توسعه بندر سالیانکا روسیه برای گسترش تجارت با ایران
سفیر ایران در روسیه با مثبت ارزیابی کردن خرید بخشی از سهام بندر سالیانکا، گفت: یکی از موانع اصلی ترانزیت و حمل و نقل دریایی عدم لایروبی رودخانه "ولگا" است.
سفیر ایران در روسیه با مثبت ارزیابی کردن خرید بخشی از سهام بندر سالیانکا، گفت: یکی از موانع اصلی ترانزیت و حمل و نقل دریایی عدم لایروبی رودخانه "ولگا" است.
به گزارش تین نیوز به نقل از تسنیم، گرچه رابطه ایران و روسیه طی سال های اخیر با فراز و فرود هایی مواجه بوده اما این روابط در هر حال دوستانه بوده و امروز به اصطلاح به سطح «روابط راهبردی» رسیده است. از جمله نماد های راهبردی شدن روابط ایران و روسیه بندر سالیانکاست. بندری که 53 درصد سهام آن در مالکیت گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران است. این گروه طی دو سال اخیر با سرمایه گذاری بیش از 10 میلیون دلار بندر یاد شده را نوسازی و متحول کرده، به شکلی که با افزایش توان عملیاتی، عملکرد سال گذشته آن از زمان احداث تاکنون بی سابقه بوده است.
کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در جمهوری فدراتیو روسیه که از زمان قبول این مسئولیت زمینه ساز تقویت و تحول روابط دو کشور بوده است گفتگویی داشته باشیم که ماحصل آن را می خوانید.
با توجه به اینکه روابط ایران و روسیه وارد فاز جدیدی شده است، استقبال تجار روس از تعاملات تجاری با ایران از طریق کریدور شمال-جنوب را چگونه ارزیابی می کنید؟ گروه کشتیرانی جموری اسلامی ایران در این حوزه چه نقشی می تواند ایفا کند؟
روابط ایران و روسیه روز به روز در حال گسترش است. خوشبختانه طی سالیان اخیر در بحث مبادلات تجاری شاهد رشد بسیار خوبی بین دو کشور بوده ایم. به عنوان مثال در سال 2019 میلادی کل تجارت بین ایران و روسیه یک میلیارد و 650 میلیون دلار بود، ولی بر اساس آمار گمرک روسیه این رقم در سال 2022 میلادی به حدود 5 میلیارد دلار رسیده است. البته رقم واقعی بالاتر از این است به این دلیل که بخشی از کالا های ایرانی از جا های دیگری مثل قزاقستان به روسیه وارد می شود. در عین حال با توجه به شدت گرفتن بحران اوکراین و قطع ارتباطات روسیه با غرب طبعاً نقش کریدور شمال-جنوب و ایران می تواند در مراودات تجاری این کشور بسیار مهم باشد. روس ها اذعان دارند که از بندر سن پترزبورگ و دیگر بنادر روسیه که به دریا راه دارند سالیانه 300 میلیون تُن کالا به اروپا و سایر نقاط جهان صادرات داشته اند؛ الان قصد دارند این حجم را را از مسیر ترکیه و ایران عبور دهند. تصور آن ها این است که بتوانند دست کم 50 میلیون تُن کالا را از مسیر ایران عبور دهند، اما با مطالعاتی که انجام دادند به نظر می رسد دست کم در کوتاه مدت کشور ما ظرفیت عبور هفت تا هشت میلیون تن کالای ترانزیتی روسیه را داشته باشد؛ بنابراین راهی طولانی پیش روی ماست که بتوانیم این حجم کالا را در سال عبور دهیم.
به هر حال امنیت و توسعه امروزه بیش از پیش به یکدیگر گره خورده اند. هرچقدر کشوری توسعه یافته تر باشد کشور های بیشتری به آن وابسته شده و ضریب امنیتی آن بالاتر می رود. اگر ما نیز بتوانیم کریدور شمال-جنوب را به ظرفیت کامل برسانیم در واقع کانال سوئز دوم دنیا را شکل داده ایم. امروز همه این راه ها را هم وقتی نگاه می کنیم به ایران ختم می شود لذا در دوران خیلی حساس و سرنوشت سازی هستیم و هرروز بایستی در حرکت و تکاپو باشیم. صرفاً هم بحث روسیه نیست، اگرچه با وجود بحران اوکراین می توانیم به هاب صادرات و واردات روسیه تبدیل شویم، ولی مسیر کریدور شمال-جنوب در اصل مسیری برای انتقال کالا از اروپا به منطقه ی شرق آسیا و بالعکس است؛ لذا بر این باور هستم که باید دراز مدت فکر کنیم و هر چقدر سرمایه گذاری در امر کریدور انجام دهیم بازهم جا دارد.
در خصوص نقش گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران من به سهم خودم از نقش آفرینی این گروه در حوزه کریدور شمال-جنوب تشکر می کنم. در کریدور سه بخش داریم؛ شرقی، میانی و غربی. کریدور میانی از دریای خزر عبور می کند، این بخش از کریدور مزیت بسیار زیادی برای ما دارد، به این دلیل که دسترسی ما به روسیه از طریق دریای خزر بدون واسطه و مستقیم است؛ لذا هر چقدر بتوانیم ناوگان دریایی و بنادرمان را در این دریا و همچنین اتصالات راه آهن به بنادر شمال کشور را تقویت کنیم کار بسیار بزرگی است.
