آوار پنهان
و ناگهان زمین می‌لرزد، این یگانه سنجه سکون موج برمی‌دارد و جان‌ها را به کام مرگ و سازه‌ها را به سقوط می‌کشاند. آنچه در هنگامه زلزله رخ می‌دهد اگرچه سراسر درد است، اما لطمه‌های آشکار و پنهانش پیکره اقتصاد را نیز می‌خراشد. صدماتی که مانند کوه یخ فقط قسمتی از آن در همان مرحله اول دیده می‌شود.
و ناگهان زمین می‌لرزد، این یگانه سنجه سکون موج برمی‌دارد و جان‌ها را به کام مرگ و سازه‌ها را به سقوط می‌کشاند. آنچه در هنگامه زلزله رخ می‌دهد اگرچه سراسر درد است، اما لطمه‌های آشکار و پنهانش پیکره اقتصاد را نیز می‌خراشد. صدماتی که مانند کوه یخ فقط قسمتی از آن در همان مرحله اول دیده می‌شود.
به گزارش روزنامه شرق، راه‌های ساخته بشر مسدود می‌شوند، شبکه‌های ارتباطی مختل می‌شوند، جریان آب و برق و گاز قطع و وضعیت «قرمز» حاکم می‌شود؛ اما اینها تنها خسارات زلزله نیستند. خسارات نیروی انسانی، زیرساختی و گسست چرخه اقتصادی مناطق زلزله‌زده آسیب‌های پنهان زلزله هستند که به‌مراتب بزرگ‌تر از خسارات آشکار آن هستند. تلفات انسانی و ویرانی‌های آشکار اگرچه سطح پیدای آسیب‌های زلزله‌‌اند، اما ازکارافتادگی بازماندگان، قطع درآمدها، بی‌سرپرست‌ماندن زمین‌های کشاورزی یا واحدهای تولیدی، آسیب‌های جدی زیرساختی و در بلندمدت افزایش فقر در گروه‌های آسیب‌دیده باعث لطمات جدی به اقتصاد مناطق حادثه‌دیده شده و ممکن است بر اقتصاد ملی کشور نیز تأثیر بگذارند. گاهی حتی اقتصاد کشورهای دیگر نیز تحت‌الشعاع آسیب‌های زلزله در قاره‌ای دیگر قرار می‌گیرد. به‌خوبی به یاد داریم که زلزله ژاپن در سال ٢٠١١ چگونه در همان ساعت‌های ابتدایی وقوعش باعث سقوط آزاد سهام نیکی در بورس شد و خسارات حاصل از افت قیمت سهام شرکت‌های بیمه سر به آسمان گذاشت. زلزله‌ای که حتی بر رشد اقتصادی ژاپن اثرگذار بود و لطماتش نه‌تنها به ژاپن محدود نشد، بلکه ضررهای اقتصادی بزرگی را در پنج قاره جهان به وجود آورد، آن‌چنان که برای مثال اقتصاد استرالیا از زلزله‌ای که در ژاپن اتفاق افتاد بیش از دو‌میلیارد دلار زیان دید. بررسی ابعاد بلندمدت و تبعات پنهان زلزله اخیر البته می‌تواند تلنگری نیز باشد برای رسیدگی به وضعیت استان‌های حادثه‌دیده که از قضا از محروم‌ترین استان‌های کشور از نظر اقتصادی هستند. از دیگر سو آسیب‌های اقتصادی و زیرساختی اولیه و آشکار زلزله نیز می‌تواند در صورت بی‌توجهی، به بحران تبدیل شود و به‌همین‌دلیل است که بررسی وضعیت راه‌های ارتباطی، شبکه‌های توزیع آب، برق، گاز، تلفن، سوخت و... در زلزله اخیر استان‌های غربی کشور نیز یکی از اولویت‌های مهم برای مدیریت بحران است.
