◄ جنگ‌سرد در سواحل مکران
سواحل ایران در دریای عمان که شامل سواحل مکران می‌شود، با توجه به‌صرفه اقتصاد در ترانزیت کالا به کشورهای آسیای میانه، قفقاز و حتی روسیه، به محلی برای رقابت سرمایه‌گذاران دو غول تجاری آسیا یعنی چین و هند شده است.
سواحل ایران در دریای عمان که شامل سواحل مکران می‌شود، با توجه به‌صرفه اقتصادی در ترانزیت کالا به کشورهای آسیای میانه، قفقاز و حتی روسیه، به محلی برای رقابت سرمایه‌گذاران دو غول تجاری آسیا یعنی چین و هند تبدیل شده است.
تفاهم‌نامه سه‌جانبه همکاری منطقه آزاد چابهار و شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران با فدراسیون صنعت شیمی و پتروشیمی چین (جی‌جی‌سی) درزمینهٔ احداث پارک پتروشیمی که هفته پیش به امضا رسید، به‌خوبی نشان میدهد که این دو کشور پیشرو در عرصه اقتصادی تا چه اندازه روی این منطقه حساب بازکرده‌اند و می‌کوشند گوی رقابت را از یکدیگر بربایند.
سرمایه‌گذاری کلان چین در پاکستان از یک‌طرف و سرمایه‌گذاری بزرگ هندوستان در افغانستان از سویی دیگر، منطقه مکران را به عرصه‌ای برای زورآزمایی و جنگی زیرپوستی بین این دو کشور تبدیل کرده است.
برهمیناساس حتی در توافق‌نامه اخیری که بین هندوستان و ژاپن، به امضا رسیده، توجه ویژه‌ای به منطقه مکران در نظر گرفته‌شده است.
خواب چین و هند برای مکران
ایرج تاج‌الدین، رئیس دبیرخانه ستاد توسعه سواحل مکران، بابیان اینکه نه‌تنها چین بلکه بسیاری از کشورهای دیگر هم علاقه‌مند هستند در منطقه حضور پیدا کنند، می‌گوید: این تمایل در حالی است که به دلیل شرایط اقتصادی و سیاسی‌ای که درحال‌حاضر ایران دارد، ورود کشورهای مختلف به منطقه سخت شده و کشورهای مستقلی که وابستگی‌شان به غرب کمتر است، ازجمله هند و چین در حال ورود به منطقه هستند.
تاج‌الدین میافزاید: چین به دلیل سرمایه‌گذاری‌های سنگینی که در پاکستان و بندر گوادر کرده و تمایل به بازدهی آن، حتماً باید از موقعیت استراتژیک و ترانزیت منطقه مکران و از کریدور شمال به جنوبی که از چابهار آغاز می‌شود، استفاده کند. برهمیناساس، سرمایه‌گذاری چین در منطقه یک سرمایه‌گذاری منطقی است.
او افزود: جاده ابریشمی که ارتباط چین به اروپا را وصل کرده و از شمال ایران عبور می‌کند، باید بتواند دسترسی‌هایی در کریدورهای مختلف داشته باشد. چابهار نیز می‌تواند یکی از این نقاط دسترسی باشد. سرمایه‌گذاری چین در پاکستان زمانی نتیجه میدهد که بندر گوادر به راه ابریشم متصل شود. این اتصال زمانی ممکن می‌شود که از طریق پاکستان و افغانستان به‌عنوان دو کشور ناامن به جاده ابریشم متصل شود که سرمایه‌گذاری عظیمی می‌طلبد.
تاج‌الدین ادامه داد: باید از این وضعیت استفاده کنیم و اجازه دهیم بندر گوادر، هم از طریق راه‌آهن و هم از طریق جاده به بندر چابهار متصل شود تا بندر گوادر بار خود را از طریق ایران و بندر شهید بهشتی چابهار ترانزیت کند. اینجاست که سرمایه‌گذاری چینی‌ها می‌تواند نتیجه بدهد، بنابراین باید به دنبال آن باشیم که بندر گوادر مکمل بندر چابهار شود نه رقیب این بندر، اما در حال ازدست‌دادن فرصت‌ها هستیم.
رئیس دبیرخانه ستاد توسعه سواحل مکران بابیان اینکه درگیری منافع، ایجاد امنیت می‌کند، ادامه میدهد: در جهان، توسعه منطقه‌ای بدون ایجاد پیوندهای مشترک امکان‌پذیر نیست، بنابراین نباید ابراز نگرانی کنیم که بندر چابهار را به چین و هند فروخته‌ایم. تیم‌های اقتصادی ایران باید در این زمینه فعال شوند. باید اجازه دهیم که چین در منطقه مکران سرمایه‌گذاری کند و حتی فرودگاه این منطقه را بسازد و در عرصه پتروشیمی در این منطقه هم سرمایه‌گذاری کند.