البته بخش دریایی و بندری روسیه در دریای خزر نیز نیازمند تقویت است. همان طور که مستحضرید روسیه تنها یک بندر خزری به نام ماخاچ قلعه دارد و سایر بنادر آن در این منطقه در رود ولگا قرار دارد لذا این بندر نیازمند تقویت است. البته این بندر در حال حاضر در حال اجرایی کردن طرح توسعه است. از طرف دیگر برای دسترسی بهتر به بنادر ولگایی نیز این رود به لایروبی نیاز دارد که انتظار می رود در تابستان سال جاری این امر انجام شود.
خرید بندر روسی سالیانکا از سوی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟
خرید 53 درصد سهام بندر سالیانکا از روسیه اقدام بسیار مهم و خوبی بود. به علاوه اینکه، این بندر جزو بنادر فعال در منطقه شمال خزر است و می تواند در زمینه واردات و صادرات بسیار مؤثر باشد. پیش از هر چیز البته باید از رئیس جمهور محترم روسیه بابت حل مسئله حقوقی خرید بندر سالیانکا از سوی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران تشکر کرد. با توجه ایشان بود که مشکل پیش آمده حل شد و زمینه برای سرمایه گذاری گروه کشتیرانی در این بندر فراهم شد.
اکنون نیز با کار جدی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران توانستیم به تعهدات خود در بندر سالیانکا عمل کنیم و امروز هم گزارش های ارائه شده حکایت از آن دارد که خوشبختانه گام های مؤثری از سوی این بندر در راستای توسعه روابط تجاری ایران و روسیه برداشته شده و طرح توسعه نیز به زودی با حمایت دومای استان آستاراخان کلید خواهد خورد. بر اساس گزارش های ارائه شده، بندر سالیانکا در مراحل رشد خود قرار گرفته است و امروز با آنچه که در بازدید هایی گذشته از این بندر انجام شد وضعیت بسیار متفاوت است.
با نقش آفرینی کشتیرانی در توسعه روابط تجاری با روسیه و حمل بار صادراتی به این کشور اکنون بندر سالیانکا به صورت کامل فعال است و زیرساخت های لازم برای توسعه و نقش آفرینی مؤثرتر آن در آینده روابط تجاری دو کشور در حال فراهم سازی است. همه بنادر حوزه دریای خزر و به تبع آن، بندر سالیانکا نقش بسیار مهمی در عملیاتی شدن کریدور شمال- جنوب دارند و در این میان، رشد امیدبخش انتقال کالا در بندر سالیانکا نیز مؤید این نقش آفرینی جدی در این کریدور استراتژیک است.
اخیرا بازدیدی از بندر سالیانکا داشتید، چه ارزیابی از وضعیت این بندر دارید؟
رشد 35 درصدی انتقال کالا در سال 2022 میلادی نسبت به سال 2021 و رشد انتقال کالا در 6 ماهه سال میلادی جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل در این بندر به نظرم مهم بود. آمار ها نشان می دهد که حرکت و پیشرفت در این حوزه بسیار سریع و قابل توجه است. در ضمن در دیداری که با مقامات آستاراخان داشتیم رئیس دومای آستاراخان، با توجه به شاخص های خوب ارائه شده از سوی مقامات بندر سالیانکا و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که از توسعه حریم بندر سالیانکا حمایت خواهیم کرد.
اوایل امسال قرارداد ساخت راه آهن رشت-آستارا بین ایران و روسیه امضا شد. اقدامات عملی روس ها در این زمینه چه زمانی و با چه کیفیتی آغاز خواهد شد؟
موافقتنامه کریدور شمال-جنوب حدود 20 سال پیش امضا شد و علی رغم تعاملات فراوانی که کشور ها در این مدت داشتند، اما به جرات می توانم بگویم که در هیچ زمانی کشور های مسیر، به حد امروز برای تکمیل و نهایی سازی این گذرگاه بین المللی جدی نبوده ا ند.
در این راستا دولت روسیه طی دو سال گذشته به صورت جدی بر این مسیر تمرکز کرده و در نهایت در حضور رؤسای جمهور دو کشور، موافقت نامه ساخت 162 کیلومتر راه آهن رشت-آستارا با وام دولتی روسیه از سوی وزرای حمل و نقل دو کشور در اردیبهشت ماه سال جاری در تهران امضا شد. تلاش ها برای آغاز عملیات اجرایی ساخت این مسیر توسط دو کشور با تبادل هیئت های متقابل آغاز شده و پیش بینی می شود از ابتدای سال آتی میلادی ساخت این مسیر آغاز شود.