تلاش برای احیای جایگاه‌های سوخت آسیب‌دیده
ناصر رئیس‌فرد- رئیس کانون جایگاه‌داران سوخت کشور
درحالحاضر دو جایگاه سوخت‌رسانی بزرگ در سرپل ذهاب خسارات عمده دیده‌‌اند و امکان ارائه سوخت ندارند. تمامی تلاش ما این است که بتوانیم یکی از این جایگاه‌ها را فعال کنیم تا از ترافیک سوختگیری در تنها جایگاه فعال سوخت سرپل ذهاب کاسته شود. در ایلام نیز جایگاه‌های سوخت آسیب‌هایی دیده‌‌اند اما مانع از فعالیتشان نشده است. مسئولان کانون در استان‌های حادثه دیده که از اعضای هیئت مدیره کانون جایگاه‌داران نیز هستند می‌کوشند این مشکلات را رفع کنند و هم‌اکنون در تمامی مسیرهایی که بازگشایی انجام شده، عملیات سوخت‌رسانی در جریان است. سوخت‌رسانی به وسایل نقلیه عملیاتی و امدادی و خدمت‌رسانی اولویت اصلی جایگاه‌داران است و بدون وقفه در تلاشیم این وسایل نقلیه مشکلی از نظر سوخت نداشته باشند.
ارتباطات تلفنی و اینترنت برقرار است
شهریار بهنیا-مدیر کل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان کرمانشاه
از دقایق ابتدایی وقوع زلزله اقدامات ما برای برقراری ارتباطات در منطقه آغاز شد و اکیپ‌های اعزامی تلاش خود را برای بازگرداندن خطوط خارج‌شده از شبکه شروع کردند. درحالحاضر ارتباطات تلفن ثابت، اینترنت و شبکه تلفن همراه در منطقه به‌خوبی برقرار است و تنها در نقاط حاشیه‌ای به علت قطع برق اختلالاتی در ارتباط وجود دارد. شبکه فیبر نوری استان نیز وضعیت نرمالی دارد و با حل مشکل برق مطمئنا نقاط درگیر نیز به شبکه متصل خواهند شد. خسارات واردشده به شبکه ارتباطی عمدتا مربوط به خسارات ساختمان‌های پست و ادارات است که هنوز تخمینی از آن وجود ندارد. در مراحل ابتدایی تمام تمرکز ما بر حفظ خطوط ارتباطی برای کمک به امدادرسانی و خدمات به مردم است و بررسی وضعیت ساختمان‌های اداری مرتبط با اداره کل ارتباطات را به زمان دیگری موکول کرده‌ایم.
آبرسانی روستاها با تانکر، برق‌رسانی مرحله‌ای
میثم جعفرزاده- مدیر کل مدیریت بحران و پدافند غیر عامل وزارت نیرو
در حوزه آب و برق امدادرسانی در مناطق زلزله‌زده در حال پیگیری است. در حوزه برق پس از وقوع زلزله، مناطقی از شمال غرب و جنوب غرب کرمانشاه و بخشی از شمال ایلام، دچار خاموشی شده بود که تا انتهای شب یکشنبه، با امدادرسانی‌های انجام‌شده، شرایط استان کردستان به حالت عادی بازگشت. استان ایلام هم با اقدامات انجام‌شده به وضعیت نرمال رسید. خاص‌ترین شرایط برق مربوط به استان کرمانشاه به‌خصوص شهر قصرشیرین، سرپل ذهاب و ثلاث بود. به‌همین‌دلیل گروه‌های امدادی در این منطقه متمرکز شدند. اکیپ‌های عملیاتی در قصر شیرین و ثلات فعالیت‌های خود را تا نزدیکی صبح دوشنبه ادامه دادند تا وضعیت برق منطقه به حالت نرمال برسد. ولی با توجه به اینکه تخریب خیلی سنگینی در سرپل ذهاب رخ داده است و شرایط ایمنی به ما اجازه نمی‌داد، عملیات برق‌رسانی به این منطقه با احتیاط پیگیری شد، زیرا در حین برقراری جریان در شبکه برق، احتمال برق‌گرفتگی هم‌وطنان وجود داشت به‌همین‌دلیل عملیات برقراری جریان در شبکه با احتیاط پیگیری شد. دو پست اصلی سرپل ذهاب که مشکل داشت، درحالحاضر وارد مدار شدهاند.