برنامه ششم توسعه؛ تأملی بر روش برنامه ریزی
تین نیوز | مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی روش برنامه ریزی (به ویژه پیرامون برنامه ششم توسعه) را مورد تامل و بررسی قرار داد.
بنا به گزارش تین نیوز از روابط عمومی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز اعلام کرد: برنامه ریزی استراتژیک یا راهبردی ، با القای افق زمانی بلندمدت به مسئولان برنامه ریزی و اجرایی در عمل می تواند بسیاری از مشکلات را مرتفع سازد اما این نوع برنامه ریزی در جوامع، دارای ثبات مناسب و مختلف است.
در جوامعی که سرعت رشد تکنولوژی و تغییر محیط های اجرای برنامه بالاست در عمل تبدیل به برنامه ای دست و پا گیر و ضد پیشرفت و توسعه کشور می شود و این امر به نگاه ایستای حاکم در این نوع برنامه باز می گردد.
اتخاذ رویکرد برنامه ریزی غلتان در عین حفظ نگاه استراتژیک می تواند تا حدودی رافع این نقیصه باشد. برنامه ریزی غلتان با تعدیل خود در انتهای دوره (به عنوان مثال در پایان هر سال) باتوجه به شرایط محیطی جدید و نتایج به دست آمده در عین حفظ افق زمانی در عمل تبدیل به برنامه ریزی ای پویا می شود.
اما مشکلی دیگر در ارزیابی و تعدیل برنامه به وجود می آید که با توجه به جامع بودن برنامه، فرآیندی فراتر از توان اجرایی دولت دارد. لذا نگاه غیرجامع به این نوع برنامه ریزی می تواند راهگشای این نقیصه باشد که در برنامه ریزی هسته ای مطرح می شود. برنامه ریزی هسته ای با هدف قرار دادن مشکلات توسعه ، با توجه به اهداف کلان درصدد رفع آنها بر می آید. برنامه های استراتژیک که با نگاه به اهداف و شرایط داخلی و خارجی شکل می گیرند در کنار برنامه های غلتان که مبتنی بر پذیرش محیط سیال و لزوم برنامه ریزی متناسب با آن در افق زمانی کوتاه تری شکل می گیرد.
علاوه بر برنامه ریزی هسته ای که ناظر به رفع مشکلات است می تواند الگوی مطلوبی از ساختار برنامه ارائه دهد، لذا اتخاذ مدلی مرکب از برنامه ریزی استراتژیک، غلتان و هسته ای ما را در رسیدن به افق سند چشم انداز و افق الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت، یاری می کند.
این گزارش می افزاید: اجرای این مدل می تواند آفات ذیل را به همراه داشته باشد که نیازمند تدبیر جدی در رابطه با آنهاست. پیش فرض برنامه ریزی غلتان منوط به وجود نظام تدبیر شایسته است در حالی که عملکردها گویای نادرستی این پیش فرض بوده اند.
لذا خطر انحراف از برنامه و سوق به بی برنامگی و اعمال منافع شخصی در برنامه ها می تواند جدی باشد؛ آفت دیگر را در تغییر اکثریت می توان جست. بدین نحو که با تغییر در اکثریت قوه های مجریه و مقننه؛ شاهد تغییر در برنامه ها به فراخور این تغییرات خواهیم بود. پاسخ به ابهامات و تدبیر الزامات مناسب برای اجرای الگوی فوق مجالی دیگر می طلبد و خارج از ساختار گزارش حاضر است.
از طرف دیگر چارچوب مباحث مطرح شده پیرامون برنامه ریزی استراتژیک، در قالب برنامه ریزی برای بنگاه ها و در سطح خرد است که کاربردهایی در سطح کلان دارد. این کاربرد می تواند از طریق سناریو نویسی و پیش بینی وضعیت آینده های محتمل در تعیین اهداف و اقدامات نمود یابد.لذا برنامه ریزی استراتژیک در سطح توسعه ، نیازمند تغییراتی در سطوح خرد است که پرداختن به این مسئله نیز خارج از ساختار گزارش حاضر است.
