ریل‌گذاری عربستان در کشورهای خلیج فارس
تین نیوز | عربستان به دنبال راه‌اندازی «پروژه ریلی شورای همکاری خلیج فارس» به طول 2177 کیلومتر است. پروژه‌ای که گام‌های اولیه طراحی و مهندسی آن از دسامبر 2014 برداشته شده و براساس اعلام مسوولان عربستان بخشی از آن تا سال 2018 راه‌اندازی می‌شود. پروژه بزرگ ریلی عربستان قرار است 6 کشور حاشیه خلیج فارس یعنی کویت، عربستان سعودی، بحرین، قطر، امارات متحده عربی و عمان را با راه‌آهن به هم متصل کند. بنابر اعلام راه‌آهن عربستان این خط آهن در آینده به یمن نیز کشیده می‌شود.
این پروژه بر آن است تا قابلیت بهره‌برداری یکسان بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را ارتقا دهد و این کشورها را از طریق ریل به‌هم وصل کند. عربستان در حالی به دنبال توسعه صنعت ریلی خود، اتصال ریلی به کشورهای حاشیه خلیج فارس و مدیریت حمل‌ونقل ریلی منطقه است که همواره اقتصاددانان دنیا، اقتصاد و درآمدهای این کشور را بر پایه فروش نفت ارزیابی می‌کنند. این کشور اما به‌رغم قدمت و سابقه پایین راه‌اندازی راه‌آهن موفق به راه‌اندازی خطوط پرسرعت مسافری با سرعت 200 تا حداکثر 320 کیلومتر بر ساعت شده است و امروز نیز به دنبال مدیریت کشورهای حاشیه
خلیج‌فارس از طریق حمل‌ونقل ریلی است. راه‌آهن عربستان در برنامه‌های آتی خود به‌دنبال تسریع در به روز رسانی و توسعه طرح جامع ریلی 2030-2016 است. هدف این راه‌آهن رسیدن به طول خطوط 15 هزار کیلومتر با 25 خط ریلی است. در زمان حاضر کل خطوط ریلی راه‌آهن عربستان حدود 1380 کیلومتر است.
برنامه‌های توسعه راه‌آهن عربستان
اتحادیه بین‌المللی راه‌آهن‌های دنیا در گزارشی به تشریح وضعیت راه‌آهن عربستان پرداخته است. این گزارش که از سوی دفتر اموربین‌المللی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران منتشر شده است به پروژه‌های توسعه‌ای راه‌آهن عربستان و دیگر برنامه‌های این کشور در صنعت ریلی پرداخته است. براساس این گزارش، پروژه ریلی شورای همکاری خلیج فارس یکی از برنامه‌های توسعه ریلی عربستان است. این پروژه به‌طول 2177 کیلومتر و هدف آن اتصال ریلی 6 کشور حاشیه خلیج فارس یعنی کویت، عربستان سعودی، بحرین، قطر، امارات متحده عربی و عمان است. گرچه بنابر اعلام راه‌آهن عربستان
قرار است این خط آهن در آینده به یمن نیز کشیده شود.این پروژه بر آن است تا قابلیت بهره‌برداری یکسان بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را ارتقا داده و این کشورها را از طریق ریل به‌هم وصل کند.
663 کیلومتر از این پروژه در داخل عربستان سعودی است. حداکثر سرعت قطارهای مسافری در آن تا 200 کیلومتر بر ساعت بوده و سرعت قطارهای باری تا 120 کیلومتر بر ساعت خواهد بود. دبیر خانه این پروژه در عربستان سعودی واقع شده و این کشور از قبل قرارداد 12 ماهه‌ای را برای طراحی مفصل مهندسی این پروژه در اول دسامبر 2014 بسته است. عربستان سعودی قصد دارد تا سرویس مسافری شورای همکاری خلیج فارس را تا 2018 به امارات متحده عربی و قطر راه‌اندازی کند. پروژه راه‌آهن شمال- جنوب عربستان از دیگر پروژه‌های عربستان است: این پروژه به‌طول 2400 کیلومتر است و از دو خط اصلی تشکیل شده است. اولین
خط اصلی از ریاض شروع شده و تا نزدیکی مرز اردن امتداد می‌یابد. خط دوم از معدن الجلامید در شمال شرق منطقه شرقی عربستان شروع می‌شود و به‌سمت جنوب شرق گسترش می‌یابد. این پروژه ریلی در حال حاضر فسفات را بین الحدیثه (در نزدیکی مرز اردن) و بندر جدید راس الخیر حمل می‌کند. سرویس مسافری نیز قرار است به‌زودی راه‌اندازی شود.
- پروژه پل سرزمینی (Land Bridge)، به‌طول 950 کیلومتر که دمام را در شرق به شهر جده در ساحل دریای سرخ در غرب وصل می‌کند.
ارتقای خطوط
- دوخطه کردن خط اصلی مسافری (خط 1) ریاض- دمام بین هفوف و ریاض به‌طول 300 کیلومتر
- دو خطه کردن خط اصلی باری (خط 2) ریاض- دمام به‌طول 393 کیلومتر که در سه مرحله صورت می‌گیرد.