می‌توان گفت ٧٥ تا ٨٠ درصد شهر سرپل ذهاب، به لحاظ شبکه برق‌دار است. ممکن است کوچه‌ای یا خانه‌ای دچار قطعی برق باشد. برقراری جریان در شبکه سرپل ذهاب، یکی از سخت‌ترین مراحل کاری ما بود که با احتیاط و کندی پیش رفت. بعد از برقراری جریان در شبکه، در مرحله دوم باید ترانس‌های سر کوچه و ... را اصلاح کنیم. شهر بزرگ است و آثار تخریب در برخی مناطق خیلی زیاد است. بنابراین ترمیم شبکه، زمان‌بر خواهد بود.در حوزه آبرسانی تنها منبع تأمین آب ما برای منطقه سرپل ذهاب و قصرشیرین، دچار آسیب‌دیدگی شد. کدورت چشمه سرایان، بالا رفت و ما نمی‌توانستیم از این آب استفاده کنیم. بنابراین مجبور شدیم آب بسته‌بندی‌شده در منطقه توزیع کنیم تا نزدیک ساعت دو بعدازظهر روز دوشنبه، ٤٠٠هزار بطری را در بین شهرهایی که مشکل آب داشتند، توزیع کردیم. این تعداد بطری صرفا به جمعیت ساکن در منطقه اختصاص نیافت و نیروهای امدادی نیز آب بسته‌بندی‌شده دریافت کردند. درحالحاضر دو آزمایشگاه تصفیه آب سیار در منطقه مستقر کردیم. حدود ٦٨ دستگاه تانکر آبرسانی به منطقه فراخوانده‌ایم. تا این لحظه هفت دستگاه تانکر به مناطق زلزله‌زده رسیده است. این هفت دستگاه در سرپل ذهاب مستقر شدهاند. خوشبختانه با کمک تیم‌های عملیاتی، کیفیت آب چشمه سرایان اصلاح شد و تأمین آب منطقه سرپل ذهاب به مرحله پایدار رسید. آب این چشمه را پمپاژ و به شبکه تزریق کردیم، اما نکته‌ای که هست، این است که شبکه انتقال آب در بسیاری از جاها دچار خسارت شده و شکسته است. بنابراین هر قطعه‌ای که آبدار می‌شود، برای انتقال آب به قسمت‌های بعد، باید تست انجام دهیم. در روستاها چون قدرت تخریب بالا بوده، ما فعلا برخی مناطق را با تانکر آبرسانی می‌کنیم. برنامه‌ریزی کردیم تانکرها را فقط در روستاها توزیع کنیم، زیرا شرایط آب در سرپل ذهاب و قصرشیرین نرمال شده است و کمتر به تانکرها نیاز است. در مناطق روستایی تلاش می‌کنیم شرایط روشنایی برق و شرایط کلی آبرسانی ولو با تانکر را پیگیری کنیم.در ساعات اولیه پس از زلزله، پنج سد اصلی و مهم مناطق زلزله‌زده از طریق چک‌لیست بازرسی مورد ارزیابی قرار گرفتند و تیم‌های عملیاتی در منطقه حضور یافتند. مهم‌ترین سدهای منطقه، داریان و سد ایلام بود که خوشبختانه مشکلی برای آنها ایجاد نشد. درحالحاضر از سدها و نیروگاه‌های مناطق زلزله‌زده، به صورت نرمال بهره‌برداری می‌شود.
