◄ زیربناهای حمل و نقل، از نگاه بین المللی تا رویکرد ملی

تین نیوز | پروژه های زیربناهای حمل و نقلی کشور اعم از آزادراه، بزرگراه، راه آهن، بنادر و فرودگاه ها طی  سال های اخیر به دلیل عدم تخصیص اعتبار کافی نه تنها به کندی بلکه برخی از آنها تا مرز تعطیلی پیش رفته اند، درحالی که آن سوی مرز ها سرمایه گذاری در امور زیربنایی را راهگشای خروج از رکود اقتصادی قرار داده اند.

به گزارش خبرنگار تین نیوز، کشورهای توسعه یافته یا درحال توسعه با ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور خود همواره دو هدف کلان یکی افزایش تملک دارایی های سرمایه ای و دیگری بهره برداری و درآمدزایی از این زیربناها را دنبال می کنند. در حالی که وزارت راه و شهرسازی در بخش ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل از گذشته تا کنون همواره با مشکل بودجه و اعتبارات روبرو بوده است.

اما جهان پیرامون ما به زیربناهای حمل و نقل همواره به عنوان یک منجی بی ادعا در زمان بحران و رکود اقتصادی برای برون رفت از آن چشم داشته است که از جمله آن می توان به رکود اقتصادی امریکا در 1930 و بحران اقتصادی آلمان قبل از به قدرت رسیدن حکومت نازی اشاره کرد.

راهکار "کینزی"؛ خروج از رکود و سرمایه گذاری در راهسازی
گفتنی است، "راه حل کینزی" در 1930 در امریکا و تفکرات تیم اقتصادی هیتلر پس از تحویل گرفتن آلمان ورشکسته  بر نقش سرمایه گذاری در راهسازی و برون رفت از رکود توجه داشته اند و توانستند در مدت کوتاهی با رویکرد اشتغال زایی از طریق تعریف و سرمایه گذاری در پروژه های زیربناهای حمل و نقلی بحران را پشت سر بگذارند.

نظریه های آنها بر این پایه استوار بود که سرمایه گذاری در ساخت زیربناهای حمل و نقل، موجب راه افتادن چرخ زنجیره های تامین کننده مایهتاج یک راه همچون کارخانه تولید ماشین آلات، کارخانه تولید مصالح، آسفالت و سیمان و سایر صنایع و اصناف می شود و بنگاه های تولید نیز به نیروی انسانی نیاز دارد. لذا کارگران با کسب درآمد و خرید مصارف شخصی موجب بروز تحرک و بهبود شرایط در سایر صنایع و تولیدات می شوند.

با یادآوری رکود اقتصادی اروپا طی چند سال گذشته و اجرای طرح ریاضت اقتصادی، دولت آلمان به صدر اعظمی آنگلا مرکل باردیگر راه چاره برون رفت از رکود اقتصادی را سرمایه گذاری در راهسازی و زیربناها دانست و طی ارسال ابلاغیه به 16 ایالت فدرال این کشور خواستار ارایه برنامه های آنها به منظور ساخت جاده ها، خطوط راه آهن،بازسازی فرودگاه ها و بنادر، مدارس و دانشگاه ها به منظور شروع آنها ظرف چهار ماه بعد (می 2010 ) شد. 

وضعیت زیربناهای حمل و نقل
بنا بر آمار رسمی شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل در حال حاضر ۲ هزار و ۳۱۶ کیلومتر آزادراه در دست بهره برداری، هزار و ۳۰۶ کیلومتر آزادراه در دست ساخت و آماده اجرا، هزار و ۶۶۷ کیلومتر آزادراه در دست مطالعه و هزار و ۳۵۹ کیلومتر آزادراه آماده سرمایه گذاری در کشور وجود دارد.

همچنین زیربناهای ریلی کشور به 10 هزار و 171 کیلومتر می رسد و سه هزار 456 کیلومتر پروژه در دست مطالعه و چهار هزار و 731 کیلومتر پروژه در دست احداث است. در ادامه باید خاطرنشان کرد که قریب به 15 هزار 500 کیلومتر بزرگراه در کشور وجود دارد و حدود سه هزار کیلومتر راه اصلی و پنج هزار کیلومتر بزرگراه در دست ساخت است و نزدیک به دو هزار کیلومتر بزرگراه و راه اصلی در دست مطالعه قرار دارد.

وضعیت اعتبارات 
طبق لایحه بودجه سال 94، بودجه شرکت ساخت با رشد 37 درصدی نسبت به سال گذشته، دوهزار و 727 میلیارد و 183 میلیون تومان پیشنهاد شده است اما اعتبارات شرکت که کاملا متفاوت از بودجه است رنگ و بوی بهتری دارد به طوری که  9.2 درصد اعتبارات در بخش آزادراهی، 45.4 درصد در بخش راه‌آهن و 45.4 درصد از اعتبارات در بخش احداث بزرگراه، راه اصلی و بهسازی راه ها است.
 
بر همین اساس اعتبار مصوب سال 93 راه‌آهن، 9 هزار و 385 میلیارد ریال بود که در لایحه بودجه 94، این رقم به 12 هزار و 384 میلیارد ریال افزایش یافته است. همچنین اعتبار مصوب سال 93 احداث آزادراه‌ها 2 هزار و 436 میلیارد ریال بود که در لایحه بودجه 94 به 2 هزار و 510 میلیارد ریال افزایش یافت و بخش احداث بزرگراه، راه اصلی و بهسازی، اعتبار مصوب سال 93، رقم 8 هزار و 52 میلیارد ریال بود که در لایحه بودجه 94 به 12 هزار و 377 میلیارد ریال افزایش یافته است.

نحوه تخصیص اعتبارات دولتی
در مجموع اعتبارات مصوب راه‌آهن، آزادراه، بزرگراه، راه اصلی و بهسازی در سال 93، رقم 19 هزار و 873 میلیارد ریال بود که در لایحه بودجه 94 به 27 هزار و 271 میلیارد ریال افزایش یافته است. اما تا کنون فقط 23 درصد این اعتبارت تخصیص یافته  و مدیرعامل شرکت ساخت امیدوار است تا پایان سال جاری 50 درصد این اعتبارات تخصیص یابد.

اگرچه نحوه تخصیص بودجه درسال  جاری با رشد 37 درصدی روبرو بوده است اما نسبت به حجم پروژه های زیربنایی حمل و نقل کشور بسیار ناچیز است. در همین حین نمایندگان مجلس در حوزه انتخابیه خود برای انجام پروژه های عمرانی به وزارت راه و شهرسازی فشار وارد می کنند در حالی که برخی از همین نمایندگان مردم، مخالف افزایش بودجه این وزارتخانه در شرایط فعلی و بحران اقتصادی کشور بودند.

باید گفت در حال حاضر، تکمیل پروژه ها در بخش زیرساخت در گرو تخصیص اعتبارات است و بخش خصوصی (شرکت آبادراهان پارس) نیز پیشتر در پاسخ به اکبر ترکان مشاورعالی رئیس جمهور که روزی وزیر راه و ترابری بوده با صراحت اعلام کرده بود که حاضر به مشارکت با دولت مقروض و بی پول با روش های قراردادی قدیمی نیستند.