لاتاری خودرو و تب رقابت بانک ها سر حساب های وکالتی!

به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، از هفته گذشته که ایران خودرو، خبر پیش فروش محصولات خود را منتشر کرد تا امروز حواشی و اخبار ضد و نقیضی در رابطه با حساب وکالتی به گوش می رسد. اما این سری حاشیه به وجود آمده بیش از آنکه مربوط به ایران خودرو باشد، توجه ها را به سمت بانک ها و شبکه بانکی کشور جلب کرده است.

برای اولین بار شرط داشتن گواهینامه در این پیش فروش، حذف شده و بی شک انتشار همین خبر حجم بسیاری از مردم را برای بخت آزمایی در ثبت نام خودرو روانه بانک ها کرده تا با وکالتی کردن حساب، ثبت نام خود را انجام دهند.

در این پیش فروش اما اتفاق نادری از سوی بانک ها رخ داد و موج ارسال پیامک تبلیغاتی از سوی بانک ها به صاحبان سپرده های بانکی را رقم زده که در ذیل یک نمونه آن ذکر شده است:

«مشتری گرامی فرصت را از دست ندهید!

تا ۲۹ مرداد ماه با وکالتی کردن حساب خود در بانک ...، تنها با پرداخت ۱۰۰ میلیون تومان موجودی، خودروی مورد نظر خود را ثبت نام کنید. در این مرحله بانک ... به شما، تا پایان زمان قرعه کشی، اعتبار ۱۳۰ میلیون تومانی بدون نیاز به ضامن و بدون کارمزد، ارائه می کند.»

قضیه از آنجا شروع شد که در اواخر هفته گذشته، چند بانک با هدف جذب سپرده از سوی متقاضیان ثبت نام خودرو، از اعطای اعتبار از سوی خود به متقاضیان پرده برداشتند. این اعتبار به شکلی بود که چند بانک به متقاضیان خودرو اعلام کردند در صورت آوردن سپرده خود به بانک مورد نظر می توانند از اعتبار از سوی بانک برخوردار شوند و نیاز نیست که تمام ۲۳۰ میلیون تومان که به عنوان پشتوانه برای خرید ثبت نام خودرو مورد نظر است را فراهم کنند. به عبارتی بانک در اقدامی غیر منتظره تصمیم به اعطای اعتبار و تسهیلات به متقاضیان کرد تا بتواند با این اقدام جریان سپرده ها را به سوی بانک خود جذب کند.

این اتفاق باعث شد که بانک های دیگر برای جلوگیری از خروج سپرده از بانک های خود، ملزم به اتخاذ تصمیمی مشابه شوند. یکی از بانک ها حتی تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان اعتبار می دهد و متقاضی تنها با وازیر ۳۰ میلیون تومان می تواند اعتبار لازم برای وکالتی کردن حساب خود در این ثبت نام را به دست آورد.

ورود بازرسی کل بانک ها به ماجرای حساب های وکالتی

طبق شنیده ها، امروز نیز خبری مبنی بر ورود معاونت بازرسی کل امور بانک ها به موضوع اعطای اعتبار پیش ثبت نام خودرو منتشر شده که بر اساس آن معاونت مذکور طی نامه ای به کل شبکه بانکی کشور نسبت به عواقب این اقدام بانک ها هشدار داده و بر اولویت پرداخت تسهیلات تکلیفی تاکید شده است.

در بخش دیگری از این نامه آمده است: از شرایط شرکت در طرح اخیر ایران خودرو، وکالتی کردن حساب و مسدود نمودن مبلغ ۲۳۰ میلیون تومان نزد بانک های منتخب به منظور تشخیص متقاضیان واقعی است که در این راستا برخی از بانک ها به منظور تشویق متقاضیان و جذب منابع، اقدام به اعطای تسهیلات به منظور تأمین بخشی از مبلغ مذکور کرده اند.

بانک ها مکلف به پرداخت سود به حساب وکالتی نیستند

از سوی دیگر نیز برخی سوالات و شبهات مبنی بر چرایی عدم پرداخت سود به سپرده گذاران حساب وکالتی از سوی بانک های عامل مطرح شده است.

