تاثیر رقابت چین و غرب در دوران پسا توافق بر بازار ایران

تین نیوز | از زمان توافق ۱۴ ژوئیه میان ایران و کشورهای قدرتمند جهان، یکی از مهمترین موضوعاتی که رسانه های بسیاری درباره آن بحث می کنند صنعت خودروسازی ایران است.
 
المانیتور در تحلیلی به بررسی بازار خودرو در ایران و رقابت شرکت های غربی و چینی در این بازار در دوران پسا توافق پرداخته و می نویسد: برای پی بردن به اهمیت صنعت خودروسازی در اقتصاد ایران و چرایی بحث های گسترده و پر هیجان در خصوص این صنعت، باید به یاد بیاوریم که ایران بزرگترین خودروساز در خاورمیانه و تا پیش از اعمال تحریم های گسترده اقتصادی، یازدهمین تولید کننده خودرو در جهان بود. صنعتی که پس  از صنعت نفت بزرگترین صنعت در ایران است و بیش از هفتصد هزار کارگر ایرانی در صنایع مرتبط با خودروسازی ایران فعالیت می کنند.
 
امین آزاد روزنامه نگار ایرانی که به طور تخصصی تحولات مربوط به بازار خودرو در ایران را دنبال می کند به المانیتور می گوید : اعمال تحریم های اقتصادی علیه ایران یک سکته بزرگ برای صنعت خودروسازی ایران بود. آنهم در سالهایی که خودروسازی ایران آماده یک جهش بزرگ بود.
 
 آزاد تاکید می کند که تحریم ها نه تنها مانع پیشرفت این صنعت شدند بلکه تولید و قیمت را هم تحت تاثیر قرار دادند. تحریم ها از یک طرف موجب کاهش شدید تولید خودرو در ایران و از سوی دیگر افزایش شدید قیمت این خودروها شدند. افزایش قیمتی در حدود ۳۰۰ درصد. میزان تولید خودرو در ایران بعد از تحریم ها از یک و نیم میلیون دستگاه در سال به کمتر از ۷۰۰ هزار دستگاه رسید. علاوه بر این کیفیت خودروهای ایرانی نیز دچار افت شد. 

واضح است که تحریم ها اثر مخربی بر این صنعت مهم داشته اند. به نظر می رسد که بعد از گذشت دو سال از شروع ریاست جمهوری اش  و موفقیت در دست یابی به  توافق هسته ای، حسن روحانی در تلاش است تا با تقویت دومین صنعت بزرگ کشور رونق را به اقتصاد ایران بیاورد.
 
چند روز پیش معاون وزیر صنعت ایران در دیدار با یک هیئت اقتصادی سوئیسی گفته بود که ایران تصمیم دارد تا سال ۲۰۲۱ میزان تولید خودروی خود را به سه میلیون خودرو در سال برساند و برای رسیدن به چنین  هدفی زمینه های همکاری با شرکت های خودروسازی جهانی فراهم خواهد شد.
 
گرچه ایران خود تولید کننده خودروهای بومی است اما برای خودروهای ساخت خود نیاز به وارد کردن برخی قطعات دارد. امین آزاد به المانیتور می گوید : ایران برای ساختن خودرو نیازبه برخی قطعه های حساس و کامپیوتری دارد. این نیاز در زمان تحریم خودروسازهای ایرانی را به سمت خودروسازان چینی کشاند. 
 
در زمان تحریم ها برخی از شرکت های خودرو ساز چینی وارد بازار خودروی ایران شده بودند. اما در حال حاضر، خودرو سازان چینی با یک چالش بزرگ روبرو هستند. غول های بزرگ خودروسازی غربی که تا حد زیادی از بازار ایران دور افتاده بودند خود را آماده بازگشت به بازار ایران می کنند. مقامات و رسانه های ایرانی هم کاملا از این موضوع با خبر هستند به گونه ای که یکی از روزنامه های اقتصادی تهران چنین تیتری را انتخاب کرد : اعلام جنگ خودروسازان غربی به چینی ها، رقابت بر سر بازار ایران.
 