شرکت هواپیمایی متخلف تعلیق شد
مقصود اسعدی‌سامانی-دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی
در شرایطی که زلزله هفت‌ریشتری مناطقی از غرب کشور را لرزاند؛ برخی افراد سودجو اقدام به سوءاستفاده از این شرایط کردند. ابتدای صبح دیروز برخی از این افراد سودجو از طریق ربات نرخ‌ها را گرفته و نرخ جدید اعلام کردند. قیمت‌هایی نیز در همان ابتدای صبح اعلام شد که از هیچ منطق و ضابطه نرخ‌گذاری‌ای تبعیت نمی‌کرد. بلافاصله پس از اعلام این خبر، پیگیری‌های لازم انجام و فرد متخلف شناسایی شد. این فرد مرتبط با یک شرکت هواپیمایی بود؛ بنابراین شرکت مزبور به حالت تعلیق درآمد. متأسفانه برای کنترل سایت‌های اینترنتی ابزار خاصی وجود ندارد و نمی‌توان به‌درستی بر این بخش نظارت کرد.به جز این مورد در سایر موارد هیچ تخلفی در نرخ‌ها مشاهده نشد و قیمت‌ها به صورت تعادلی وجود دارد. قیمت بلیت به تناسب تقاضایی که وجود دارد و ساعت پرواز بین ١٢٠ تا ٢٣٠ تومان متغیر است. با توجه به شرایط ویژه روز گذشته حتی نرخ بلیت کلاس یک شرکت‌ها زیر ٢٣٠ تومان فروخته شد که به‌این‌ترتیب به نظر می‌رسد بلیت با نرخ کاملا متعادلی در بازار عرضه می‌شود. روز گذشته ١٠ پرواز فوق‌العاده برای مناطق زلزله‌زده پیش‌بینی شد و آمادگی کافی برای پروازهای فوق‌العاده بیشتر نیز وجود دارد. شرکت‌های هواپیمایی برای انتقال مجروحان به تهران و همین‌طور امدادرسانان به مناطق زلزله‌زده آمادگی کافی را دارند. طبق اعلام روابط‌عمومی سازمان هواپیمایی شرکت هواپیمایی پویا صبح دیروز یک فروند هواپیمای ایلوشین با ظرفیت ٧٠ تخت و ٣٠ مسافر همراه، یک فروند هواپیمای آنتونف با ظرفیت ٢٤ تخت و ٣٠ مسافر همراه، یک فروند هواپیمای چلنجر و سه فروند بالگرد را به مناطق زلزله‌زده اعزام و از همان دقایق نخستین عملیات انتقال مصدومان و مجروحان این حادثه را آغاز کردند. پیش‌از‌این روزانه هشت پرواز برنامه‌ای به فرودگاه‌های کرمانشاه و ایلام انجام می‌شد.
نشت‌یابی گاز در مناطق زلزله‌خیز
مجید بوجارزاده- سخنگوی شرکت ملی گاز
نیروهای شرکت ملی گاز در حال نشت‌یابی گاز به‌ویژه در شهر سرپلذهاب و شهرهای نزدیک مرز در کرمانشاه هستند و بعد از نشت‌یابی، گاز مناطقی که مشکل ندارند وصل می‌شود. نشت‌یابی بخشی از منطقه قصرشیرین در مرحله آخر است و خیلی مشکلی ندارد و گازشان وصل می‌شود؛ اما در شهرهای سرپلذهاب و ثلاث باباجان بیشترین تخریب و ریزش ساختمان را داریم. برای همین هم امکان دارد عملیات نشت‌یابی طولانی‌تر شود. این در حالی است که گاز در شبکه وجود دارد؛ اما گاز را در شریان‌های اصلی قطع کردیم تا حادثه دیگری پیش نیاید. شبکه گاز مناطق زلزله‌زده بعد از نشت‌یابی گاز وصل می‌شود؛ اما گاز شهرهایی مانند قصرشیرین و جوانرود به‌زودی وصل می‌شود. نشت‌یابی با هدف ایمنی بیشتر انجام می‌شود تا خطوط و شبکه داخلی شهر دچار مشکل نشده باشد. ایستگاه های اصلی گاز آسیب خاصی ندیده است. اما عملیات نشت یابی باید به طور کامل انجام شود تا مشکل خاصی متوجه مردم نباشد.مشکل اصلی این است که در منازلی که نشت‌یابی می‌شود، هم‌وطنان باید در منزل باشند تا مشکلی پیش نیاید. زلزله در این شهرها موجب آسیب جدی به تجهیزاتی مانند کنتور و رگلاتورها شده؛ اما هنوز محاسبه نشده شبکه گازرسانی چقدر صدمه دیده است. همچنین در جلسه ای که دیروز با حضور حمید رضا عراقی معاون وزیر نفت تشکیل شد ، مقرر شد اقدامات لازم برای رفع مشکلات گاز رسانی مناطق زلزله‌زده صورت گیرد.