در این راستا علی نظافتیان دبیر کمیسیون حقوقی کانون بانک ها با اشاره به موضوع حساب وکالتی و ضوابط حقوقی آن گفت: حساب وکالتی یک حساب جداگانه نیست. اگر شخصی در یک بانک حساب قرض الحسنه داشته باشد، بر مبنای آن حساب قرض الحسنه به بانک اختیار می دهد، که اگر در قرعه کشی خودرو برنده شد، اختیار دارد مبلغ حساب را به حساب شرکت خودرو ساز وازیر کند و این شامل دعاوی حقوقی نمی شود. بنابراین به حسب اینکه شما یک حساب وکالتی داشته باشدی از حساب شما برداشتی صورت نمی گیرد و این سپرده تا پایان مهلت مشخص شده در حساب شخص مسدود است.

نظافتیان افزود: بانک ها طبق قانون عملیات بانکی بدون ربا، اجازه داشته که تجهیز منابع کنند، حال این تجهیز منابع را یا از طریق قرض الحسنه از مشتریان دریافت می کنند که هیچ سودی به آن تعلق نمی گیرد و یا به عنوان سرمایه گذاری مدت دار منابع دریافت می کنند که بر مبنای مصوبه شورای پول و اعتبار، سود به آن تعلق می گیرد. با این حال، از لحاظ قانونی و حقوقی هیچ شرطی مبنی بر اینکه بانک ها مکلف هستند سودی اضافه به حساب وکالتی پرداخت کنند، وجود ندارد؛ چراکه پول در حساب شما مسدود شده و به حساب شخص دیگری واریز نشده است.

با طرح پیش فروش خودرو منابع جدیدی به شبکه بانکی وارد نشده است

همچنین سید بهاءالدین حسینی هاشمی - مدیرعامل اسبق بانک صادرات - با اشاره شبهات مطرح شده در رابطه با ورود حجم نقدینگی به شبکه بانکی کشور هم زمان با طرح پیش فروش خودرو گفت: تمامی منابع مربوط به سپرده های وکالتی در شبکه بانکی است و از خارج از شبکه بانکی وارد نشده است. حتی کسانی که برای قرعه کشی ثبت نام خودرو اقدام به فروش طلا و یا دلار کرده اند، طلای خود را به کسی می فروشند که سرمایه آن شخص در بانک است و تنها از حساب شخص خریدار به فروشنده منتقل شده است. بنابراین در محل نگه داری جریان نقدینگی پول، تغییر و جابجایی صورت نگرفته است.

اعطای اعتبار برای جلوگیری از جابجایی سپرده های بانکی به بانک های دیگر

وی خاطر نشان کرد: از طرف دیگر زمانی که مردم برای قرعه کشی در ثبت نام خودرو اقدام می کنند، بانک ها برای اینکه مردم سپرده های خود را از بانک مورد نظر به بانک دیگری منتقل نکنند و با این هدف که به سپرده های خود دست نزنند، شروع به اعطای امتیاز به صاحبان سپرده می کند. بنابراین اعطای اعتبار از طرف بانک ها به مردم و سپرده گذاران را می توان یک سیاست برای جلوگیری از خروج سرمایه از یک بانک به بانک دیگر عنوان کرد.

این کارشناس بانکی افزود: باید توجه داشت که اگر بانک ها، امتیاز یا اعتباری ارائه می دهند، در جهت سودآوری است و در واقعیت نیز ماهیت و کاکرد بانک ها نیز همین است که بتوانند از فرصت ها استفاده کنند و اقداماتی در جهت سودآوری خود انجام دهند. اما نباید این برداشت را متصور شویم که این سودآوری بانک ها لزوما به ضرر مردم تمام می شود. به عبارت دیگر در طراحی محصولات بانکی در همه کشورهای جهان امتیازها و اعتبارات بانکی به شکلی اعطا می شود که به ضرر شبکه بانک تمام نباشد.

