ضعف «سیستم ریلی» دلیل جذاب نبودن «معادن»

تین نیوز | حمید آذرمند، پژوهشگر اقتصادی می‌گوید: اقتصاد ایران به‌رغم داشتن منابع عظیم معدنی خود به دلیل ایجاد نکردن سیستم ریلی و زیرساخت‌های حمل‌ونقل‌ نمی‌تواند این ظرفیت بالقوه را بالفعل کند. به گفته این پژوهشگر اقتصادی وقتی که علت را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم یکی از علل کلیدی توسعه‌نیافتگی معادن، ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل در بخش‌های معدن‌خیز کشور است. بسیاری از کانون‌های معدن‌خیز در شرق و جنوب شرق کشور قرار دارد که زیرساخت‌های حمل‌ونقل در آن مناطق توسعه پیدا نکرده است.

او گفت: از نظر یک سرمایه‌گذار داخلی یا خارجی که مطالعات اولیه را برای سرمایه‌گذاری انجام می‌دهد یا معدنکاری که در حال حاضر به فعالیت مشغول است و می‌خواهد معدن را توسعه دهد، توسعه‌نیافتگی زیرساخت‌های حمل‌ونقل یک عامل محدودکننده است. در واقع یک فعال بخش معدن، در کنار هزینه‌های بالایی مانند اکتشاف، استخراج و فرآوری اگر بخواهد وارد سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل‌ هم بشود، این کار برایش صرفه اقتصادی نخواهد داشت. آذرمند افزود: این موضوع سبب می‌شود که کشورمان به‌رغم دارا بودن ذخایر عظیم معدنی، عملا به سبب ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل این مزیت را از دست بدهد. این یک بحث کاملا کلیدی است و اگر رویکرد دولت فعال کردن معادن باشد باید توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل بخش معدن را که عمدتا حمل‌ونقل ریلی است، بر عهده گرفته و سرمایه‌گذاری‌های لازم را انجام دهد.آذرمند ادامه می‌دهد: ایران دارای ذخایر عظیمی از انواع مواد معدنی است که به بهره‌برداری نرسیده‌اند،اگر قرار باشد این ذخایر فعال شوند طبیعتا نیاز به گسترش زیرساخت‌های حمل‌ونقل و از همه مهم‌تر توسعه صنعت ریلی داریم، اما وجود درآمدهای فزاینده نفتی یک نوع احساس بی‌نیازی از فعال کردن سایر مزیت‌ها را برای ما به وجود آورده که خود این موضوع باعث شده تا حد زیادی از توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل‌مان احساس بی‌نیازی کنیم.

او می‌افزاید: ولی با توجه به اینکه پیش‌بینی شده درآمدهای نفتی در سال‌های آینده به اندازه دهه‌های قبل نخواهد بود، بنابراین فرصت مناسبی به وجود آمده تا ما بار دیگر درباره پیشران‌های رشد اقتصاد تامل و بازنگری کنیم. بی‌تردید در این بازنگری بخش حمل‌ونقل یکی از آن بخش‌هایی خواهد بود که بسیار مورد توجه سیاست‌گذاران قرار خواهد گرفت تا یادمان بیاید روزگاری اقتصاد ایران از طریق جاده ابریشم رونق گرفته بود.وی ادامه داد: بخش حمل‌ونقل یکی از کلیدی‌ترین و مهم‌ترین زیرساخت‌های اقتصادی کشور است که اگر بخواهیم نرخ رشد اقتصادی بالایی را هدف‌گذاری کنیم، نیازمند توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل در کشور هستیم، چرا‌که اگر این بخش متناسب با هدف‌گذاری رشد اقتصادی توسعه پیدا نکند قطعا مانعی برای رشد اقتصادی خواهد بود. این پژوهشگر اقتصادی تصریح کرد: به رغم سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه به ویژه از اواسط دهه 1370 تا اواسط دهه 1380 با مشاهده شاخص‌های حمل‌ونقل می‌توان گفت متناسب با هدف‌‌گذاری صورت گرفته برای رشد اقتصادی در برنامه‌های سوم تا پنجم صنعت حمل‌ونقل کشور را توسعه نداده‌ایم. شاخص‌ها نشان می‌دهند زیرساخت‌های حمل‌ونقل ما هم با الزامات دستیابی به نرخ رشدهای بالا و هم با استانداردهای جهانی فاصله بسیاری دارد.وی ادامه داد: در بخش حمل‌ونقل ریلی هم به لحاظ طول خطوط و هم از نظر گستردگی و پراکندگی خطوط ریلی و هم به لحاظ فرسودگی واگن‌های مسافری و باری ضعف داریم. میانگین عمر واگن‌های باری ما در سال 1384 کمتر از 18 سال بود که در سال 1392 به حدود 23 سال رسید. در مورد واگن‌های مسافری وضعیت بدتر است، البته باید گفت طول خطوط ریلی ما طی دو دهه گذشته رشد قابل توجهی داشته ولی هنوز با سطح مطلوب فاصله بسیاری داریم.