استاندارد های صنعت کشتی سازی و چالش های پیش روی موسسات رده بندی

مجموعه ای مانند شورای عالی صنایع دریایی باید با ایجاد یک کارگروه و اجماع به همراه سازمان بنادر سیاست گذاری و وظیفۀ مغفول مانده در حوزه استاندارد سازی و تدوین یک برنامه جامع را پیگیری کند.

این لایو که به میزبانی دکتر حسن ضیائی؛ مدیرعامل و موسس شرکت کشتی سازی سیراف و آکادمی دریایی سیراف در محل این آکادمی برگزار شد به دغدغه هایی همچون "رتبه بندی، الزامات بین المللی، الزامات ملی و رویکردهای نوین"، "چالش های پیش روی مؤسسات رتبه بندی داخلی و نقش تحقیقات و آموزش در پیشرفت این موسسات"، "الزامات تبدیل شدن مؤسسات رتبه بندی داخلی به موسسات رتبه بندی بین المللی و نقشه راه آن" و موضوعاتی از این دست پرداخته است.

گفتنی است سلسله لایوهای "پایان کشتی سازی در ایران" به همت آکادمی علوم دریایی سیراف با هدف پیگیری مشکلات این صنعت و اعلان زنگ خطر ضرورت حل آنها در حال پیگیری است.  این گفتگو به شرح ذیل از نظرتان می گذرد.

دکتر ضیائی: استراتژی کشور ها در به کارگیری استاندارد ها در حوزه مدیریت، محصول، قوانین کار و مشاغل و... بر چه اساسی صورت می گیرد ؟

دکتر صفری: ابتدا باید استاندارد را از دید تجاری بررسی کنیم، استاندارد از دید تجاری به این معنا است که دانش و تکنولوژی تجاری سازی شده و قابل استفاده و مصرف است و اکثر کشورها به این نتیجه رسیده اند که استاندارد، محور توسعه است.

فعالیت و سرویس مؤسسات رده بندی به جای تضمین ایمنی و تضمین کیفیت به سمت تضمین تجارت می رود، درست است که یک کشتی باید ایمنی ش برقرار باشد و درست است که باید از کیفیت لازم برخوردار باشد اما همزمان باید تجارت او هم برقرار باشد. امروزه استاندارد هم مفهوم با تجارت شده و به جای تضمین استاندارد از تضمین تجارت استفاده می شود.

دکتر ضیائی: به نظر می رسد کشور ما استراتژی خاصی برای تدوین استانداردها در حوزه کشتی سازی ندارد، در حوزه کارگری هنوز رویکرد سازمان جهانی کار به صنعت کشتی سازی نرسیده و ظاهراً فقط بر روی کیفیت محصول متمرکز شده ایم، به نظر شما این رویکرد از طرف دولت و این نوع پیگیری از سوی کشتی سازی ها باعث ضربه زدن به کشتی سازی کشور نمی شود ؟

دکتر صفری: متاسفانه استاندارد در حوزه کارگری  به خصوص کشتی سازی  آنچه  که ILO تعریف کرده را نداریم، در حوزه HSC هم همینطور همانند باقی محیط های صنعتی تعریف شده، در حوزه کشتیرانی،  کشتی سازی و مدیریت هم استاندارد ها تخصصی نیست. 

تنها بخشی که در استاندارد کشور شناسایی شده، استاندارد موسسات رده بندی، کنوانسیون ها و مقررات بین المللی است، که در طراحی و ساخت محصولات به عنوان استاندارد ماهوی محصولات به کار گرفته شده است. 

برای اینکه صنعت کشتی سازی را در کشور رقابتی و مقاومتی توسعه دهیم باید استاندارد ها و نقشه راه را پیاده سازی کنیم.

دکتر ضیائی: آیا قبول دارید استاندارد یک جانبه به محصول نمی تواند پویایی لازم در کشتی سازی را فراهم کند؟

دکتر صفری: قطعاً درست است. برای تولید یک محصول عوامل و ابزار های مختلفی دخیل است و اگر این عوامل و استانداردهای آن ها را در سطح مورد انتظار و مطلوب مشتریان رعایت نکنیم آن محصول نمی تواند با استاندارد تک بعدی، بهترین محصول شود.

دکتر ضیائی: وظیفه تدوین این راه و الزام اجرایی آن به عهده چه ارگان و مجموعه ای است ؟

دکتر صفری: متولی امور صنعتی کشور ها در دنیا استاندار دهایشان را تدوین، آموزش و ترویج می دهند و سپس صدور مجوز و کنترل استاندارد را به خود فعالین آن صنعت می سپارند. اما در ایران بدون اینکه استاندارد کامل و جامع داشته باشیم و بدون آموزش صحیح و امور حمایتی لازم، فقط مراکزی را برای صدور مجوز ایجاد می کنیم.

