دلیل تمایل هند به گنجاندن بندر چابهار در کریدور شمال-جنوب

به گزارش تین نیوز به نقل از مرین پرس، با این حال، هند به دلیل تهدید های بی شمار خود نمی تواند در برابر فشار آمریکا تسلیم شود. پروژه بندر چابهار نه تنها یک فرصت اقتصادی، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای متنوع کردن مسیر های تجاری و کاهش وابستگی به کریدور های ترانزیتی ناپایدار تحت کنترل همسایگان غیردوست است. هند با دور زدن بنادر کراچی و گوادر پاکستان، می تواند راه های جدیدی را برای تجارت با آسیای مرکزی و روسیه بگشاید و انعطاف پذیری اقتصادی و اهرم ژئوپلیتیکی خود را تقویت کند.

در واقع، امضای این پیمان ۱۰ ساله به ارزش ۳۷۰ میلیون دلار، بر اهمیت روزافزون بندر به عنوان یک شریان تجاری حیاتی برای اتصال هند  با کشور های اتحادیه اقتصادی اوراسیا، تأکید می کند. با تعهد IPGL به سرمایه گذاری ۱۲۰ میلیون دلاری و افزایش اعتباری اضافی ۲۵۰ میلیون دلاری توسط دولت هند، زمینه برای ارتقای زیرساختی و ظرفیت سازی در بندر فراهم شده است.

از زمان آغاز به کار در پایان سال ۲۰۱۸ میلادی، IPGL  گام های قابل توجهی در تبدیل بندر چابهار به قطب فعالیت های اقتصادی برداشته است. این بندر دارای ترافیک کانتینری بیش از ۹۰۰۰۰ TEU و محموله های فله و عمومی به حجم بیش از ۸.۴ میلیون تُن است. مهمتر از آن، بندر چابهار نقش محوری در تسهیل حمل و نقل کالا های اساسی از جمله ۲.۵ میلیون تُن گندم و ۲۰۰۰ تُن حبوبات از هند به افغانستان داشته است.

حمایت هند برای گنجاندن بندر چابهار در چارچوب کریدور شمال-جنوب (INSTC) بر اهمیت استراتژیک آن به عنوان محوری در طرح های اتصال منطقه ای تأکید می کند. در حالی که بندرعباس به طور سنتی شلوغ ترین بندر ایران بوده، تلاش هند برای ادغام چابهار در چارچوب INSTC نشان دهنده شناخت از مزایای بی نظیر این بندر است.

اظهارات آجیت دوال، مشاور امنیت ملی هند، مبنی بر تمایل کشورش به ادغام چابهار در چارچوب  INSTC، که در نشست سازمان همکاری شانگ های بیان شد، دیدگاه استراتژیک هند برای منطقه را مجدداً تأیید کرد. علاوه بر این، موقعیت استراتژیک چابهار به سواحل غربی هند و قابلیت آن در اعماق دریا که امکان اسکان کشتی های کانتینری بزرگ را فراهم می کند، آن را از همتای خود متمایز می کند.

سرمایه گذاری های قابل توجه هند که از سال ۲۰۱۶ میلادی در مجموع حدود ۵۰۰ میلیون دلار بوده است، نشان دهنده تعهد تزلزل ناپذیر این کشور برای توسعه بندر چابهار، به ویژه پایانه شهید بهشتی است. از این رو، هند با قرار دادن چابهار به عنوان دروازه INSTC، قصد دارد از پتانسیل خود برای تسهیل توسعه کریدور استفاده کند.

کریدور بین المللی شمال-جنوب

کریدور شمال-جنوب که در سال ۲۰۰۲ میلادی پیشنهاد شد، شبکه گسترده ای از مسیر های دریایی، ریلی و جاده ای را به طول ۷۲۰۰ کیلومتر پیش بینی کرد که هدف آن تسهیل تجارت بین هند و روسیه و در عین حال دور زدن پاکستان بود. علی رغم دامنه بلندپروازانه، اجرای آن به دلیل چالش های لجستیکی مانند اتصال ضعیف ریلی در داخل ایران و رویه های گمرکی دست و پا گیر در مرز های مختلف منجر به کاهش تمایل در میان کشور های شرکت کننده شد.

با این حال، تحولات اخیر جان تازه ای به INSTC دمیده که توسط عوامل مختلف تقویت شده است. تجارت رو به رشد بین هند و روسیه پس از بحران اوکراین، همراه با رشد اقتصادی هند و ظهور به عنوان چهارمین اقتصاد بزرگ جهان، بازار این کشور را برای روسیه و سایر کشور های غنی از انرژی آسیای مرکزی سودآور کرده و این امر بر منطق اقتصادی برای احیای اقتصادی این کریدور تأکید می کند.  

دولت هند اخیراً تلاش کرده تا مسیر های تجاری را پس از همه گیری کووید-۱۹ از طریق طرح هایی مانند کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC)  متنوع کند. با این حال، احیای مجدد درگیری ها در خاورمیانه، به ویژه درگیری حماس و اسرائیل، بر چشم انداز IMEC سایه افکنده و اهمیت INSTC را به عنوان مسیر قابل اعتماد برای تجارت و بازرگانی در حال حاضر تقویت می کند.

مطالعات انجام شده توسط کارشناسان، از جمله «شانکار شینده»، رئیس سابق انجمن حمل و نقل کالا در هند (FFFAI)، برتری INSTC بر مسیر کانال سوئز از نظر هزینه و کارایی زمان را تأیید کرده است. این اعتبار پتانسیل کریدور را برای متحول کردن پویایی تجارت و گشودن راه های جدید برای تجارت بین کشور های شرکت کننده را تقویت می کند.

