◄ همدستی مهندسی حمل‌ونقل در اشتباهات مدیریت کلان شهری
آیا توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل در کشور به طور عادلانه انجام شده؟ یا مانند قدرت و ثروت صرفاً در تهران تجمیع شده است؟
مهرداد عبدالهی *: تا چه زمان می‌توان بر یک مدیریت اشتباه در سطح کلان کشور سیستمی صحیح را پیاده کرد؟
تهران در حال رشد جمعیت مهاجرتی، افزایش جمعیت حاشیه‌نشین و افزایش جمعیت سربار است که موجب ایجاد حفره‌های عمیق فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در شهر، ایجاد فاصله‌های طبقاتی غیر قابل کنترل، تجمع ثروت و فقر و به مفهوم کلی؛ کوچ اجباری در سطح کلان کشور شده است. اما این موضوع جدا از تمامی مشکلاتی که در سطوح مختلف ایجاد می‌کند، در سیستم حمل‌ونقل کشور، باعث ایجاد یک همکاری بسیار موثر برای عمق بخشیدن به این مشکلات و حتی ایجاد بسیاری مشکلات دیگر در خود حمل‌ونقل کشور می‌شود. همچنان که شاهد ایجاد ترافیک‌های سنگین در روزهای تعطیل علاوه بر ورودی و خروجی‌های تهران، در محورهای منتهی به تهران و شهرهای اطراف تهران هستیم.
با این اوصاف؛ چنین جمعیتی در چنین وسعتی نیاز شدید به حمل‌ونقل درون شهری و برون شهری سریع، ایمن و راحت دارد که جامعه مهندسان حمل‌ونقل برای تامین چنین نیازی رو به تکنولوژی‌های روز دنیا آورده‌اند، که از لحاظ اقتصادی کاملاً قابل توجیه است.
اما جای سوال و قسمت فراموش شده این مهم آن است که آیا توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل در کشور به طور عادلانه انجام شده؟ یا مانند قدرت و ثروت صرفا در تهران تجمیع شده است؟
آیا شکاف عمیق و فاصله طبقاتی که در جامعه ایجاد شده و روز به روز در حال گسترش است، در سیستم‌های حمل‌ونقل کشور ایجاد نشده است؟
با کمال تاسف باید گفت که به طور ناخواسته در سیستم‌های حمل‌ونقل کشور نیز این فاصله ایجاد شده و در حال گسترش است.
حمل‌ونقل علاوه بر این که زیرساخت مهم برای توسعه اقتصادی کشور است، با مفاهیم فرهنگی و اجتماعی نیز چنان بیگانه نیست و اگر تاثیرگذاری مستقیم آن را در نظر نگیریم اما غیر مستقیم تاثیرات زیادی بر جامعه دارد و همچنین خود سیستم حمل‌ونقل، تاثیر پذیری بسیار عمیقی از تصمیمات کلان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور دارد.
بنابراین لازم است در هر روز، هر ساعت یا هر دقیقه که جامعه مهندسان حمل‌ونقل به فکر حل معضل ترافیک شهر تهران هستند، با کمی تامل به فکر حل ریشه‌ای این معضل نیز باشند و سوالاتی از این دست را در نظر گیرند: که چگونه ثروت و فقر را در کشور تقسیم کنیم؟ چگونه از کوچ اجباری به تهران جلوگیری کنیم؟ راهکارهای توازن بخشی به جمعیت چیست؟
برنامه‌گریزی دستگاه‌ها، سوءاستفاده مدیریت شهری از آشفتگی، پراکندگی مدیریت شهری، نبود سیاست‌های آمایش سرزمین و ... موجب شده منطقه شهری تهران برای سرمایه‌گذاران جذاب باشد. تمرکز امکانات در منطقه شهری تهران در حالی اتفاق افتاده که در مقابل امکانات توسعه‌ای از دیگر مناطق دریغ شده است. البته راهکارهایی چون طرح‌های انتقال پایتخت و انتقال برخی از وزارت‌خانه‌ها در سطوح مختلف بیان شده اما در حد طرح باقی مانده است.
با یک نگاه روشن می‌توان دریافت ادامه این روند علاوه بر شراکت در جرم باعث جفایی بزرگ در حق آینده حمل‌ونقل کشور می‌شود.
سایر مناطق کشور چگونه باید خود را نه به دنیا بلکه به تهران برسانند؟ در پاسخ: برای جا نماندن از تهران به تعریف پروژه‌های سنگین حمل‌ونقلی همچون مترو و منوریل روی می‌آورند که به دلیل نبود اعتبارات لازم، یا نیمه‌کاره رها می‌شود یا با افزایش زمان بهره‌برداری، دیگر کارایی لازم را ندارد.
پس بهتر است جامعه حمل‌ونقل با دیدی باز و کامل به مشکلات بیندیشد و با طرح سوالاتی از این دست کمکی هر چند ناچیز به حل معضلات کلان کشور کند تا شاید در آینده شاهد تقسیم عادلانه ثروت و فقر در کشور در نتیجه تقسیم عادلانه سیستم‌های حمل‌ونقل و استفاده از سیستم‌های کارا و بروز با توجه به نیاز تمامی نقاط کشور باشیم.
* کارشناس حمل‌ونقل
