کرونا به جان گردشگری دریایی
در سال گذشته اما شش میلیون و ۹۵۶ هزار و ۶۶۸ مسافر دریایی در نوروز در کشور ما انجام شده که پیش‌بینی می‌شد امسال با رشد ۱۰ درصدی روند صعودی به خود بگیرد اما این برنامه متوقف شد.
در کشور ما گردشگری دریایی صنعت مغفولی بود که اخیرا بیشتر به آن توجه شده است. هرساله ایام نوروز بهترین زمان برای رشد این صنعت است. چراکه مردم از اقصی نقاط کشور برای دیدن سواحل سحرانگیز جنوب روانه آنجا می‌شوند و سواحل شمالی نیز بالاترین سطح درآمد در طول سال را در این ایام رکورد می‌زنند. این در حالی است که امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا امکان انجام چنین برنامه‌هایی وجود ندارد و فقط مردم محلی می‌توانند به سواحل شهرشان سر بزنند. چنین اقدامی قطعا برای حفظ سلامت شهروندان اقدام مفیدی است اما از زیان‌های بخش دریایی در این ایام نیز نباید غافل بود.
به‌طورکلی می‌توان گفت که گردشگری دریایی یکی از صنایع دریایی رو به رشد در جهان است که در بسیاری از کشورهای جهان به آن توجه بسیار می‌شود. تورهای دریایی، ورزش‌ها و تفریحات آبی، غواصی و سایر سرگرمی‌های مرتبط با ساحل و فراساحل همگی در گردشگری دریایی قرار می‌گیرند. هرساله تعداد گردشگران دریایی در جهان همچون مسافران کروز رو به افزایش است و کشورهای بسیاری چه کوچک و چه بزرگ در تلاش هستند حتی از کوچک‌ترین ظرفیت‌های آبی، دریایی و ساحلی خود بیشترین استفاده را ببرند تا با جذب مسافران، درآمد خود را افزایش دهند. در سال ۲۰۱۳ بیش از ۲۰ میلیون نفر با درآمدی معادل ۳۴ میلیارد دلار در جهان سفر دریایی داشته‌اند؛ و در این میان استرالیا به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مقاصد گردشگری دریایی جهان در سال ۲۰۱۲ توانسته ۲.۵ میلیارد دلار تنها از گردشگری دریایی خود درآمد کسب کند.
در کشور ما چند سالی است که نسبت به ظرفیت‌های گردشگری دریایی در سواحل جنوب نیز توجه شده است. کشورمان ایران با دارابودن بیش از ۵ هزار و ۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی در شمال و جنوب، وجود سواحل متنوع و ماسه‌ای، بندرهای تاریخی، جنگل حرا، زیستگاه پرندگان و زیستگاه گاندو، اسکله‌های تفریحی، لنج سواری با لنج های خاطره دار، وجود جلبک‌های دریایی خاص، دلفین‌ها و لاک‌پشت‌ها و... موج‌سواری در تنها بندر اقیانوسی ایران، همچنین وجود مدرن‌ترین تفریحات دریایی و آبی در کیش و قشم سواحل ایران را خاص کرده است؛ اما با تمامی این پتانسیل‌ها هنوز نوزاد است، چراکه کشورهای حوزه خلیج‌فارس با داشتن سهم کمی از دریای فارس امروزه، رقیب جدی کشورمان در گردشگری دریایی شده‌اند. به‌طوری‌که امارات در دوره‌ای هفت‌ساله در سال ۲۰۱۲ توانسته حدود ۶۰۰ هزار گردشگر دریایی را صرفا از طریق پهلو گرفتن کروزهای مسافری پذیرایی کند؛ کشور عمان با حذف تشریفات دریافت روادید برای گردشگرانی که از طریق دریا وارد خاک این کشور می‌شوند، تسهیلات فراهم کرده است.
در سال گذشته اما شش میلیون و ۹۵۶ هزار و ۶۶۸ مسافر دریایی در نوروز در کشور ما انجام شده که پیش‌بینی می‌شد امسال با رشد ۱۰ درصدی روند صعودی به خود بگیرد اما این برنامه متوقف شد. مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی در همین ارتباط گفت: «تأمین وسایل حفاظتی در برابر ویروس کوید ۱۹، برای کارهای عملیاتی در بنادر اعم از فعالیت‌های دریایی و بندری و همچنین برای یگان حفاظت، با دقت و اهتمام بیشتر، توسط مدیران بنادر دنبال شود.»
