◄ ​توسعه دریایی نباید تک بعدی باشد

عضو انجمن مهندسی دریایی در آستانه بیست و یکمین همایش و نمایشگاه صنایع دریایی، توسعه دریایی ایران را در گرو دیدی جامع و کامل به مسایل توسعه دریایی و با محوریت انسان ها  و بهبود شاخص های مربوط به آن دانست. 

به گزارش تین نیوز، محمد محمودی گفت: با توجه به موضوعات و چالش های روز صنایع دریایی کشور، انجمن مهندسی دریایی ایران بر خود لازم دید که در همایش و نمایشگاه پیش رو، توسعه و پیشرفت کشور در صنایع دریایی را با دیدی کلان و جامع نگر بررسی کند.   

وی گفت: 70 درصد از مردم جهان در سواحل زندگی می کنند. در ایران جمعیت کمی در مناطق ساحلی ایران حضور دارند. طبق ابلاغ سیاستی کلی نظام، سیاست استقرار و اقامت جمعیت در سواحل جنوبی باید در دستور کار قرار گیرد. در حالی که امروز بحث زندگی در جوار سواحل جزایر وساحل‌نشینی مطرح است و به نظر می‌رسد که راه توسعه دریایی از توسعه و پیشرفت نوارساحلی معطوف به دریا می‌گذرد، باید با دید کلی ضمن تسهیل امکانات سخت‌افزاری، همزمان شانیت اجتماعی و فرهنگی، جذابیت و مقبولیت برای زندگی و فعالیت مولد در مناطق ساحلی را فراهم کرد. 

این کارشناس دریایی افزود: برای رونق اقتصادی سواحل و هم‌چنین نیل به اهداف برنامه‌های توسعه‌ای و پیشرفت دریایی کشور، باید با دیدی کامل، از جمله نگاه فنی- زیربنایی، علمی- فناوری، تولیدی - صنعتی، اقتصادی-سیاسی، فرهنگی- اجتماعی، محیط زیستی- مکانی و ملی - منطقه‌ای و بین المللی راهکار اجرایی مناسب برنامه‌ریزی و تدوین شود که علاوه بر وفاق و عزم ملی بر روی آن، قابلیت اجرایی  مناسبی نیز داشته باشد. وی افزود تجربه نشان داده اسنادی که با نگاه تک‌بعدی - مثلاً نگاه فنی - تدوین شده‌اند، نه تنها مسیر توسعه را هموار نکرده‌اند، بلکه به دلیل عدم شمول همه تمام جوانب، تبعات منفی را در بافت فرهنگی، اجتماعی و محیطی منطقه بر جای گذاشته‌اند.

محمودی افزود: ارائه تحلیل عمیق و درست از چالش ها و مسایل دریایی ایران نیز موضوعی است که باید به آن توجه کرد. به عنوان نمونه این روزها واژه ساحل‌نشینی بسیار استفاده می‌شود و آمارهای جهانی نیز دال بر این است که بر پایه تغییرات اقلیمی در جهان، تمایل به سکونت در سواحل همچنان رو به افزایش است و سواحل سکونتگاه سده های آینده برای بشر بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک خواهند بود. اما این که ساحل‌نشینی تنها به معنی حضور و زندگی در کنار سواحل نیست و معنی مستتر چون رضایتمندی و شان اجتماعی برای بهره‌برداری از منابع دریایی و فعالیتهای دریایی را در خود گنجانده است. 

وی ادامه داد: با توجه به نحوه بهره‌برداری از سواحل، ساحل‌نشینی نیز از یک مفهوم عام که همانا حضور در جوار دریا است فاصله می‌گیرد، مفهوم ساحل نشینی با واژگانی چون بهره‌برداری از دریا تلفیق می‌شود و این دو موضوعات قابل تفکیکی از یکدیگر هستند و امروز منظور از ساحل‌نشینی، اقتصاد دریا بهره‌برداری از دریا نیز است. 

وی در خصوص توسعه سواحل مکران به نقل از مقامات ارشد دولت افزود: گفته شده هدف مرحله اول رسیدن به جمعیت. 5 میلیون نفر در سواحل جنوبی است که 2.5 میلیون نفر آن در سواحل خلیج فارس و 2.5 میلیون نفر هم  در سواحل دریای عمان است. برای این هدف در ساحل عمان باید پنج نقطه مهم سیریک، جاسک، زرآباد، چابهار و پسابندر  به مراکز تمدنی تبدیل شود.

