بنادر؛ قربانی نخست تحریم‌ها
کم‌وبیش، از یکی دو ماه منتهی به ١٨ اردیبهشت ـ روز خروج آمریکا از برجام ـ نهادهای مسئول از بازگشت تحریم‌ها اطلاع نسبی داشته‌اند و نسبت به تهدیدات آینده در صنعت حمل‌ونقل دریایی اطلاعات لازم را کسب کرده‌اند.
محمدعلی عسگری *: کم‌وبیش، از یکی دو ماه منتهی به ١٨ اردیبهشت ـ روز خروج آمریکا از برجام ـ نهادهای مسئول از بازگشت تحریم‌ها اطلاع نسبی داشته‌اند و نسبت به تهدیدات آینده در صنعت حمل‌ونقل دریایی اطلاعات لازم را کسب کرده‌اند. از سوی دیگر، تحریم‌های گذشته و تجربه دور زدن‌ها به همان نسبت که برای منافع ملی تهدیدآمیز بود، فرصت‌هایی نیز ایجاد کرده است. در نتیجه انتظار این بود اگر در جذب سرمایه‌گذار خارجی به هر دلیلی، تعلل و فرصت‌سوزی کرده‌ایم که پایشان به بنادر کشور نرسد، دست‌کم نسبت به موج فزاینده تحریم‌ها که از ١٣ مرداد باز خواهد گشت، تمهیدات لازم را بیندیشیم. در نتیجه انتشار فهرست تحریم‌هایی که از نیمه مرداد ماه امسال مجددا بازخواهد گشت، این بیم را ایجاد کرده که بی‌تدبیری در حل‌وفصل بخش پیشانی بنادر استراتژیک که بی‌شک نوک پیکان حملات تحریم‌ها خواهد بود، این ابهام را ایجاد کرده که برای شمارش معکوس آغاز تحریم‌ها به چه می‌اندیشیم و دقیقا منتظر چه اتفاقی هستیم؟
چه زمانی مسئولان امر متوجه خواهند شد زمانی برای فرصت‌سوزی باقی نمانده است؟
١٦ ماه دوران ماه عسل برجام، قدر مسلم، طلایی‌ترین فرصت برای جذب سرمایه‌های خارجی و درگیر کردن منافع آنها در صنعت حمل‌ونقل دریایی بود که با موانع بروکراتیک، بهانه‌های واهی و البته قوانین و مقررات دست و پاگیر از دست رفت. توهم پنهانی که سال‌هاست منافع ملی را در حلقه خودی‌ها محدود می‌کند و این حلقه طی چهار دهه به تدریج خودی‌تر و در عوض منابع و ارزش افزوده اقتصاد دریایی به مراتب فقیرتر می‌شود. به همین دلیل، طبیعی است که سهم سرمایه‌گذار خارجی، آنچنان است که با نخستین تشرهای بین‌المللی فرار را بر قرار ترجیح می‌دهد، چون منافع و سرمایه ارزشمندی را در ایران درگیر نکرده است.
از سوی دیگر، این سیاست که فرصت‌ها چنانچه بین خودی‌های نظام تقسیم شود، در روزهای‌های بحرانی، اقتصاد ملی را نجات نمی‌دهد. این تجربه شکست خورده‌ای است. نه به این دلیل که این شرکت‌ها اغلب در فهرست تحریم‌ها قرار دارند، بلکه به این جهت که عملکرد آنها اغلب در شرایط صلح و آرامش به اندازه کافی زیانبار بوده و در شرایط سخت‌تر چگونه توان عملکرد مثبت خواهند داشت؟
متاسفانه اکنون در همان موقعیتی هستیم که ٩سال پیش در نیمه دوم سال ٨٦ قرار داشتم؛ کشور، چهار ماه دیگر پس از تجربه بازگشت همه تحریم‌ها، آبستن یکی از بزرگترین تحریم‌های جهانی از چهارم نوامبر است. ما نه‌تنها تدبیری برای این بحران نیندیشیدیم و خود را در برابر محدودیت‌ها واکسینه نکرده‌ایم، بلکه از تجربه تحریم‌های گذشته نیز کمتر بهره برده‌ایم. اگر منتظر معجزه یا رویداد ویژه‌ای هستیم این بار به مراتب فرصت‌ها و مزیت‌های سهمگین‌تری را از دست خواهیم داد.
*کارشناس صنعت حمل و نقل دریا
