تهدید سرمایه گذاری/ مناقشات خاورمیانه چه تأثیری بر سرمایه گذاری چین در ایران می گذارد؟

در پی حملات اسرائیل به لبنان و افزایش مناقشات در خاورمیانه، سرمایه گذاری در ایران تحریم شده با ریسک بیشتری مواجه شده است. آیا این اتفاقات منجر به عقب نشینی خارجی ها، به ویژه چین، از سرمایه گذاری در ایران می شود؟

به گزارش تین نیوز به نقل از تجارت نیوز، ارتش اسرائیل عصر روز جمعه با حمله به بیروت، سیدحسن نصرالله، رهبر حزب الله، و شماری از فرماندهان این جنبش را به شهادت رساند. در پی این واقعه تنش در خاورمیانه و درگیری میان اسرائیل و لبنان نیز افزایش یافت.

حال گسترش جنگ در خاورمیانه هم می تواند به تشدید زیان های اقتصادی در کشورهای مجاور بینجامد و برای ایران هم شرایط جدیدی را رقم بزند و تا حدودی دامان ایران و ریسک سرمایه گذاری بخش خارجی در ایران را بگیرد.

تغییر مسیر برجام از دیگر مؤلفه های اساسی در رغبت نداشتن سرمایه گذاران خارجی در ایران به شمار می رود اما به رغم تحریم ها و محدودیت های سرمایه گذاری در ایران، دولت چین همچنان سیاست رشد داخل را در حوزه پتروشیمی، احداث واحدهای جدید پتروشیمی در دستور کار خود قرار داده است.

البته جدایی از سرمایه گذاری خارجی، احتمال گردش بیشتر سرمایه مردم در بازارهای سوداگری در این مقطع بیشتر شده و بعید نیست که مردم سرمایه خود را به جای بخش تولیدی در بازارهایی نظیر طلا، سکه و ارز وارد کنند. 

 میزان سرمایه گذاری چین در ایران 

طی چند سال اخیر روابط ایران و چین گسترش یافته و چین بیشترین ورود سرمایه به ایران را دارد و با اختلاف بزرگ ترین شریک تجاری ایران به شمار می رود، طوری که در طول یک سال گذشته میزان سرمایه گذاری کشور چین در شاخه لجستیک، بندری، معدنی و انرژی تجدیدپذیر ۱۰ برابر رشد داشت.

تحرکات بخش چین در ایران هم نسبت به گذشته افزایش یافته و آمارهای ارائه شده از رشد سرمایه گذاری چین در ایران از حدود ۲۰۰ میلیون دلار سال گذشته به حدود دو میلیارد دلار در سال جاری سخن می گویند.

چین بیشترین سهم را از مبادلات تجاری ایران هم به خود اختصاص داده است، طوری که سهم چین در تجارت خارجی غیرنفتی ایران از 21.2 درصد در سال 1393به 28.1 درصد در سال 1402 افزایش یافته است. بهای مبادلات غیرنفتی دو کشور هم به صورت میانگین ســـالانه یک میلیارد دلار رشد داشته که در سال گذشته به حدود 33 میلیارد دلار رسید.

تجارت نفتی ایران و چین بعد از امضای سند همکاری 25 ساله جهش قابل توجهی یافته که این موضوع نشان دهنده وابســـتگی دوطرف به برقراری صادرات نفت است. ایران برای گذر از شرایط تحریم به حفظ ارزآوری وابسته به فروش نفت به چین می پردازد. ایران نیز به عنوان دومین صادرکننده بزرگ به چین، نقش اساسی در تنوع سازی ذخیره انرژی چین دارد و این وابســـتگی دوطرفه  روابط دو کشور را پایدار نگه می دارد.

بر اساس داده های به دست آمده از سازمان گمرک، درآمد نفتی ایران در سال 1402 حدود 36 میلیارد دلار بود که حدودا 90 درصد آن حاصل از صادرات نفت به چین بوده است.

حال اما با ورود ایران به مناقشات منطقه ای، این احتمال وجود دارد که ایران بزرگ ترین و تقریباً تنها شریک تجاری خود را از دست بدهد؟

تحریم مؤلفه ای مهم تر از مناقشات اخیر

مصطفی مالکی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران و چین، درباره تأثیر تنش های اخیر خاورمیانه در روابط ایران و سرمایه گذاری خارجی در ایران گفت: چنانچه تحریم ها و موانع داخلی موجود در ایران برطرف نشود، نمی توان با قاطعیت در رابطه با تأثیر منفی یا مثبت این اتفاق در ایران اظهار نظر کرد. این اتفاق نمی تواند چین را از سرمایه گذاری در ایران به عقب براند؛ چرا که هر کشوری ویژگی خاص خود را داراست و نمی تواند جایگاه و موقعیت این کشور را کمرنگ کند. ایران هم اهمیت قابل ملاحظه ای در حوزه نفتی و پتروشیمی برای چین دارد.

او در رابطه با راهکار افزایش سرمایه گذاری در کشور هم پیشنهاد کرد: این موضوع مربوط به شخص، نهاد و سازمانی نیست. قوانینی که در حوزه سرمایه گذاری خارجی است نیاز به بازنگری دارد و این قوانین تا زمانی که اصلاح نشود نمی توان انتظار داشت اتفاقاتی که دولت مدنظر دارد پیش بیاید، پس در مرحله نخست قوانین باید اصلاح شوند تا مانع آسیب پذیری و نفوذ جریانات به سرمایه گذاری شود.  

افزایش ریسک سرمایه گذاری

مهدی پازوکی، اقتصاددان، هم به اهمیت این تنش در روابط داخلی ایران پرداخت و گفت: هرگاه تنشی در خاورمیانه اتفاق می افتد قیمت ارز، ارزش پول ملی و بازار سرمایه را تحت تأثیر قرار می دهد و ریسک سرمایه گذاری را در داخل ایران بالا می برد. 

او ادامه داد: میزان سرمایه گذاری خارجی در کشور بسیار پایین است، سرمایه گذاران داخلی هم به دلیل بحران ایجاد شده در خاورمیانه بخشی از دارایی خود را به طلا یا ارزهای معتبر خارجی تبدیل می کنند.

به اعتقاد وی این تنش کوتاه مدت خواهد بود و با وجود اینکه اسرائیل ورود ایران به جنگ را در ذهن می پرورانند اما ایران به دنبال جنگ افروزی در منطقه نیس. مسئولان کشور باید درایت به خرج دهند و سعی کنند جامعه جهانی را در جریان بگذارند و از این فرصت برای معرفی چهره واقعی و جنگ افروزانه اسرائیل نهایت استفاده را ببرند. 

پازوکی در پایان خاطرنشان کرد: اگر دولت سیاست های تنش زدایی را چه در روابط داخلی و چه در روابط خارجی پیش می گیرد به این دلیل است که با سیاست های اسرائیل مقابله کند. درگیری جدید خاورمیانه و مسائل مربوط به آن ممکن است در بلندمدت اقتصاد ایران را متأثر کرده و آسیب هایی را در سطح منطقه ایجاد کند که می توان با سیاست های پیشگیرانه و قوانین اصلاح شده در تعیین سرنوشت اقتصاد کشور تلاش کرد.