در این مناطق برای استقرار این جمعیت باید پانصد هزار شغل ایجاد شود. ظرفیت سازی برای مشاغل مولد و پایدار اصلی ترین عامل جذب واستقرار جمعیت است.

در رابطه با توسعه سواحل مکران، پروژه های ملی اقتصادی و صنعتی زیر در دستور کار دولت برای توسعه اعلام شده   است که دیده می‌شود پروژه های دریایی آن بجز حمل و نقل بازهم کم است:

 فولاد چابهار .

 پایانه نفتی دوم در جاسک .

 پالایشگاه نفتی جاسک .

 انبار نفت جاسک.

 خط ترانزیت نفت نکا به جاسک.

 پتروشیمی جاسک .

  پتروشیمی چابهار .

 کشتی سازی و اسکراپ و تعمیرات کشتی .

 صیادی و توسعه صید صنعتی در کنارک .

 گردشگری در زرآباد و خور تیاب .

 ترانزیت کالا برای افغانستان و آسیای مرکزی از چابهار .

 بار انداز کالا و انبار داری. 

احداث آزاد راه برای اتصال مستقیم  منطقه مرکزی به ساحل مکران (مسیر بم. -لیردف) 

ساخت و تکمیل راه آهن چابهار - زاهدان .

محمودی هم‌چنین افزود در کنار برنامه ریزی برای توسعه اقتصادی و صنعتی، ایجاد زندگی درخور و حفظ شأنیت اجتماعی ساکنین مناطق ساحلی را الزامی دانست و گفت: در حال حاضر در هیچ برنامه مدونی جهت جذب هموطنان و حفظ منطق روستایی و رفع مشکلات سکنه بومی در بنادر جنوب طراحی نشده است و لذا اقبال کمی برای سکونت و حضور جمعیت در این مناطق وجود دارد. برای حفظ شأنیت اجتماعی ساکنین سواحل  و نیز ترغیب به سکونت در این مناطق، علاوه بر ابزارهای و زیرساخت‌های به روز شهری، برنامه‌ریزی‌های نرم افزاری در قالب امور فرهنگی و اجتماعی بیش از پیش باید فراهم شود، درغیر اینصورت اقبال لازم بوجود نخواهد آمد و ساکنین به ویژه جوانان ما نیز از این مناطق گریزان خواهند شد. 

وی ادامه داد: توسعه و پیشرفت از جمله توسعه دریایی باید انسان محور باشد وگرنه تبعاتی که اجرای برنامه‌ها بر زندگی و محیط زیست و اقتصاد بومی می‌گذارند، جبران ناپذیر خواهد بود. کما این که به نظر میرسد امروز سکنه مناطق آزاد جدید مطرح شده در سواحل جنوب، به واسطه برنامه‌های آتی اعلام شده که هنوز کلید هم نخورده‌ است. مردم با موضوعاتی مانند دلالی‌های سودجویان، بورس بازی زمین و گرانی بی مورد همه اقلام در منطقه، بدون هیچ انتفاع معیشتی برای ساکنین مواجه‌ خواهند شد. 

محمودی ادامه داد: ضعف عمده ساحل‌نشینی در ایران  در مقایسه با جهان را در اقتصاد معطوف به آبهای خلیج فارس می‌توان دید. به عنوان مثال در حالی که ما یکی از برنامه‌های کشور، تصفیه آب شور دریا برای  ساکنین نواحی وسیعی از مردم ساکن استانهای نیمه جنوبی کشور بوده، اما عملا می‌بینیم تاکنون توفیق چندانی پیدا نکرده‌ایم . کشورهای منطقه با استفاده از آب شیرین کن، آب مورد نیاز خود را تامین می‌کنند ولی آمارها دلالت بر این دارد که استفاده ما از دریا هایمان نسبت به کشورهای همسایه بسیار کم‌تر است.

در حالی که همه ما ایرانی‌ها به عنوان و نام خلیج فارس حساسیت بالایی داریم اما در عمل می‌بینیم که همسایه‌های ما از خلیج فارس و آب‌های منطقه تا الان خیلی بیش‌تر از ما استفاده و بهره برداری کرده اند.