بازار ایران به چندین دلیل برای خودرو سازان غربی و چینی جذاب است. سعید موحدی معاون اقتصادی گروه خودرو سازی بهمن به المانیتور می گوید: در شرایط کنونی صنعت خودرو در جهان با تقاضای یکنواختی مواجه است. ما چنین وضعیتی را در چین، ژاپن و کشورهای بزرگ صنعتی غربی نیز شاهد هستیم. اما می توان گفت تنها کشوری که در دنیا از دو امتیاز تقاضای بالای خرید از سوی  مردم و اراده دولت به منظور نوسازی برخوردار است و از طرفی شرکت های خودروسازی آن از درآمد تقریبا مناسبی برخودار هستند ایران است. به همین خاطر به نظر می‌آید که اولویت کشورهای صاحب تکنولوژی و شرکت های  بزرگ تولیدکننده خودرو، همکاری با شرکای ایرانی و صادر کردن محصولات جدید خود  به این بازار بزرگ باشد. 
 
موحدی در مورد دورنما و آینده صنعت خودرو سازی ایران خوشبین به نظر می رسد و می گوید: احتمالا در آینده شاهد همکاری‌های بلندمدت‌ شرکت های بزرگ خودروسازی جهان و حتی سرمایه‌گذاری آنها در بازار خودروی ایران خواهیم بود. اما او محتاط است و پیش بینی میکند که چون تحریم ها قرار است تا مدتی پابرجا باشند، سود دهی آنی نخواهد بود: "به اعتقاد من در ۶  تا ۱۲ ماه پس از اجرایی شدن رفع تحریم‌ها، شاهد شکوفایی این صنعت و البته سودآوری بیشتر شرکت های خودروسازی خواهیم بود. 
 
با وجود امیدواری ها به آینده شرکت های خودروسازی ایرانی پس از رفع تحریم ها، اما از زمان توافق هسته ای بازار خرید خودرو در ایران شاهد رکود بوده است. رضا ۳۸ ساله که دارنده یک نمایشگاه در یکی از خیابانهای مرکزی تهران است دلیل این موضوع  را توقع بی دلیل مردم از تاثیر ناگهانی قرارداد هسته ای میداند و به المانیتور می گوید : از زمان توافق مردم تصور می کنند که به زودی قیمت خودرو در کشور کاهش خواهد یافت و یا اینکه خودروهای باکیفیت غربی و با قیمتی پائین تر وارد بازار ایران خواهد شد. 
 
با در نظر گرفتن تاثیر مخرب تحریم ها و بازار نسبتا بسته ای که در نتیجه این تحریم ها به وجود آمد، حساسیت ها و ملاحظاتی وجود خواهند داشت. امین آزاد روزنامه نگار حوزه صنعت خودرو می گوید : به نظر نمی رسد که ایران بخواهد بازار خودرویش را به طور کامل  در اختیار شرکت های خارجی قرار دهد حتما سهم عمده همچنان در اختیار دو غول بزرگ خودرو ساز ایرانی باقی خواهد ماند.
 
آزاد همچنین به تمایل واضح ایرانیان برای دستیابی به تکنولوژی جدید و ارتقا دادن سطح کیفیت خودرو هایشان اشاره می کند و می گوید: شرکت های ایرانی اکنون تلاش دارند دانش فنی  تولید خودرو را از طریق همکاری با شرکت های غربی بیاموزد و کیفیت خودروها و برندهای خودشان را ارتقا دهند. بی جهت نیست که ایران به سرعت قراردادی برای تولید موتور خودرو در اتریش بست یا اینکه شرکت مشترک ایرانی و ایتالیایی برای طراحی خودرو قرار است به زودی شکل بگیرید. به نظر من اگر چنین طرح هایی عملی شوند و ایران بتواند قطعه سازهای خود را به زنجیره قطعه سازان جهان وصل کند، آنگاه هم می توان به ارتقای کیفیت خودورهای ایرانی امیدوار شد. 
 
به نظر می رسد که شرکت های غربی همچون رنو، پژو، مرسدس بنیز و ولوو تنها علاقمند به صدور ماشین به ایران نیستند بلکه می خواهند از ایران به عنوان یک هاب منطقه ای استفاده کنند تا بتوانند خودروهای تولیدی خود را به بازار کشورهای همسایه ایران همچون عراق، آذربایجان، سوریه و افغانستان نیز صادر کنند.
 
با وجود چالشهای بسیار، به نظر می رسد که صنعت خودرو سازی ایران به تدریج به مسیر رشد باز می گردد. با توجه به طرح های مشترکی که پیش روست، امید است که ایران نه فقط بازاری برای محصولات خارجی بلکه یک تولید کننده و صادر کننده خودرو در منطقه باشد.