ایجاد صندوق حوادث طبیعی همگانی
مصطفی زندی-سخنگوی بیمه مرکزی
براساس آمارها و بررسی‌های اولیه متأسفانه میزان خرید پوشش بیمه‌ای مربوط به زلزله خیلی زیاد نیست و بخش زیادی از اماکن مسکونی پوشش زلزله ندارند و این امر ضرورت تسریع در راه‌اندازی صندوق بیمه حوادث طبیعی را گوشزد می‌کند. از ابتدای صبح دیروز درباره گرفتن استعلام از نمایندگی‌های استانی اقدام کردیم. این نمایندگی‌ها نیز در حال جمع‌بندی بیمه‌ها و خسارت‌های وارده هستند؛ اما آن‌طور که از برآوردهای اولیه مشخص است، تعداد واحدهایی که بیمه دارند، چندان قابل‌ذکر نیست.متأسفانه در کشور مردم چندان تمایلی به خرید بیمه‌های حوادث ندارند؛ به‌همین‌دلیل نیز سال گذشته پیشنهاد تشکیل صندوق حوادث طبیعی همگانی را به مجلس ارائه دادیم. در این پیشنهاد پیش‌بینی شده بود با اضافه‌شدن مبلغی به قبوض برق، در ازای آن واحدها در مقابل حوادث بیمه شوند. نرخ اضافه‌شده نیز در شهرهای بزرگ، کوچک و روستاها متفاوت است. به این ترتیب که در شهرهای بزرگ در سال اول‌هزار تومان در شهرهای کوچک ٧٥٠ تومان و روستاها ٥٠٠ تومان به قبض برق اضافه می‌شود و مابه‌التفاوت نرخی را که مثلا برای شهرهای بزرگ ١٠هزار تومان در نظر گرفته شده، دولت پرداخت می‌کند. در سال بعد سهم دولت‌هزار تومان کمتر و به سهم افراد اضافه می‌شود و به همین منوال در ١٠ سال مبلغ ١٠هزار تومان به طور کامل از سوی افراد از طریق قبوض برق پرداخت می‌شود. این نرخ می‌تواند با نرخ بیمه حوادث در یک سال برابری کند و از این نظر سازوکار صندوق بر‌هم نخواهد خورد. در‌صورتی‌که این پیشنهاد در مجلس تصویب شود، در شرایط بروز حوادث طبیعی صندوق مزبور مکلف به پرداخت خسارت افراد خواهد بود.
تشکیل ستاد ویژه زلزله در جهاد کشاورزی کرمانشاه٣
سیدمحمد موسوی-مدیرکل دفتر مدیریت بحران و کاهش مخاطرات بخش کشاورزی
درحالحاضر اولویت اصلی مناطق زلزله‌زده، خدمات‌رسانی به انسان‌هاست. به همین دلیل امکاناتی که در سطح شهرستان‌های مناطق زلزله‌زده داشتیم، در اختیار فرمانداری‌ها قرار دادیم. امکانات شهرستان‌های آسیب‌ندیده را به شهرستان‌های خسارت‌دیده در همان استان منتقل کردیم. ماشین‌آلات سنگین پیمانکاران خود را به فرمانداران دادیم. کل نیروهای سازمان جهاد کشاورزی استان و شهرستان درحالحاضر آماده‌باش هستند تا همراه با تیم‌های ارزیابی خسارت، تحت فرماندهی مدیریت بحران، کار خود را انجام دهند. تمام ماشین‌های کمک‌دار در اختیار سازمان‌های جهاد کشاورزی را به شهرستان‌های آسیب‌دیده از زلزله منتقل کردیم. ستاد ویژه زلزله در جهاد کشاورزی کرمانشاه ایجاد کردیم تا تحت فرماندهی مدیریت بحران استان مسئولیت‌هایی را که برعهده گرفته‌اند پیگیری کند. به استان‌های همجوار استان‌های زلزله‌زده آماده‌باش داده‌ایم تا در صورت نیاز به منطقه اعزام شوند. البته تاکنون استان‌های زلزله‌زده با پتانسیل‌های خود کارها را پیش برده‌اند و نیازی به اعزام نیرو از سایر مناطق نبوده است. تأمین غذا و آب نیز جزء وظایف استانداری‌هاست. اعلام کردیم که در صورت امکان، گزارش جامع و مستندی از آسیب‌های واردشده به زیربخش‌های مختلف کشاورزی، اعم از دام، طیور، تأسیسات آبی، کانال، بندهای آبخیزداری، استخر، تجهیزات آبیاری تحت فشار، دامداری و مرغداری و ... به تهران ارسال شود. سازمان دامپزشکی نیز آمادگی کامل دارد که برای امحای فوری دام، طیور و عملیات ضدعفونی، نیرو به مناطق زلزله‌زده اعزام کند.