دکتر ضیائی: سازمان گسترش و نوسازی به عنوان سیاست گذار و حمایت کنندۀ روند توسعه صنعت دیده شده، سیاست گذاری ها باید در شورای صنایع دریایی انجام شود و جزئیات در سازمان گسترش تدوین شود و به عنوان برنامۀ توسعه در اختیار صنعتگران قرار بگیرد، متاسفانه این کار انجام نمی شود، نظر شما در این باره چیست ؟

دکتر صفری: من سازمان گسترش را به عنوان سازمان توسعه صنعتی کشور قبول ندارم. سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران بیشتر شبیه به یک هلدینگ کمپانی است گرچه مأموریت اولیه و اصلی این سازمان توسعه صنعتی کشور است اما در حال حاضر نمی توانیم انتظار توسعه صنعتی را از این سازمان داشته باشیم در بهترین حالت می توانیم انتظار داشته باشیم شرکت ایزوایکو که یک شرکت با پایۀ کشتی سازی است را به خوبی اداره و مدیریت کند و از این طریق خدمات خود را به بخش صنعت کشتی سازی ارائه دهد. اما یک مجموعه مانند شورای عالی صنایع دریایی باید با ایجاد یک کارگروه و اجماع به همراه سازمان بنادر سیاست گذاری و وظیفۀ مغفول در حوزه استاندارد سازی و تدوین یک برنامه جامع را پیگیری کند.

دکتر ضیائی: نقش مؤسسات رده بندی در صنعت کشتی سازی چیست و با توجه به اینکه خطوط منظم از سوی دولت برای استاندارد ها وجود ندارد این مؤسسات چگونه می توانند به صنعت کشتی سازی کمک کند ؟

دکتر صفری: در مرحله اول مؤسسات رده بندی استاندارد های خودشان را برای تضمین ایمنی، کیفیت، حفاظت از محیط زیست، قابلیت دریانوردی یک شناور طبق کنوانسیون ها و مقررات ملی و بین المللی ارائه می دهند.

با توجه به توانمندی این موسسات در تولید دانش می توان از آنها در تدوین استراتژی کلی، حوزه های کارگری، بیمه ای، ترویج و آموزش و یا تدوین هر نوع استاندارد دیگر به عنوان یک دستگاه تخصصی و دانش بنیان استفاده کرد.

دلیل دیگر اینکه این حوزه را می توانیم به شرکت های رده بندی بسپاریم این است است که این مجموعه ها ماهیتاً کارشناس و بازرس شخص ثالث هستند.

دکتر ضیائی: به نظر شما اینکه صرفاً برای حفظ تضمین تجارت و تضمین کیفیت مؤسسه خودش را به جای دولت بگذارد  باعث آسیب دیدن کشتی سازی نمی شود؟

دکتر صفری: در گزارشی در خصوص نحوه دانستن رشد یکصد سال پیش ژاپن نوشته بود: اگر بخواهیم روند مؤثر توسعه صنعت در ژاپن را توضیح دهیم بایستی روند توسعه کشتی سازی ژاپن را توضیح دهیم، به این دلیل که ما در کنار صنعت کشتی‏ سازی رشد کردیم.

تصور همه ما بر این است که مؤسسات رده بندی و بازرسی باید صنعت کشتی سازی را توسعه دهند اما در دنیا استاندارد در حد کیفیت مرسوم و معمول آن کشورها تعریف می شود و با هم رشد می کنند.

دکتر ضیائی: آیا ساختار مؤسسات رده بندی ما همانند موسسات بین المللی در قبال یک صنعت پاسخگو است؟ 

دکتر صفری: در حال حاضر یازده و نیم میلیون GT تحت کلاس موسسه رده بندی است، این ظرفیت از برخی مؤسساتی که عضو آیاکس هستند بالاتر است، خدماتی که امروز مؤسسه  ایرانیان انجام می دهد به باور بسیاری از مشتریان که شناخت کافی از خدمات بین المللی دارند در سطح موسسات رده بندی عضو آیاکس است.

دکتر ضیائی: به نظر شما  با به کارگیری جوانان می توانیم موفقیت لازم را کسب کنیم یا اینکه از افراد با تجربه استفاده نماییم؟

دکتر صفری: آیاکس استانداردی دارد که می گوید بهترین افراد برای بازرس شدن فیزیکدان ها هستند، این نافی استفاده از افراد با تجربه نیست اما اینطور هم نیست که صرفاً بخواهیم از آنها استفاده کنیم.

دکتر ضیائی: درباره نقش R&D در موسسات رده بندی توضیحی بفرمایید؟

دکترصفری: نقش (R&D( Research and development یا تحقیق و توسعه، توسعۀ تکنولوژی در سازمان است، مؤسسه رده بندی تنها جایی است که R&D در آن وظیفۀ برون سازمانی تری دارد، به این معنا که خروجی R&D قبل از اینکه مورد استفاده مؤسسه رده بندی باشد بیشتر به کار کشتی سازی، کشتیرانی، سازنده تجهیزات و سایر مجموعه هایی که می خواهند از آن در طراحی ها و یا برای دریافت گواهی استفاده کنند می آید.