هشدار توقف تولید خودرو

 روند رو به رشد تولید خودرو در کشور پس از یک دوره طلایی سه ماهه متوقف شد، توقفی که فعالان خودروسازی می‌گویند ریشه در عدم پرداخت تسهیلات دارد.

به گزارش تین‌نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، آمارها نشان می‌دهند تولید خودرو در کشور از آبان تا دی روندی صعودی داشته، اما در بهمن‌ماه متوقف و حتی نزولی شده است. هرچند خودروسازان بزرگ کشور موفق شدند در پایان بهمن امسال، از تولید ۱۱ ماه سال گذشته خود عبور کرده و افزایش حدودا چهار درصدی را تجربه کنند، اما افت روند تولید ماهانه نشان داد روند تیراژ دوباره در مسیر نزول قرار گرفته است. با توجه به این روند که ظاهرا هنوز هم ادامه دارد، احتمالا خودروسازان نتوانند طی سال ۹۸ از تیراژ سال گذشته خود عبور کنند.

آن طور که از اظهارات فعالان صنعت خودرو به ویژه قطعه‌سازان مشخص است، تامین قطعات از داخل و خارج به مشکل خورده و این موضوع جدا از مساله اصلی (کمبود نقدینگی) ریشه در بحران ویروس کرونا نیز دارد. به هر حال شیوع این ویروس سبب اختلال در زنجیره تامین قطعات خارجی شده، چه آنکه گفته می‌شود پروازهای مربوط به حمل قطعات از خارج به ویژه چین، فعلا متوقف است. هرچند نمی‌توان از تاثیر منفی کرونا بر تامین قطعات و به تبع آن، تولید غافل شد، با این حال فعلا مساله اصلی، کمبود نقدینگی و پرداخت نشدن تسهیلات جدید به زنجیره خودروسازی است. منظور از این تسهیلات، همان پنج هزار میلیارد تومانی است که با مصوبه شورای پول و اعتبار مبنی‌بر افزایش سقف اعتباری خودروسازان، قرار بود در بهمن‌ماه به حساب ایران‌خودرو و سایپا واریز شود.

شورای پول و اعتبار آذرماه امسال با افزایش سقف اعتباری خودروسازان تا ۱۰هزار میلیارد تومان موافقت کرد تا مانع اصلی پرداخت تسهیلات به شرکت‌های خودروساز برداشته شود. بر این اساس، خودروسازان مجاز شدند تا سقف پنج هزار میلیارد تومان تسهیلات از سیستم بانکی دریافت کنند که سهم هر یک از دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا، ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعلام شد. خودروسازان البته برای دریافت این تسهیلات باید از شمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت (ورشکستگی) نیز خارج می‌شدند، از همین رو نسبت به تجدید ارزیابی اموال و دارایی خود اقدام کردند. ایران‌خودرو و سایپا هر کدام با ثبت زیان انباشته‌ای هنگفت تا پایان شهریور امسال، مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت شده و عملا ورشکسته به حساب می‌آمدند؛ بنابراین امکان پرداخت تسهیلات به آنها نبود. این دو شرکت اما اخیرا تجدید ارزیابی کرده و با به روز کردن ارزش خود و افزایش سرمایه، عملا از شمول ماده قانونی موردنظر خارج شدند تا مانعی برای پرداخت تسهیلات به آنها وجود نداشته باشد.

با این حال اما آن‌طور که فعالان صنعت خودرو می‌گویند، با وجود مصوبه شورای پول و اعتبار مبنی‌بر افزایش سقف اعتباری خودروسازان و همچنین خروج آنها از ورشکستگی، تسهیلات پنج هزار میلیارد تومانی وعده داده شده، به‌طور کامل در اختیار آنها قرار نگرفته است. در نامه‌ای که اخیرا برخی از قطعه‌سازان به حسن روحانی رئیس‌جمهوری نوشته‌اند، عنوان شده تنها ۱۵ درصد از تسهیلات موردنظر در اختیار زنجیره خودروسازی کشور قرار گرفته است. آنها در این نامه به نوعی هشدار داده‌اند که در صورت عدم پرداخت باقی‌مانده تسهیلات پنج هزار میلیارد تومانی، نه تنها تولید متوقف خواهد شد، بلکه ۵۵۰ هزار نفر از نیروی انسانی شاغل در قطعه‌سازی نیز در معرض بیکاری قرار می‌گیرند.