سود بانک ها در کجاست؟

هاشمی افزود: همین که جریان سپرده از یک بانک خارج نشود و بانک امتیازی اعطا کند که سپرده گذار سپرده حساب خود را به بانک دیگری منتقل نکند را می توان سود بانک از این اتفاق عنوان کرد. یعنی شرایط رقابتی میان بانک ها باعث شده که سیاستی در جهت تثبیت و افزایش سپرده ها اتخاذ شود که از خروج جریان نقدینگی از آن بانک جلوگیری شود.

تب رقابت میان بانک ها

وی اظهار کرد: در طرف دیگر، بانک ها در شرایط رقابتی میان شبکه بانکی در رابطه با حساب وکالتی برای ثبت نام خودرو، تصمیم به ارائه تسهیلات جذاب تر نسبت به بانک های دیگر میکنند و این شرایط رقابتی میان بانک ها باعث می شود که برخی از بانک ها در این شرایط و برای جذب سرمایه اقدام به ارائه اعتبار قرض الحسنه به سپرده گذاران کنند. حال نکته ای که در این میان مغفول مانده این است که بانک ها از جریان پول روزانه و حتی ساعتی بهره می برند که شاید این موضوع برای مردم عادی اهمیت نداشت باشد.

حساب وکالتی یک قرارداد دو طرفه است

این کارشناس بانکی خاطرنشان کرد: توافق های بانکی زیادی وجود دارد که میان مشتری و بانک متعقد می شود که به صورت قرض الحسنه است و سودی به آن تعلق نمی گیرد، اما مانند آنچه که جریان اعطای اعتبار به ثبت نام کنندگان خودرو شاهد هستیم، بانک در قبال سپرده ای که مشتری در بانک نگاه داشته، امتیازی مانند اعتبار از طرف بانک برای ثبت نام در قرعه کشی خودرو را به مشتری می دهد که این قراردادها منع قانونی ندارد. با این حال، اما اگر برای جذب تسهیلات وام قرض الحسنه اضافه ارائه شود، با دستورالعمل بانک مرکزی مغایرت دارد و در اینجا بازرسی بانک مرکزی می تواند ورود کند.

هاشمی در رابطه با حواشی مطرح شده در موضوع محل منابع اعطای اعتبار از سوی بانک ها به متقاضیان حساب وکالتی گفت: بانک ها منابع مشاع زیادی در اختیار دارند. بانک ها از اعتبارات اسنادی، سود ناشی از عملکرد و همچنین سرمایه حاصل از منابع خود برخوردار هستند. بنابراین بانک از منابع مالی بالایی برخوردار است و اینکه گفته شود این اعتبارات از منابع دیگر مانند سپرده گذاران پرداخت می شود، نمیتواند گفته دقیقی باشد.

اعتبار حساب وکالتی وام بانکی نیست

در این میان، رقابت میان بانک ها برای جذب سپرده و یا جلوگیری از خروج سپرده های بانکی به دیگر بانک ها، باعث شده اخبار نادرستی مبنی بر اینکه این اعتبار یک وام قرض الحسنه است، مخابره شود.

از برخی بانک ها، این اعتبار تنها تا زمان اعلام نتایج قرعه کشی خودرو به متقاضیان تعلق می گیرد و این تلقی که متقاضیان می توانند پس از پایان قرعه کشی ایران خودرو، هم مبلغ سپرده خود و هم اعتبار اعطا شده از سوی بانک را برداشت کنند یک تصور نادرست است، براین اساس صاحبان حساب وکالتی، پس از پایان قرعه کشی می توانند سپرده خود را برداشت کنند و در طرف دیگر بانک نیز اعتبار اعطا شده از سوی خود را از حساب وکالتی فرد برداشت می کند و تنها مقداری کارمزد از شخص دریافت می شود که بر اساس شنیده ها و بر مبنای میزان اعتبار دریافت شده بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان متغیر است. بنابراین، اعتبار اعطا شده از سوی بانک ها صرفا در جهت، جلوگیری از خروج سرمایه سپرده گذاران از آن بانک ها بوده است.