پیشگیری از ایجاد حوادث ثانویه اولویت اصلی ماست
داریوش نصر- مدیرکل مدیریت بحران راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای
از ساعات اولیه وقوع حادثه، تلاش برای بازگشایی مسیرهای شریانی، فرعی و روستایی آغاز شد و درحالحاضر همه راه‌های شریانی و فرعی بازگشایی شدهاند. معاون راهداری کشور و بنده از همان ساعات ابتدایی در منطقه زلزله‌زده حاضر شده‌ایم و از نزدیک در حال مدیریت مشکلات مربوط به راهداری هستیم. تیم‌های ارزیابی ما نیز از صبح دوشنبه مشغول بررسی خسارات وارده به مسیرهای ارتباطی هستند و گزارش‌های اولیه آن تا روز سه‌شنبه آماده خواهد شد. در بررسی‌های اولیه مشخص شد تعدادی از پل‌ها در منطقه دچار آسیب‌های جزئی شدهاند که اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از حوادث ثانویه انجام گرفته است. تخمین دقیق میزان خسارت‌ها نیازمند زمان بیشتری است و درحالحاضر هدف ما بازنگه‌داشتن مسیرهای آمدوشد و همچنین جلوگیری از حوادث ثانویه در پل‌ها، تونل‌ها و مسیرهای ارتباطی است.
کمک نقدی بانک‌ها
کوروش پرویزیان- رئیس کانون بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خصوصی
بررسی‌ها از همه شعب بانکی در منطقه غرب حاکی از آن است که مشکلی در سیستم الکترونیک و پرداخت‌ها ایجاد نشده است. خوشبختانه تمام شعب در منطقه غرب کار را با تمام قدرت انجام می‌دهند. دستور ویژه داده شده اگر مردم مناطق زلزله‌زده نیاز و کمکی دارند، اقدام شود. برای ایام اربعین و زوار حضرت ابا عبدالله الحسین سامانه‌های متحرکی را در مناطق مرزی مستقر کردیم و این سامانه‌ها برای کمک به مردمی که دچار حادثه دلخراش زلزله شدهاند، آماده ارائه خدمات‌رسانی است. علاوه‌براین قرار است با سازمان هلال‌احمر حساب ویژه‌ای را برای کمک به زلزله‌زدگان افتتاح کنیم. یکی از بانک‌های خصوصی به‌عنوان اولین قدم مبلغ ٢٠٠میلیون تومان را برای کمک به مناطق زلزله‌زده واریز کرده است. همکاران این بانک نیز آماده کمک‌رسانی به مردم این مناطق هستند. همچنین داوطلبان بانکی اگر بخواهند می‌توانند به‌عنوان مأموریت برای کمک‌رسانی اعزام شوند. حمایت ویژه از کسب‌وکار مناطق زلزله‌زده یکی دیگر از برنامه‌های ماست که بعد از آواربرداری همکاران برای بررسی بیشتر اعزام خواهند شد.همچنین شماره حساب برای کمک به
زلزله‌زدگان به زودی اعلام خواهد شد تا کسانی که تمایل دارند بتوانند به مناطق زلزله زده کمک رسانی کنند. بانک های خصوصی نیز آمادگی کامل دارند تا کمک های نقدی خود را به این مناطق واریز کنند تا گره ای از مشکلات مناطق زلزله زده باز شود.
