ضرورت آمادگی برای دوران پس از تحریم
وبلاگ تین نیوز | در سال‌های گذشته، بر اثر تشدید مناقشه هسته‌ای و تحریم‌های اقتصادی تحمیلی، مبادلات تجاری ایران با سایر كشورها با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو شد كه دولت جدید با اتخاذ رویكردی تعاملی درصدد حل‌وفصل مشكلات موجود برآمده است. در این رهگذر، به نظر می‌رسد كه برای فایق آمدن بر چالش‌های موجود از یك‌سو باید حل‌وفصل قطعی مناقشه هسته‌ای و رفع كامل تحریم‌های اقتصادی را در صدر اولویت‌های خود قرار دهیم و از سوی دیگر باید به اتخاذ و اجرای یك دیپلماسی تجاری یا اقتصادی فعال و موثر بپردازیم.
بر این اساس، از یك طرف باید مراقب باشیم كه در دام توسعه‌طلبی و فرصت‌طلبی كشورهایی مانند روسیه و بازی و بدعت خطرناك آن در قضیه اوكراین نیفتیم كه در این صورت علاوه بر هزینه تحریم‌های خودمان باید هزینه تحریم‌های دیگران را هم بپردازیم و از طرف دیگر باید سمت‌و‌سوی اقتصاد جهانی را دریابیم تا در جهت‌گیری و یارگیری اشتباه نكنیم. در دنیایی كه ویژگی آن جهانی شدن و نهادهای جهانی مانند سازمان جهانی تجارت است، در دنیایی كه شاهد آزادسازی‌ها و همكاری‌های منطقه‌ای با مقیاس‌های فراآتلانتیكی و فراپاسیفیكی هستیم و به‌طور خلاصه در دنیایی كه با
ادغام و یكپارچگی جهانی شناخته می‌شود، ما برای نزدیك به ۲۰سال پشت در سازمان جهانی تجارت مانده‌ایم و در هیچ ترتیبات تجاری منطقه‌ای جدی هم عضو نیستیم یا حداقل به‌طور جدی عضو نیستیم.
در این وضعیت، دیگر درنگ و تعارف جایز نیست. مقایسه وضعیت ایران با كشورهایی كه زمانی از نظر اقتصادی غبطه ایران را می‌خوردند و اكنون بازار ایران به جولانگاه آنها تبدیل شده است نشان می‌دهد كه رویکرد تقابلی و نگاه انحصاری به شرق جواب نداده است، به‌ویژه كه دیگر نمی‌توان از شرق به مفهوم اقتصادی آن حرف زد. باید از قالب‌ها و دوگانه‌سازی‌های گمراه‌كننده و هزینه‌بار درگذشت و به منافع ملی خود اندیشید. ما زندانی قالب‌های خودساخته خویشیم و گاه باید این قالب‌ها را درهم شكنیم. در نظریه‌های جغرافیای سیاسی گفته شده است كه نوع نقشه‌های جغرافیایی روی
تفكر استراتژیك كشورها تاثیر گذاشته و در بروز جنگ‌های جهانی دخیل بوده است. درواقع، نقشه‌ها ساخته‌هایی هستی‌شناختی یا تصاویری ذهنی هستند كه دنیا و موجودات آن را برای ما به گونه‌ای خاص تعریف می‌كنند و به این ترتیب به رفتار ما شكل می‌دهند. به‌راستی نقشه ما از جهان و اقتصادجهانی چیست؟ برای دستیابی به جایگاه شایسته ایران در اقتصاد جهانی باید از هستی‌شناسی تقابلی عبور کرد و با رویکردی تعاملی کوشید تا با ادغام فعال و سازنده در اقتصاد جهانی به قدرت مقاومت در رقابت یا مقاومت فعالانه و سربلندانه دست یافت. با رویکردهای گذشته شاید بتوان به قدرت مقاومت
در انزوا یا مقاومت منفعلانه و فقیرانه رسید ولی به مقاومت سربلندانه نتوان رسید. در دنیایی که شاهد روندهای جهانی و فرامنطقه‌ای حول قدرت‌های اقتصادی بزرگ دنیا هستیم، با تکیه بر «کشورهای همسایه و کشورهای اسلامی» یا اقتصادهای عقب‌مانده‌ای مانند روسیه، شاید به چیزهای دیگری برسیم ولی به جایگاه اقتصادی شایسته ایران در جهان نخواهیم رسید. تداوم رویکردهای گذشته می‌تواند به حاشیه‌ای‌تر شدن ایران و منطقه پیرامونی آن در اقتصاد جهانی بینجامد و از فرصت تعاملی که در مذاکرات هسته‌ای به وجود آمده است، باید برای تعامل در حوزه‌های اقتصادی و تکنولوژیک
استفاده کرد. بنابراین برای دوران پس از تحریم باید به الحاق به سازمان جهانی تجارت، احیای مذاکرات تجارت و همکاری با اتحادیه اروپا، ادغام سازنده در جریان‌های تجارت و سرمایه‌گذاری جهانی و تبدیل منطقه پیرامون ایران از منطقه‌ای جنگ‌زده به منطقه صلح و همکاری بیندیشیم.
پی‌نوشت:
۱- اشاره به تلاش‌های آمریکا برای انعقاد یک موافقتنامه تجاری با اتحادیه اروپا و یک موافقتنامه تجاری با کشورهای ۲ سوی اقیانوس آرام است که نقشه استراتژیک دنیا را تغییر خواهد داد و در جهت‌گیری و یارگیری خود باید به این روندها توجه داشت.
* كارشناس اقتصادی
