کدام کشور صدرنشین دریافت جایزه نوبل اقتصاد است؟

جایزه نوبل اقتصاد در میان پنج جایزه نوبل ذکر شده در وصیتنامه شیمیدان، مخترع، تاجر و مهندس سوئدی، آلفرد نوبل نبود که در سال ۱۸۹۵ تاسیس شد بلکه در سال ۱۹۶۸ توسط بانک مرکزی سوئد ایجاد و اولین بار در سال بعد آن به برگزیدگان اهدا شد.

به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، برنده نوبل اقتصاد توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد تعیین میشود و همان روند انتخاب سایر جوایز نوبل را دنبال میکند. بین سال های ۱۹۶۹ تا ۲۰۲۳، جایزه نوبل اقتصاد ۵۵ بار به ۹۳ برنده اهدا شده است.

پیش از اعلام کنونی برندگان جایزه نوبل در روز دوشنبه، ایالاتمتحده با ۶۸ دانشگاه، برنده جایزه نوبل در ۵۵ سال گذشته بوده و بیشترین برنده جایزه نوبل اقتصاد را به دست آورده بود، پس از آن بریتانیا با ۱۱ و کانادا و فرانسه با چهار نفر در رتبههای بعدی قرار داشتند.

جایزه سال گذشته به کلودیا گلدین، اقتصاددان آمریکایی و استاد دانشگاه هاروارد برای تحقیقاتش در مورد نقش زنان در بازار کار تعلق گرفت و گلدین یکی از تنها سه زنی است که این جایزه را دریافت کرد و اولین زنی بود که به صورت انفرادی برنده شد.

از مشهورترین برندگان نوبل اقتصاد میتوان به فردریش هایک اشاره کرد که در سال ۱۹۷۴  از سرمایهداری بازار آزاد دفاع کرد و همچنین میلتون فریدمن که در سال ۱۹۷۶ به خاطر کار خود در زمینه پولگرایی و آمارتیا سن در سال ۱۹۹۸  به دلیل کمکهایش به اقتصاد رفاه برنده شدند. بن برنانکه، رئیس سابق فدرال رزرو ایالاتمتحده نیز  یکی از سه برنده این جایزه در سال ۲۰۲۲ بود و تحلیل خود از رکود بزرگ ۱۹۲۹-۱۹۳۹ را ارائه کرد.

بحثهای اقتصادی پیرامون نوبل اقتصادی ادامه دارد

این جایزه همچنان بحثبرانگیز است زیرا یکی از نوادگان نوبل، وکیل سوئدی حقوق بشر، پیتر نوبل، اصرار دارد که خانواده مخترع فقید هیچ قصدی برای به رسمیت شناختن اقتصاد نداشتند. نوبل به دلیل علاقهاش به فعالیتهای بشردوستانه و علمی و نه اقتصاد، شهرت داشت.

این جایزه همچنین به داشتن سوگیری ایدئولوژیک نسبت به برخی مکاتب فکری اقتصادی متهم شده است. منتقدان برخی از برندگان قبلی را به دلیل ارائه نظریههایی که منجر به تاثیرات منفی اجتماعی، از جمله نابرابری و بیثباتی مالی میشود، محکوم کردهاند. نام رسمی این جایزه، جایزه بانک سوئد در علوم اقتصادی به یاد آلفرد نوبل است.

برندگان امسال چه کسانی هستند؟

دارن عاصم اوغلو، سیمون جانسون و جیمز رابینسون به دلیل پژوهش درباره «چگونگی شکلگیری نهادها و تاثیر آنها بر رفاه» بهعنوان برندگان جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۲۴ در فرهنگستان علوم پادشاهی سوئد اعلام شدند. آنان اقتصاددانان و دانشمندان علوم سیاسی بسیار تاثیرگذار به ویژه برای همکاریهایشان در رابطه بین نهادهای سیاسی، توسعه اقتصادی و رفاه بلندمدت هستند.

دارن عاصم اوغلو و جانسون استادان موسسه فناوری ماساچوست (MIT) هستند، در حالی که رابینسون در دانشگاه شیکاگو فعالیت دارد.