وضعیت فعلی خطوط
هم اکنون کل خطوط ریلی راه‌آهن عربستان حدود 1380 کیلومتر است:
1- خط مسافری: این خط به‌طول449 کیلومتر است که ریاض را به دمام وصل می‌کند و دردهه 1980 ساخته شده و برای قطارهای مسافری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2- خط باری: این خط به‌طول 556 کیلومتر است که از بندر ملک عبدالعزیز در دمام شروع شده و به ریاض ختم می‌شود. این خط در دهه 1950 ساخته شده و هم اکنون فقط برای خدمات باری استفاده می‌شود.
3- خطوط فرعی: کل طول آنها برابر با 373 کیلومتر بوده و به برخی سایت‌های تولیدی صنعتی و کشاورزی و نیز سایت‌های نظامی متصل است.
قطار سریع‌السیر سعودی
راه‌آهن عربستان برای گسترش خطوط سریع‌السیر و برقی نیز اقدام کرده است و در این بین مهم‌ترین پروژه ریلی سریع‌السیر این کشور راه‌آهن سریع‌السیر حرمین به‌طول 450 کیلومتر است که دو شهر مکه و مدینه را به‌هم متصل می‌کند. هدف این خط فراهم کردن حمل و نقل ایمن، راحت و سریع برای مسافران و زوار بین این دو شهر مقدس است. این راه‌آهن به‌صورت دو خطه بوده و دارای 5 ایستگاه با طراحی آینده نگرانه و نمادین است. این ایستگاه‌ها از سوی طراح مشهور جهان، سر نرمان فاستر انگلیسی (Sir Norman Foster ) طراحی شده است. حداکثر سرعت قطارهای سریع‌السیر در این خط 320
کیلومتر در ساعت است. این خط سریع‌السیر همچنین در موسم حج و عمره نیز سرویس می‌دهد و از طریق جده به شبکه ملی ریلی عربستان متصل می‌شود. طبق اعلام راه‌آهن عربستان انتظار می‌رود در افتتاحیه اولیه آن در اوج زمان شلوغی در جمعه‌ها (به غیر از موسم حج) بین 114 هزار تا 124 هزار مسافر بین مکه و مدینه در هر مسیر جابه‌جا کند. کل تعداد مسافرانی که انتظار می‌رود در طول دوره اولین قرارداد بهره‌برداری جابه‌جا شود (در عرض 12 سال و به غیر از موسم حج) برابر با یک میلیارد و 231 میلیون و 720 هزار و 483 مسافر خواهد بود. تعداد زائران هر ساله بین 8/ 1 میلیون تا 05/ 2 میلیون نفر (در
طول حج) است. طبق محاسبه اعلامی راه‌آهن عربستان کل تعداد مسافر مورد انتظار برای حمل در این مسیر به‌صورت زیر خواهد بود: 102 میلیون نفر در سال، 5/ 8 میلیون نفر در ماه،285 هزار نفر در روز و 8/ 15 هزار نفر در هر ساعت. پیش بینی می‌شود که این راه‌آهن سریع‌السیر در اواخر 2016 به بهره‌برداری برسد.
اولین خط ریلی و بندر خشک عربستان
ایده اولیه ساخت راه‌آهن در عربستان سعودی به اواسط دهه 1940 میلادی بر می‌گردد، زمانی‌که احساس نیاز به انتقال تجهیزات ارسالی برای شرکت نفتی آمریکایی عربی سابق (آرامکو) از بندری در خط ساحلی عربستان در خلیج فارس به داخل پیش آمد. در آن زمان شرکت آرامکو (که هم اکنون شرکت ملی نفت عربستان سعودی است) به این نتیجه رسید تا یک خط ریلی را از دمام به ریاض بکشد که در کنار این پروژه ساخت یک بندر بزرگ تجاری نیز در نظر گرفته شود به‌طوری‌که کشتی‌هایی که نیازها و تجهیزات صنعتی نفتی این شرکت را حمل می‌کنند به راحتی در آن پهلو گرفته و از آن به ریل منتقل شوند. کار ساخت
این خط در سپتامبر 1947 شروع شد و در سال 1951 افتتاح شد. در سال‌های بعد از 1975 حجم کالاهای وارداتی از طریق بندر دمام به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافت. اکثر کالاهای تجاری به ریاض وارد و از طریق جاده حمل می‌شد که موجب افزایش تراکم جاده‌ای و بروز تصادفات زیاد جاده‌ای شده بود. به‌همین دلیل و برای رفع این مشکل ایده ساخت بندر خشک ریاض شکل گرفت. بنابراین بندر خشک ریاض به‌طور رسمی در 1981 افتتاح شد.
ایران باید خط ریلی شلمچه به بصره را با مساعدت عرافق تکمیل و امتداد آن به سمت کویت را تعقیب کند. دسترسی ریلی به کشورهای جنوبی خلیج فارس باعثرونق صنایع و تجارت در استانهای خوزستان و بوشهر می شود و منافع اقتصادی و اجتماعی قابل توجه در پی دارد. این اتصال ریلی همچنین امکان ترانزیت زمینی بارهای قفقاز و آسیای میانه به مقصد کشور کویت را برای کشور ما فراهم می نماید کشور کویت در ایام اخیر خواهان افزایش روابط اقتصادی با ایران شده است که به نظرم توسعه روابط اقتصادی با کویت همسو با سیاست تنش زدایی کشورمان و قابل پیگیری است.