تجارت دریابرد در ایران؛ ستون اصلی اقتصاد با وجود چالش‌ های تحریم

به گزارش تین نیوز به نقل از وزارت راه و شهرسازی، تجارت دریابرد در ایران نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشور دارد و بیش از ۹۰ درصد مراودات و تبادلات خارجی ایران از طریق دریا انجام می شود که نشان دهنده وابستگی بالای اقتصاد کشور به این نوع تجارت است. بر اساس آخرین گزارش ها، ایران توانسته است در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۳۷ میلیون تن کالا را از طریق دریا جابه جا کند در حالی که این عدد در سال ۱۴۰۱ معادل 215 میلیون تن بوده است و در سه ماهه نخست امسال نیز با ثبت عدد ۶۰ میلیون تن رشد ۱۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل را به همراه داشته و از طرفی تاکنون ۴۷۰ میلیون دلار سرمایه خارجی در حوزه بنادر و دریانوردی جذب شده است.

ایران با داشتن ۱۱ بندر تجاری بزرگ در شمال و جنوب کشور، ظرفیت بالایی برای تجارت دریایی دارد و این امر باعث شده که تجارت دریابرد به یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور تبدیل شود.

در همین رابطه علی اکبر صفایی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی، با اشاره به اهمیت حمل ونقل دریایی به دلیل ارزان و ایمن بودن آن، تاکید کرده است که این نوع حمل ونقل همچنان قابل اعتماد است و تجار در دنیا از این مسیر استفاده می کنند. پس با توجه به این که ایران در چهارراه تجارت جهان قرار دارد، توسعه تجارت دریابرد می تواند به عنوان یک راهبرد کلیدی در جهت دستیابی به اهداف اقتصادی و توسعه پایدار کشور مورد توجه قرار گیرد.

تاثیر تحریم ها بر تجارت دریایی

شایان ذکر است؛ تحریم های بین المللی تأثیرات قابل توجهی بر تجارت دریایی ایران داشته اند. این تحریم ها باعث کاهش شدید تعداد کشتی هایی شده اند که به ایران کالا حمل می کنند. به عنوان مثال، تعداد کشتی های حمل کالا به ایران به کمتر از نصف کاهش یافته است.

تحریم ها همچنین باعث محدودیت در فعالیت خطوط کشتیرانی خارجی در بنادر ایران شده اند.  به عنوان نمونه، تردد کشتی های خارجی به بندر شهید رجایی، که یکی از مهم ترین بنادر تجاری ایران است، به طور کامل متوقف شده است.  علاوه بر این، تحریم ها باعث تغییر در ترکیب شرکای تجاری ایران شده اند.  ایران مجبور شده است تا تجارت بیشتری با کشورهای عضو پیمان های منطقه ای مانند بریکس و شانگهای داشته باشد تا اثرات تحریم ها را کاهش دهد.

با وجود تحریم ها، ایران همچنان با چندین کشور تجارت دریایی دارد. برخی از این کشورها شامل چین، هند، ترکیه، امارات متحده عربی و روسیه هستند. این کشورها به دلیل نیازهای اقتصادی و استراتژیک خود، همچنان به تجارت با ایران ادامه می دهند. علاوه بر این کشورها، ایران با کشورهای دیگری نیز تجارت دریایی دارد. برخی از این کشورها شامل عمان، عراق، پاکستان، قطر و سوریه هستند. این کشورها به دلیل موقعیت جغرافیایی و نیازهای اقتصادی خود، همچنان به تجارت با ایران ادامه می دهند.

مزایا و معایب تجارت دریابرد برای اقتصاد ایران

تجارت دریابرد در ایران دارای مزایا و معایب متعددی است که بر روح اقتصاد جامعه تأثیر می گذارد. اگر در ابتدا مزایای تجارت دریا برد را در نظر بگیریم ۴ مزیت در راس قرار می گیرند؛  «کاهش هزینه ها: حمل ونقل دریایی به دلیل ظرفیت بالای کشتی ها و امکان جابه جایی حجم زیادی از کالاها، هزینه های حمل ونقل را به طور قابل توجهی کاهش می دهد». « افزایش اشتغال : توسعه بنادر و صنایع مرتبط با دریا می تواند فرصت های شغلی زیادی ایجاد کند و به کاهش بیکاری کمک کند». «تقویت تجارت بین المللی: با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و دسترسی به آب های آزاد، تجارت دریابرد می تواند به افزایش تبادلات تجاری با کشورهای دیگر کمک کند» و توسعه زیرساخت ها: سرمایه گذاری در بنادر و زیرساخت های دریایی می تواند به توسعه مناطق ساحلی و افزایش ظرفیت های اقتصادی کشور منجر شود.

در پس این نوع از دیپلماسی حمل ونقلی به تعبیر کارشناسان، معایبی نیز نهفته است که البته با انجام اقدامات کارشناسی می توان از شدت و حدت آن ها به طور کامل جلوگیری کرد. «تحریم ها: تحریم های بین المللی می توانند تجارت دریابرد را محدود کنند و باعث کاهش تعداد کشتی های خارجی که به بنادر ایران می آیند، شوند.»، «آلودگی محیط زیست: فعالیت های دریایی می توانند به آلودگی آب ها و سواحل منجر شوند که این مسئله نیازمند مدیریت و نظارت دقیق است»، «وابستگی به شرایط جوی: تجارت دریابرد به شدت تحت تأثیر شرایط جوی و آب و هوایی قرار دارد که می تواند باعث تأخیر در حمل ونقل و افزایش هزینه ها شود» و «نیاز به سرمایه گذاری بالا: توسعه بنادر و زیرساخت های دریایی نیازمند سرمایه گذاری های کلان و چالش برانگیز است».

تنوع سرمایه گذاری در تجارت دریابرد ایران

البته سرمایه گذاری در تجارت دریابرد ایران می تواند بسیار متنوع باشد و به نوع پروژه و مقیاس آن بستگی دارد. به عنوان مثال، بر اساس گزارش ها، بخش خصوصی در سال ۱۴۰۳ حدود ۶۲ هزار میلیارد تومان در حوزه دریا و بندر سرمایه گذاری کرده است. این سرمایه گذاری ها شامل توسعه بنادر، خرید تجهیزات دریایی و بندری و بهبود زیرساخت های حمل ونقل دریایی می شود. همچنین، برخی از پروژه های بزرگتر ممکن است نیاز به سرمایه گذاری های خارجی داشته باشند. به عنوان نمونه، هند به منظور تجهیز و توسعه بندر شهید بهشتی چابهار، به میزان ۱۲۰ میلیون دلار در تأمین تجهیزات راهبردی بندر و همچنین بیش از ۲۵۰ میلیون دلار در زیر ساخت های حمل ونقلی چابهار سرمایه گذاری خواهد کرد.

در پایان باید به این نکته توجه داشت که تجارت دریابرد در ایران با وجود چالش های ناشی از تحریم ها و محدودیت های بین المللی، همچنان نقش حیاتی در اقتصاد کشور ایفا می کند و سرمایه گذاری های کلان در توسعه بنادر و زیرساخت های دریایی، نشان دهنده اهمیت این بخش در اقتصاد ایران است. لذا با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و دسترسی به آب های آزاد، توسعه تجارت دریابرد می تواند به عنوان یک راهبرد کلیدی در جهت دستیابی به اهداف اقتصادی و توسعه پایدار کشور مورد توجه قرار گیرد.