او با اشاره به نمونه‌‌ای مشابه در عمان می‌گوید: توسعه بندر صحار عمان، کاملاً به شرکت روتردام هلند واگذارشده، زیرا دوسوم ترانزیت منطقه خاورمیانه برعهده این شرکت است؛ بنابراین وقتی این شرکت در این بندر سرمایه‌گذاری کند، بار آن منطقه را هم تأمین می‌کند و به این طریق این بندر به بهره‌برداری می‌رسد و امنیت آن نیز تأمین خواهد شد.
کارشکنی کشورهای حاشیه خلیجفارس در توسعه چابهار
وقتی از او درباره نگاه آمریکا به منطقه می‌پرسم، می‌گوید: مسائل سیاسی را باید از مسائل اقتصادی جدا کرد. به نظر نمی‌رسد که آمریکا بخواهد روی توسعه این منطقه نظری داشته باشد؛ اما کشورهای حاشیه خلیجفارس دارند؛ زیرا آن‌ها از توسعه منطقه چابهار متضرر می‌شوند و هرچه توسعه این منطقه عقب بیفتد، آن‌ها کمتر آسیب می‌بینند. یکی از دلایلی که این منطقه تاکنون توسعه پیدا نکرده، علاقه نداشتن کشورهای جنوب خلیجفارس به توسعه مکران و چابهار است. کشورهایی که بیشتر در خلیجفارس محصور هستند، بیشتر در حال کارشکنی هستند و علاقه‌مندند که این منطقه توسعه پیدا نکند. دربیانی دیگر اگر توسعه شهید بهشتی چابهار به اتمام برسد و به کریدور شمال به جنوب و شرق به غرب متصل شود، توسعه بندر جبل‌علی یا بنادر قطر کاملاً بی‌معنا می‌شود.
در انحصار چین نیستیم
محمدرضا موثقی‌نیا، مدیرعامل شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران درباره سرمایه‌گذاری چینی‌ها در مکران به «شرق» می‌گوید: تفاهم‌نامه سه‌جانبه همکاری منطقه آزاد چابهار و شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران با فدراسیون صنعت شیمی و پتروشیمی چین (جی‌جی‌سی) درزمینهٔ احداث پارک پتروشیمی منعقدشده است که طبق آن، کارگروهی برای پیگیری اقداماتی برای تبدیل این تفاهم‌نامه به قرارداد، پیش‌بینی‌شده است.
او بابیان اینکه تیم چینی ترکیبی از چند شرکت دولتی و خصوصی بود، میافزاید: این تفاهم‌نامه حاصل شش تا هفت ماه مذاکره در حوزه پتروشیمی در ایران بود. اکنون طرف چینی پذیرفته که این سرمایه‌گذاری را در منطقه مکران و با همکاری شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران داشته باشد.
مدیرعامل شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران میافزاید: چینی‌ها قصد سرمایه‌گذاری جدی در توسعه صنعت پتروشیمی منطقه مکران را دارند و برای این منظور هیئتی بلند‌پایه متشکل از مدیران ارشد صنعت پتروشیمی چین از شهرک پتروشیمی مکران و زیرساخت‌های آن بازدید کردند.
موثقی‌نیا بابیان اینکه نکات مثبتی در کل ایران به‌ویژه در چابهار برای سرمایه‌گذاران خارجی وجود دارد، تصریح می‌کند: نکات مثبت منطقه چابهار، مطلوبیتی برای هر سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند؛ زیرا هم به بازارهای هدف نزدیک است و هم به آب‌های بین‌المللی دسترسی مستقیم دارد و چابهار تنها بندر اقیانوسی کشور است. علاوه بر‌آن سرمایه‌گذاران از معافیت مالیاتی تا 20 سال برخوردار می‌شوند که هر سرمایه‌گذاری را ترغیب می‌کند تا در این منطقه سرمایه‌گذاری کند.
به گفته او بخشی از دانش فنی تولید فراورده‌های پتروشیمیایی در انحصار چینی‌ها و چند کشور صنعتی است. او ادامه داد تلاش می‌کنیم در مرحله عقد قرارداد نهایی بحث انتقال دانش فنی و فناوری را به‌عنوان یک اصل ثابت قرار دهیم تا در گام اول آن را بومی کرده و در گام دوم توسعه مراحل بعدی را خودمان انجام دهیم.
مدیرعامل شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران ادامه میدهد: مرحله اول توسعه قطب سوم پتروشیمی کشور در منطقه آزاد چابهار (پس از ماهشهر و عسلویه) را این شرکت با راه‌اندازی شهرک پتروشیمی مکران آغاز کرده و امیدواریم شرکت‌های چینی فازهای دوم و سوم توسعه این شهرک و تبدیل منطقه به هاب سوم پتروشیمی کشور را به‌سرعت انجام دهند.
موثقی‌نیا بابیان اینکه چینی‌ها تنها کشورهای متقاضی برای حضور در عرصه پتروشیمی منطقه مکران نیستند، می‌گوید: غیر از چین، هم از کشورهای اروپایی و هم از کشورهای آسیایی کشورهایی برای حضور در منطقه ابراز تمایل کرده‌اند. به همین دلیل در عرصه پتروشیمی منطقه، در انحصار چین نیستیم.