کریدور شمال-جنوب به نوعی هماهنگی و تسهیلات قانونی و عمدتاً گمرکی نیازمند است. این هماهنگی بین دولت های ایران و روسیه هم اکنون چقدر محقق شده و چه گام هایی در راستای تقویت آن برداشته خواهد شد؟
موضوعات گمرکی نه تنها در مسر ریلی بلکه در مسیر های جاده ای و دریایی نیز یکی از چالش های مهم در توسعه روابط تجاری است. دوکشور طی چند سال گذشته تلاش کردند با تبادل هیئت های متقابل گمرکی گام های مؤثر و جدی با هدف رفع موانع گمرکی بردارند. با عنایت به اهمیت این موضوع، حتی گام را بلندتر برداشتیم و از همکاری های دوجانبه، آن را بین سه کشور ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان به صورت سه جانبه پیگیری کردیم، زیرا جمهوری آذربایجان به عنوان کشور واسط نقش مهمی در دو حوزه ریلی و جاده ای بین دو کشور دارد لذا سال گذشته شاهد نشست سه جانبه رؤسای کل گمرک سه کشور در تهران بودیم و یادداشت تفاهم تسهیل خدمات گمرکی امضا شد و با شدت گرفتن همکاری های حمل و نقلی به ویژه در حوزه ریلی، این تعاملات بیشتر خواهد شد.
نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه چه اقداماتی را در راستای تسهیل حضور تجار و تولیدکنندگان ایرانی صورت داده است؟ برنامه سفارتخانه برای توسعه این حضور طی سال جاری چیست؟
سفارت خانه های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور علاوه بر وظیفه دیده بانی و تلاش برای توسعه همه جانبه روابط بین دو کشور، همواره تلاش می کنند تا با برخی اقدامات زمینه حضور چشمگیر تجار و فعالان اقتصادی را در کشور خارجی فراهم آورند. سفارت ایران در روسیه نیز از این امر مستثنا نیست و علاوه بر برگزاری پاویون ایران در نمایشگاه های بین المللی در روسیه، در حوزه های مختلف با تبادل هیئت های تجاری چه در قالب ملی و چه استانی تلاش می کند تا زمینه شناخت بازار را برای تجار فراهم آورد. رایزنی با ساختار های دولتی به منظور تسهیل حضور تجار در بازار روسیه نیز یکی دیگر از وظایف سفارت است که طی سال های اخیر به صورت جدی در دستور کار نمایندگی قرار داشت. اقداماتی در حوزه های پولی، مالی، بانکی، گمرکی، لجستیک و ترانزیت در این راستا ارزیابی می شود.
عدم لایروبی ولگا از جمله موانع توسعه تجارت بین ایران و روسیه است. در این رابطه چه برنامه ای وجود دارد؟ آیا طرف روسی این رودخانه را لایروبی خواهد کرد؟
یکی از موانع اصلی در حوزه ترانزیت و حمل و نقل دریایی عدم توسعه یافتگی بنادر در روسیه و همچنین عدم لایروبی رودخانه ولگاست.
بندر ماخاچ قلعه در جمهوری داغستان تنها بندر خزری روسیه است که با توجه به مشکلات موجود امکان حمل کالا بر اساس ظرفیت های موجود را ندارد. البته دولت روسیه در تلاش است با سرمایه گذاری در این بندر آن را در کوتاه ترین زمان، متناسب با ظرفیت روابط دو کشور توسعه دهد. بقیه بنادر روسیه در بندر آستاراخان رودخانه ای هستند که با توجه به عدم لایروبی رودخانه ولگا، امکان عبور و مرور و پهلوگیری کشتی با ظرفیت بیش از 4 هزار تن وجود ندارد لذا دولت روسیه اعلام کرد تا پایان سال جاری میلادی عملیات لایروبی ولگا را آغاز می کند تا شاهد تردد کشتی با ظرفیت های بالاتر در این مسیر باشیم.
روسیه به تازگی تقویت بنادر سمت خود را در دریای خزر در دستور کار قرار داده، سفارت جمهوری اسلامی ایران در خصوص کمک به حفظ سرمایه گذاری انجام شده از سوی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در بندر سالیانکا و باقی ماندن این بندر در استراتژی تقویت بنادر خزری روسیه چه برنامه ای دارد؟
خوشبختانه با درایتی که در دولت سیزدهم در خصوص اهمیت و نقش دریای خزر در توسعه روابط با روسیه وجود دارد، در یک حرکت انقلابی و جهادی کار سرمایه گذاری دربندر سالیانکا آغاز شد و با سرعت به سمت اهداف تعیین شده در حرکت است. سفارت جمهوری اسلامی ایران در روسیه از آغازین روز های تصمیم سازی برای فعال شدن این بندر ایرانی در آستاراخان و در کنار مسئولان سازمان بنادر و دریانوردی و گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران بوده است و در این مدت تلاش کرده است تا چالش های حقوقی به وجود آمده را با رایزنی در سطح عالی تا شخص پوتین، برطرف کند که خوشبختانه این اقدام جواب داد و مشکلات حقوقی و قضایی برطرف شد. با عنایت به اهمیت این بندر، بدون شک سفارت همچنان درکنار مسئولان بندر به منظور نیل به اهداف از پیش تعیین شده به منظور توسعه بندر سالیانکا خواهد ماند.