عاصم اوغلو

ترکیش نوشت، استاد دانشگاه ماساچوست و ۵۷ ساله است و در زمینههای مختلف اقتصاد کلان، اقتصاد سیاسی، اقتصاد کار، اقتصاد توسعه و تئوری اقتصادی فعالیت دارد. از سال ۱۹۸۹ بیش از ۴۰ جایزه از موسسات مختلف از جمله جایزه مرکز علوم اجتماعی برلین (WZB)، جایزه مقاله برجسته موسسه مالی سوئیس، جایزه بزرگ فرهنگ و هنر ریاستجمهوری ترکیه و مدال جان بیتس کلارک از انجمن اقتصادی آمریکا دریافت کرده است. او از دانشگاه یورک با مدرک لیسانس فارغالتحصیل شد و در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا فارغالتحصیل دانشکده اقتصاد لندن است، از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۳ در دانشگاه اقتصاد و علوم سیاسی لندن مدرس بود و از آن زمان تاکنون در دانشگاه ماساچوست فعالیت دارد.

سیمون جانسون

جانسون ۶۱ ساله، استاد دانشکده مدیریت ماساچوست و رئیس گروه مدیریت و اقتصاد جهانی است. جانسون اولین مدرک خود را از دانشگاه آکسفورد، مدرک کارشناسی ارشد را از دانشگاه منچستر و دکترا را از ماساچوست گرفت. او از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ بهعنوان اقتصاددان ارشد در صندوق بینالمللی پول فعالیت دارد. پیش از این جانسون یکی از اعضای ارشد موسسه اقتصاد بینالملل پیترسون واشنگتن بود.

جیمز رابینسون

رابینسون، اقتصاددان و دانشمند علوم سیاسی، تحقیقات تاثیرگذاری در زمینه توسعه سیاسی و اقتصادی در دانشگاه شیکاگو و همچنین روابط بین قدرت سیاسی، نهادها و رفاه انجام داد. او دارای مدرک کارشناسی از دانشگاه اقتصاد و علوم سیاسی لندن، مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه وارویک و دکترا از دانشگاه ییل است. این محقق ۶۴ ساله تحقیقاتی در بسیاری از کشورها ازجمله بوتسوانا، شیلی، جمهوری دموکراتیک کنگو، هائیتی، فیلیپین، سیرالئون، آفریقای جنوبی و کلمبیا انجام داده است.

یاکوب سونسون، رئیس کمیته جایزه نوبل در علوم اقتصادی گفت کاهش تفاوتهای عظیم در درآمد بین کشورها یکی از بزرگترین چالشهای زمان ماست. برندگان جایزه اهمیت نهادهای اجتماعی را برای شکوفایی یک کشور نشان دادهاند.

برگزارکنندگان جایزه در وبسایت خود افزودند جوامع با حاکمیت قانون ضعیف و نهادهایی که از جمعیت استثمار میکنند، رشد یا تغییر برای بهتر شدن ایجاد نمیکنند.

اوغلو و جانسون اخیرا کتاب «چرا ملتها شکست میخورند» رامنتشر کردهاند که به نابرابری ثروت بین کشورها میپردازد. آنان فناوری را در طول اعصار بررسی کردند و نشان دادند که چگونه برخی از پیشرفتهای فناوری در ایجاد شغل و گسترش ثروت بهتر از سایرین است.

کمیته نوبل آکادمی سلطنتی علوم سوئد گفت این سه اقتصاددان مستقر در ایالاتمتحده اهمیت نهادهای اجتماعی را برای شکوفایی یک کشور نشان دادهاند. جوامع با حاکمیت قانون ضعیف و نهادهایی که از جمعیت استثمار میکنند، رشد یا تغییر برای بهتر شدن ایجاد نمیکنند و نتایج تحقیقات برندگان به ما کمک میکند تا دلیل آن را درک کنیم.

اقتصاددانان موسسات ایجاد شده توسط قدرتهای استعماری اروپایی را مورد مطالعه قرار دادهاند و در مناطقی که سیستمها فراگیر بودند، آنان استدلال کردند این مورد باعث رونق میشود. از سوی دیگر پیشنهاد کردند موسساتی که منابع را به نفع استعمارگران استخراج میکنند، رشد اقتصادی پایینی به همراه داشتهاند.

جایزه نوبل اقتصاد برای برنده یک میلیون دلار (۰.۹۲ میلیون یورو) ارزش دارد.