توسعه سواحل مکران معطل تشریفات قانونی
توسعه سواحل مکران در بیانات مقام معظم رهبری از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۲ و احکام دائمی برنامه ششم توسعه مورد تاکید قرار گرفته است. دولت دوازدهم تشکیل شورای توسعه سواحل مکران و سازمان توسعه ای آن را در سال ۱۳۹۹ به تصویب رساند اما پیشرفت چشم گیری تا پایان دولت برای توسعه این منطقه رخ نداد. دولت سیزدهم نیز شورایی با ترکیبی متفاوت به تصویب رساند اما همچنان تصویب سازمان توسعه ای سواحل مکران در حال بررسی است.
توسعه سواحل مکران در بیانات مقام معظم رهبری از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۲ و احکام دائمی برنامه ششم توسعه مورد تاکید قرار گرفته است. دولت دوازدهم تشکیل شورای توسعه سواحل مکران و سازمان توسعه ای آن را در سال ۱۳۹۹ به تصویب رساند اما پیشرفت چشم گیری تا پایان دولت برای توسعه این منطقه رخ نداد. دولت سیزدهم نیز شورایی با ترکیبی متفاوت به تصویب رساند اما همچنان تصویب سازمان توسعه ای سواحل مکران در حال بررسی است.
به گزارش تین نیوز به نقل از مارین نیوز، عقب ماندگی اقتصاد دریا در استان های جنوب و جنوب شرقی کشور یا سواحل مکران موجب شد به منظور حکمرانی اقتصاد دریا در این مناطق تصمیم گیری شود. ضرورت توسعه این مناطق با بیانات مقام معظم رهبری درباره مکران آغاز و به شورایی برای سواحل مکران ختم شده است. در این گزارش به تاریخچه قانونی و اجرایی تشکیل شورای توسعه سواحل مکران پرداخته خواهد شد.
بیانات مقام معظم رهبری در رابطه با منطقه مکران به سال ۱۳۹۱ برمی گردد که در این سال به لزوم نگاه راهبردی به منطقه مکران تاکید کردند. «سواحل گسترده ی جمهوری اسلامی و به ویژه ساحل دریای عمان و عقبه ی آن در منطقه ی مُکران ثروت عظیم ملی است. اگر دولت و سایر مسئولان با نگاه راهبردی به مناطق دریایی، به کمک بیایند، این منطقه ی عظیم و مهم می تواند توانایی های زیادی را برای جمهوری اسلامی به وجود آورد.»
در سال ۱۳۹۳ نیز به آبادسازی سواحل مکران توسط ارتش با همکاری دولت تاکید شده است. «مسئله آبادسازی سواحل مکران نیز جزء همین کارهای اساسی است که باید با همکاری دولت، برنامه های مورد نظر در این منطقه با سرعت بیشتری دنبال شود.» همچنین رهبری در سال ۱۳۹۴ به توصیه های انجام شده به دولت برای احیاء منطقه مکران اشاره کردند. «این منطقه -مکران- نقطه ای اساسی در ایفای مسئولیت نیروی دریایی است و در خصوص احیای این منطقه به دولت نیز سفارش های لازم را کرده و خواهیم کرد.»
بیانات بعدی به سال ۱۳۹۶ برمی گردد که در این سال به حضور نیروی دریایی ارتش در منطقه مهم مکران اشاره کردند. «نیروی دریایی در خط مقدم دفاع از کشور است و مناطق مهمی همچون مکران، دریای عمان و آب های آزاد را فراروی خود دارد و حضور در آب های آزاد همچون گذشته باید ادامه یابد.» همچنین فرمانده نیروی دریایی ارتش پیش از سخنان نیز به سواحل مکران اشاره کردند: «افزایش توان رزمی، حضور موثر در دریاهای آزاد و اقیانوس ها، حفاظت از امنیت خطوط مواصلاتی دریایی کشور، ایجاد بازدارندگی و توسعه سواحل مکران در دستور کار نیروی دریایی ارتش قرار دارد.»
احکام دائمی برنامه ششم توسعه و منطقه مکران
توسعه سواحل مکران در نهایت به احکام دائمی برنامه های توسعه اضافه شد. ماده ۶۸ قانون احکام دائمی در برنامه ششم توسعه -۱۳۹۶ تاکنون- تشکیل سازمان توسعه سواحل مکران به عنوان سازمان توسعه ای با شخصیت شرکتی برای برنامه ریزی، اجرا و نظارت بر برنامه های توسعه در سواحل مکران در صورت تامین اعتبار در بودجه سنواتی را تکلیف کرده است. این سازمان در محدوده استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان یا شهرستان های چابهار، کنارک، جاسک، سیریک و میناب باید ایجاد شود. اساسنامه این سازمان ظرف ۴ ماه پس از تصویب هیئت وزیران به مجلس جهت تصویب نهایی باید ارائه شود.