احتمال توقف دو ماهه تولید

هنوز هیچ خبری مبنی‌بر واکنش رئیس‌جمهوری یا دیگر مسوولان دولت به هشدار قطعه‌سازان منتشر نشده و مشخص نیست آیا دولت اصلا این هشدار را (که البته تازگی ندارد) جدی گرفته یا وقعی به آن نگذاشته است. این در حالی است که قطعه‌سازان به تازگی باز هم از خطر توقف تولید و بیکاری کارگران صحبت به میان آورده و به نوعی تهدیدی نرم را متوجه دولت کرده‌اند. آن طور که دبیر انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی در گفت‌وگو با صدا و سیما عنوان کرده، روند تامین قطعات موردنیاز خودروسازان، تنها با پرداخت مطالبات شرکت‌های قطعه‌ساز ادامه خواهد یافت. آرش محبی‌نژاد با اشاره به توقعات وزارت صنعت، معدن و تجارت از شرکت‌های قطعه‌ساز مبنی‌بر «کمک به رشد تولید خودرو»، «تجاری‌سازی خودروهای ناقص» و «شروع نهضت ساخت داخل»، گفته که «در مقابل وزارت صمت و خودروسازان هم قول دادند مطالبات معوق قطعه‌سازان را به موقع پرداخت کنند و حتی هیات دولت نیز ۱۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات برای خودروسازان در نظر گرفت تا صرف تسویه حساب بخشی از طلب شرکت‌های قطعه‌ساز شود.»

وی با تاکید بر اینکه بهبود روند تولید قطعه‌سازان سبب شد ضمن تجاری‌سازی تمام خودروهای ناقص، رشد تولید خودرو نیز حاصل شود، تاکید کرده «جامعه قطعه‌سازی به تعهدات خود عمل کرد، اما تسهیلاتی که قرار بود پرداخت شود، نه تنها کاهش یافت، بلکه از پنج هزار میلیارد موردنظر نیز فقط ۱۵ درصد در اختیار قطعه‌سازان قرار گرفته است.» دبیر انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی در ادامه هشدار داده که «اگر مطالبات قطعه‌سازان پرداخت نشود اتفاقات بدی (برای تولید و اشتغال) خواهد افتاد، به ویژه اینکه حقوق کارگران و کارمندان و عیدی آنها قابل پرداخت نیست.» وی همچنین با اشاره به ماجرای شیوع ویروس کرونا و تاثیر آن بر تامین قطعات از خارج، تاکید کرده که «انبارها از مواد اولیه مورد نیاز قطعه‌سازان خالی شده و اگر امروز این مطالبات پرداخت نشود و سفارش‌گذاری نکنیم، بعد از تعطیلات نوروز توقف حداقل دو ماهه در تولید رخ خواهد داد.»

محبی‌نژاد در ادامه خواستار پرداخت کامل تسهیلات پنج هزار میلیارد تومانی به زنجیره خودروسازی کشور در اسرع وقت و در راستای جلوگیری از توقف تولید پس از تعطیلات عید شده است. وی این را هم گفته که «اگر مسوولان به تعهدات خود (در قبال قطعه‌سازان) عمل نکرده و بدعهدی کنند، نمی‌توانند (در بحران‌های احتمالی بعدی) از قطعه‌سازی کشور انتظار داشته باشند.» به گفته دبیر انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی، موضوع پرداخت مطالبات قطعه‌سازان، بین بانک مرکزی، بانک‌های عامل، وزارت صمت و خودروسازان پاس‌کاری می‌شود و در این بین، بانک‌های عامل می‌گویند منابع (برای پرداخت تسهیلات پنج هزار میلیارد تومانی) نداریم. وی در نهایت عنوان کرده که کل مطالبات قطعه‌سازان از خودروسازها ۳۱هزار میلیارد تومان است و ۱۴ هزار میلیارد تومان آن معوق به شمار می‌رود.