محمد راستاد در نشست پایان سال مدیران سازمان بنادر و دریانوردی که به‌صورت ویدئو اجلاس برگزار شد، تأکید کرد: «با اجرای طرح دورکاری ناشی از تدابیر مقابله با اپیدمی کرونا، نباید هیچ خدشه‌ای درروند و فرآیند عملیات بندری و دریایی وارد شود.»
معاون وزیر راه‌وشهرسازی افزود: «در ایام تعطیلات نوروز، کشتی‌های حامل کالاهای اساسی به‌ویژه به بنادر شهید رجایی، امام خمینی (ره) و چابهار وارد خواهند شد؛ بنابراین ضرورت دارد که تخلیه و بارگیری و ارائه خدمات به این کشتی‌ها و سایر کشتی‌های تجاری، با حداکثر نرم عملیاتی انجام پذیرد.»
راستاد با تأکید بر اینکه در ایام تعطیلات سال جدید، شیفت کاری عوامل عملیاتی باید مطابق معمول، برنامه‌ریزی شود، اظهار داشت: «عملکرد دقیق و بدون وقفه اپراتورها، توسط مدیران بنادر رصد شود.»
او با بیان اینکه مطابق آیین‌نامه سازمان بنادر و دریانوردی، فقط یک نصف روز در اول فروردین عملیات تخلیه و بارگیری تعطیل می‌شود، خاطرنشان کرد: «روندها باید به‌گونه‌ای مدیریت شود که حداقل توقف ناشی از تعویض شیفت را به‌خصوص برای کالاهای استراتژیک داشته باشیم.» معاون وزیر راه‌وشهرسازی با بیان اینکه طبق استعلام صورت گرفته شده که به زودی ابلاغ می‌شود، گردشگری دریایی با هدف جلوگیری از شیوع ویروس کرونا متوقف شود و مسافرت‌های دریایی به افراد بومی منطقه محدود شود، گفت: «به‌رغم محدود شدن سفرها و گردشگری دریایی، کماکان باید پایش‌ها و نظارت بر رعایت الزامات ایمنی، با دقت، صورت پذیرد.»
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ضرورت تکمیل پروژه‌های توسعه‌ای در بنادر، افزود: «توقع داریم که با توجه به امکانات و ظرفیت‌هایی که سازمان بنادر دارد، پروژه‌های توسعه‌ای بدون تأخیر و در چارچوب زمان‌بندی جلو برود که البته این امر مستلزم پایش لحظه‌به‌لحظه توسط مدیران بنادر است.»
راستاد با بیان اینکه تأکید همیشگی ما اقدامات پیشگیرانه منظم برای حفظ ایمنی بنادر اعم از ایمنی عملیات بندری و دریایی است، تصریح کرد: «آمادگی برای واکنش سریع در شرایط اضطراری، به‌ویژه در روزهای تعطیلات، باید به‌طور دائم در دستور کار باشد. راستاد خاطرنشان کرد: انتظار داریم که مدیران بنادر از کنار هیچ آشفتگی در بنادر تحت امرشان بی‌تفاوت عبور نکنند.» گفتنی است که اگرچه شیوه کوید ۱۹ می‌تواند به ضرر مطلق صنعت گردشگری دریایی بینجامد اما این زیان تنها متوجه یک سال می‌شود و سال آینده برنامه به روال عادی بازمی‌گردد؛ بنابراین انتظار می‌رود سازمان بنادر، تعطیلات امسال را صرف بازیابی بنادر گردشگری کند. چراکه اگرچه کشورمان در ورود به برخی صنایع دریایی پیچیده مزیت کمتری دارد، ولی در توریسم دریایی دارای مزیت مطلق است که باید با ارتقای فرهنگ دریایی در میان مردم و نیز حمایت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فعال در این زمینه، توسعه و رونق بیشتری به وجود آید.
وجود برخی از تورهای دریایی گردشگری در جزیره کیش و استقبال بسیار چشمگیر مردم از آنها، لزوم توسعه این صنعت را در سایر شهرهای ساحلی کشورمان توجیه پذیرتر می‌کند؛ اما از طرفی فرهنگ‌سازی نیز می‌تواند نقش مهمی در این زمینه ایفا کند، چراکه فرهنگ مسافرت دریایی در ایران جز برای افراد ساحل‌نشین و بومی که در نزدیک دریاها هستند و بین جزایر تردد می‌کنند شناخته‌شده نیست. بالا بردن سطح آگاهی و شناخت مردم از فضاها و امکانات مسافرت دریایی و عزم و حمایت دولت در رونق صنعت گردشگری کشور و اعطای تسهیلات به افراد جامعه برای استفاده از کشتی‌های مسافرتی، هتل و امکانات تفریحی دریایی گامی مهم در این حوزه تلقی می‌شود.