همچنین طبق این ماده تمام وظایف و اختیارات دستگاه های اجرائی، نهادها و موسسات عمومی به غیر از دفاعی، امنیتی، قضائی و امور خارجه، همچنین تمام دارایی های دولت و دستگاه های اجرایی اعم از منقول و غیرمنقول و تمام طرح ها و پروژه ها (در حال بهره برداری یا اجرا) در منطقه سواحل مکران به این سازمان واگذار می شود. این محدوده در چارچوب قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی جمهوری اسلامی ایران و قانون جلب و حمایت از سرمایه گذاری خارجی در ایران اداره می شود. چگونگی ارتباط مناطق آزاد این محدوده با سازمان در اساسنامه تعیین می شود.
شورایی برای توسعه سواحل مکران در دولت دوازدهم
تصویب نامه در خصوص «تشکیل شورای توسعه سواحل مکران» به موجب ماده ۶۸ قانون احکام دائمی برنامه ششم توسعه در سال ۱۳۹۸ در جلسه هیئت وزیران دولت دوازدهم به تصویب رسید و تشکیل شورای سواحل مکران نیز با هدف «راهبری توسعه سواحل مکران به منظور بهره برداری کامل از استعدادهای سواحل جنوب شرقی کشور، بهره مندی جامعه محلی و استفاده از سرمایه ها و فرصت های بین المللی» به تصویب رسید.
ترکیب اعضاء شورای سواحل مکران شامل «معاون اول رئیس جمهور به عنوان رئیس شورا، ۱۱ وزیر به اضافه وزیر راه و شهرسازی به عنوان دبیر شورا، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی و استانداران سیستان و بلوچستان و هرمزگان» می شود.
طبق تبصره ۱ و ۲ این ماده، دبیرخانه این شورا توسط معاون اول رئیس جمهور تعیین و منصوب می شود و ریاست دبیرخانه شورا را بر عهده خواهد گرفت. دبیرخانه شورا در نهاد ریاست جمهوری و زیر نظر معاون اول رئیس جمهور مستقر می شود.
این تصویب نامه مجدد در دولت دوازدهم و در سال ۱۳۹۹ مورد بازبینی قرار گرفت و عبارت «وزیر راه و شهرسازی (دبیر شورا)» از جزء ۱۲ بند الف حذف شد. تبصره ۱ و ۲ نیز حذف گردید و عبارت «دبیرخانه شورا در وزارت راه و شهرسازی مستقر و رئیس دبیرخانه توسط وزیر راه و شهرسازی تعیین می شود.» اضافه گردید و بنابراین از این تاریخ به بعد دبیر شورای توسعه سواحل مکران می تواند توسط وزیر راه و شهرسازی انتخاب شود و فردی غیر از وزیر عهده دار آن باشد. ضمن اینکه منابع مالی پیش بینی شده در تصویب نامه مذکور از اعتبارات بودجه است و رئیس شورا موظف است در پایان هر سال گزارشی در خصوص نحوه عملکرد یک ساله ارائه دهد.
این در حالی است که علاوه بر تشکیل شورای سواحل مکران و تاسیس سازمان توسعه ای، همچنان پیشرفت چشم گیری در توسعه این منطقه رخ نداده است و مقام معظم رهبری نیز در سال ۱۴۰۱ فرمودند: «در چند سال گذشته بحث توسعه سواحل مکران مطرح شد و دولت ها هم از آن استقبال کردند اما پیشرفت جدی در این موضوع نیازمند فرهنگ سازی است.»
شورایی برای توسعه سواحل مکران در دولت سیزدهم
تصویب نامه در خصوص «ترکیب و وظایف شورای توسعه سواحل مکران» در سال ۱۴۰۱ در جلسه هیئت وزیران به تصویب رسیده است. مطابق با این تصویب نامه، اعضای شورای سواحل مکران شامل معاون اول به عنوان رئیس شورا، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، ۳ وزیر کشور، راه و شهرسازی و نفت، ۲ رئیس سازمان برنامه و بودجه و حفاظت محیط زیست و ۱ نفر عضو حقیقی به عنوان نماینده رئیس جمهور و ۱ نماینده ویژه رئیس جمهور به عنوان دبیر شورا تشکیل شده است. «راهبری توسعه سواحل مکران به منظور بهره برداری کامل از استعدادهای سواحل جنوب شرقی کشور، بهره مندی جوامع محلی، استفاده از سرمایه ها و فرصت های بین المللی و کاهش عدم تعادل های توسعه ای مناطق کشور» به عنوان مهمترین هدف تشکیل این شورا در بند ب مورد ۱ تصویب نامه ذکر شده است. تامین مالی توسعه مکران طبق بند ت و ث بر اساس بودجه سنواتی است. دبیر شورا موظف است در پایان هر سال گزارشی در خصوص نحوه عملکرد یک ساله شورا و روند پیشرفت طرح ها به رئیس جمهور ارائه کند و سازمان برنامه و بودجه نیز موظف است اعتبار مورد نیاز طرح های مصوب این منطقه را بر اساس اولویت بندی ابلاغی دبیرخانه براساس ماده ۳۰ قانون برنامه و بودجه کشور تخصیص بدهد. تشکیل سازمان توسعه ای سواحل مکران نیز در دولت سیزدهم در حال بررسی است.