علی رغم چالش های ناشی از تحریم های آمریکا علیه ایران، INSTC از سال ۲۰۱۸-۲۰۱۹ همچنان فعال بوده و محموله های کوچکتر را حتی با وجود چالش های ژئوپلیتیک تسهیل می کند. در ژوئیه ۲۰۲۲میلادی، اولین محموله تجاری بزرگ، شامل لمینت های چوبی، از روسیه به هند از طریق این راه گذر منتقل شد. پس از آن، در اجلاس دریای خزر در عشق آباد، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، INSTC را به عنوان یک شریان حمل و نقلی جهت اتصال سنت پترزبورگ به بنادر ایران و هند تحسین کرد. این تأیید اهمیت استراتژیک کریدور برای مسکو را نمایان می کند.

علاوه بر این، چشم انداز تجارت هند در سال های اخیر به طرز چشمگیری دگرگون شده است. واردات نفت ارزان روسیه به رشد نمایی در تجارت دوجانبه دامن زده و این ارقام از ۴.۸۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱-۲۰۲۲ به ۶۵ میلیارد دلار در ۲۰۲۳-۲۰۲۴ میلادی افزایش یافته است. با این حال، انرژی ارزان روسیه به دلیل هزینه های حمل و نقلی که در مسیر های دریایی پر پیچ و خم طولانی از اقیانوس آرام، سودآوری خود را از دست می دهد.

تمایل به کاهش عدم دسترسی حمل و نقل ناشی از یخبندان قطب شمال و مسیر های دریایی طولانی و آسیب پذیر بین نقاط صادرات انرژی روسیه و هند، اهمیت INSTC برای روسیه افزایش یافته است. جالب اینکه، شرکت های هندی در ابتدا به دلیل تحریم های آمریکا علیه ایران احتیاط می کردند، اما تحریم ها علیه روسیه به طور متناقضی منجر به تقویت تجارت بین هند و مسکو شده و جانی دوباره به چابهار و INSTC داده است.

با این حال، شبح تحریم های آمریکا که یک چالش مهم برای پیشرفت کریدور است را نمی توان به طور کامل نادیده گرفت. برای به حداقل رساندن خطر اختلال ناشی از تحریم ها، دولت هند باید استراتژی های مؤثری برای حفاظت از شرکت های فعال خود در چابهار و INSTC طراحی کند.

تضمین موفقیت INSTC مستلزم تلاش های هماهنگ برای محافظت از کریدور در برابر فشار های خارجی است. تعامل فعالانه هند با ذی نفعان، همراه با ابتکارات دیپلماتیک برای جلب حمایت از کریدور، توسعه زیرساخت های بانکی با قابلیت دور زدن تحریم های آمریکا از طریق مبادلات ارز ملی و استقرار یک سیستم تراکنش بومی در غلبه بر موانع و پیشبرد اهداف پروژه بسیار مهم خواهد بود.

این کریدور فضای وسیعی را برای تجارت با کشور های اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EEU) ارائه می کند که دارای تولید ناخالص داخلی ۲.۴ تریلیون دلاری و ذخایر فراوان منابع ضروری مانند آهن، زغال سنگ، اورانیوم، گاز و نفت هستند که از اهمیت بالایی برخوردار است. برای اقتصاد رو به رشد هند، گنجاندن ایران در INSTC از طریق چابهار، دسترسی آن را افزایش داده و به تعادل استراتژیک ورود چین به دریای عرب از طریق بندر گوادر کمک خواهد کرد.

متعادل کردن حضور چینی

با تسهیل همکاری نزدیک تر با ایران، کریدور شمال-جنوب نه تنها امنیت انرژی هند را تقویت می کند، بلکه به عنوان سنگری در برابر سلطه چین در منطقه عمل خواهد کرد. علاوه بر این، چشم انداز ورود چین به بندر چابهار یک چالش استراتژیک است که به طور بالقوه منافع هند را تضعیف و در مقابل، نفوذ چین را در منطقه تحکیم می کند. لازم به ذکر است که بندر چابهار و گوادر در ابتدا بخشی از طرح اولیه کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) بودند.

از این رو، هند با تقویت همکاری با ایران از طریق ادغام چابهار در INSTC، می تواند به طور مؤثر با تسلط چین در سواحل مکران مقابله و به تدریج از وابستگی کامل ایران به چین جلوگیری کند، مشابه مسیری که روسیه از زمان شروع درگیری در اوکراین در پیش گرفت.

هند-آمریکا

ایالات متحده باید از تعامل هند با بندر چابهار و INSTC حمایت کند، زیرا این کشور با اهداف گسترده تر مقابله با هژمونی چین در آسیای مرکزی و ایران همسو است. ایالات متحده به جای اینکه سرمایه گذاری های هند در چابهار را ضدآمریکایی تلقی کند، باید آن ها را ناشی از منافع ملی و الزامات استراتژیک هند بداند. با تضمین امنیت انرژی هند، به تدریج هژمونی چین در آسیای مرکزی کمرنگ و تقویت استراتژیک هند در منطقه در نهایت به نفع منافع ایالات متحده در دراز مدت خواهد بود.

در پایان، INSTC از طریق چابهار نشان دهنده یک ضرورت استراتژیک برای هند است که مسیری را برای شکوفایی اقتصادی، ثبات منطقه ای و تنوع خطوط تامین انرژی ارائه می دهد. دهلی با استفاده از پتانسیل گسترده کریدور و تقویت همکاری نزدیکتر با ایران، می تواند از منافع خود محافظت کرده و در تلاش های گسترده تر برای مقابله با نفوذ چین در منطقه مشارکت کند.