هشدار با ابزار تولید

آنچه از نامه ارسالی قطعه‌سازان به رئیس‌جمهوری و همچنین اظهارات دبیر انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی برمی‌آید، هشدار آنها نسبت توقف تولید در صورت عدم پرداخت تسهیلات پنج هزار میلیارد تومانی است. در واقع قطعه‌سازان برای دریافت مطالبات خود به نوعی مجبور به گروکشی شده و دست روی نقاطی حساس شامل «تولید» و «اشتغال» گذاشته‌اند. به نظر می‌رسد قطعه‌سازان با توجه به فرارسیدن روزهای پایانی سال که طبعا باید نسبت به پرداخت هرچه زودتر حقوق و مزایا و عیدی کارکنان خود اقدام کنند، چاره را در هشدار دیده و صحبت از توقف احتمالی تولید به میان آورده‌اند. به هر حال قطعه‌سازان خوب می‌دانند خودروسازی تا چه اندازه برای دولت مهم است و در دوران فعلی (تحریم و مشکلات اقتصادی) تداوم تولید در این صنعت تا چه اندازه اهمیت دارد، بنابراین به نوعی دست روی نقطه ضعف اصلی گذاشته‌اند تا مطالبات معوق‌شان را دریافت کنند. نه اینکه قطعه‌سازی با مشکل نقدینگی و تامین مواد اولیه و همچنین چالش تحریم مواجه نیست، اما به نظر می‌رسد قطعه‌سازان می‌خواهند با این روش، دولت و خودروسازان را مجاب به پرداخت مطالبات‌شان کنند.

مشکلات مالی و تحریم، کم و بیش طی این سال‌ها وجود داشته، اما هیچ وقت تولید قطعه‌سازان برای مدت طولانی متوقف نشده است، چه در مقاطعی که مطالبات آنها پرداخت شده و چه وقتی پولی در کار نبوده است. در واقع طی این سال‌ها از این دست تهدیدهای قطعه‌سازان، کم نبوده، به خصوص در هفته‌های پایانی سال که هزینه آنها بالا می‌رود. این تهدیدها گاهی جواب داده و سبب شده دولت نسبت به شارژ مالی خودروسازان بابت پرداخت مطالبات قطعه‌سازان اقدام کند و گاهی هم تهدیدها جدی گرفته نشده‌اند. اواخر سال گذشته دولت چهار هزار میلیارد تومان تسهیلات در اختیار خودروسازان قرار داد تا صرف پرداخت بخشی از مطالبات قطعه‌سازان شود، اما امسال گویا خبری از پول (به مقداری که قطعه‌سازان توقع دارند) نیست. حالا قطعه‌سازان جدی‌تر از گذشته نسبت به عواقب پرداخت نشدن مطالبات‌شان هشدار می‌دهند و صحبت از توقف دو ماهه تولید می‌کنند، موضوعی که خط قرمز دولت به حساب می‌آید.

توقف دو ماهه تولید می‌تواند ضمن وارد آوردن زیانی هنگفت به صنایع خودرو و قطعه کشور و بیکاری موقت، مشتریان را نیز به دردسر بیندازد. در حال حاضر بسیاری از مشتریان موفق به دریافت خودروهای ثبت نامی خود نشده‌اند، آن هم با وجود آنکه چند ماه از موعد تحویل گذشته است؛ بنابراین اگر واقعا تولید قطعه‌سازان (به تبع آن خودروسازی) دو ماه متوقف شود، مشتریان نیز متضرر خواهند شد. توقف تولید همچنین بازار خودرو را ملتهب‌تر از آنچه بوده و هست، خواهد کرد و هیچ بعید نیست انفجار قیمتی جدیدی در آن رخ دهد. باید منتظر ماند و دید اولا تهدید قطعه‌سازان بابت توقف تولید دو ماهه تا چه اندازه عملی خواهد شد و از آن سو دولت این ماجرا را تا چه حد جدی تلقی می‌کند و آیا پرداخت تسهیلات به زنجیره خودروسازی تسریع خواهد شد؟