لزوم توسعه دریامحور با زیست بوم ساحلی
جوامع محلی و ساکنان مناطق ساحلی یکی از محورهای اصلی برای توسعه دریامحور هستند.
جوامع محلی و ساکنان مناطق ساحلی یکی از محورهای اصلی برای توسعه دریامحور هستند. هم زمان با جدی شدن موضوع توسعه اقتصاد دریامحور در کشور، مدل هایی برای توسعه مناطق ساحلی کشور پیش بینی می شد که تجربه تلخ اجرای آن ها در گذشته وجود داشت. برخی صاحب نظران این مدل از توسعه را به «توسعه دودکشی» تشبیه می کردند؛ مدلی از توسعه که ایجاد واحدهای صنعتی در اولویت بوده و کمتر توجهی به وضعیت ساکنان مناطق ساحلی می شد. با روی کار آمدن دولت چهاردهم به نظر می رسد که این مدل توسعه دیگر مورد توجه نیست و جامعه محلی به جایگاه اصلی خود در مدل های توسعه برگشته اند.
به گزارش تین نیوز به نقل از روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، «در اقتصاد دریامحور توجه به زیست بوم ساحلی مردم به شدت جدی است». این بخشی از صحبت های روز گذشته فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم در نشست خبری خود با خبرنگاران و اصحاب رسانه در منطقه پارس جنوبی عسلویه است. از همین صحبت ها می توان به اهمیت جایگاه جوامع محلی و ساکنان مناطق ساحلی کشور برای مدل های جدید طراحی شده جهت توسعه اقتصاد دریامحور، پی برد.
سخنگوی دولت در جمع خبرنگاران در رابطه با توسعه سیاست های دریامحور دولت و اجرای برنامه هفتم توسعه در این رابطه، گفت: ما در رابطه با اقتصاد دریامحور تجربیاتی را داریم و جا دارد با نگاه به تجربیات گذشته و استفاده از ابزارهای جدید فناوری بتوانیم نقشه جامعی را برای مناطقی که می خواهیم در آن ها اقتصاد دریامحور را پیاده کنیم، طراحی کنیم. نگاه جامع و راهبردی وجود دارد و یک سند در این رابطه در حال طراحی است. کارگروه هایی با حضور شخص رئیس جمهور برگزار می شود. توجه به زیست بوم اهالی ساحل نشین و اقتصاد محلی از نکات مهم این سند است.
مهاجرانی همچنین ادامه داد: اگر رشد اقتصادی و صنعتی اتفاق بیفتد و به زیست بوم منطقه توجه نکنیم، شاهد گذر خواهیم بود و انسجام اجتماعی آسیب خواهد دید؛ لذا در اقتصاد دریامحور توجه به زیست بوم ساحلی مردم به شدت جدی است و تدوین برنامه اقدام در منطقه مکران و بندرهای چابهار و بندر مکران، همین طور بندر جاسک برنامه هایی وجود دارد.
عقب نشینی به سود ساحل نشینان
دولت چهاردهم برای بازبینی سیاست ها در حوزه توسعه دریامحور اراده جدی دارد. این موضوع را به سادگی از صحبت های مطرح شده از سوی چهره های دولتی می توان فهمید. سخنگوی دولت ۲۰آذرماه سال جاری در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «بازبینی سیاست ها در حوزه توسعه اقتصاد دریامحور در حال انجام است.» فاطمه مهاجرانی همان زمان گفت: «لایحه توسعه سواحل مکران به خاطر انجام اصلاحات پس گرفته شد، در این اصلاحاتی که پیش رو خواهد بود مشارکت مردم و لنجداران و ساحل نشینان لحاظ نشده بود که در طرح جدید این موضوع در حال اضافه شدن است».
از زمان آغاز دولت چهاردهم صحبت های مختلفی پیرامون بازبینی سیاست های توسعه اقتصاد دریامحور بارها از سوی اعضای عالی رتبه دولت مطرح شده است. اوایل آذرماه امسال نیز وزیر راه وشهرسازی گفت: با توجه به سیاست های دریامحور مبنی بر دستور رهبر معظم انقلاب بازنگری این طرح ها در دستور کار قرار گرفت. فرزانه صادق بیان کرد: در دولت وفاق ارتقای روابط بین الملل به ویژه با همسایگان تاثیرگذار است و با توجه به آن که بخشی از این ارتباطات به دریا و دریانوردی مربوط است، بنابراین پیگیری سیاست های اقتصاد دریامحور با توجه به دستور مقام معظم رهبری بسیار حائز اهمیت است. وزیر راه وشهرسازی همچنین گفت: با ارتباطات و اشتراک به روز و استفاده از دانش روز، بازنگری طرح های دریامحور را در دستور کار خود قرار داده ایم و این اقدامات را با دبیر کل آیمو به اشتراک گذاشته ایم.
مسعود پزشکیان، رئیس جمهور نیز ۲۰آبان ماه گذشته و در دومین جلسه بررسی و تحلیل طرح های توسعه دریامحور با تأکید بر منطقه ساحلی مکران نیز با تأکید بر ضرورت اصلاحات اساسی در کلیت طرح های ارائه شده برای توسعه مکران، راهکار و دستور مهم و فوری برای آماده سازی زمینه های لازم توسعه این منطقه مطرح کرد. پزشکیان در این جلسه ملزومات رسیدن به نقطه مطلوب در طرح های توسعه مکران را نیازمند مسئله شناسی و راهکارهای چگونگی حل این مسائل با هدف ایجاد منطقه ای برازنده مردم و کشور عنوان کرد و افزود: از این منظر معتقدم طرح های کلی ارائه شده برای توسعه مکران نیازمند تغییر اساسی بوده و با توجه به این که این منطقه قرار است به عنوان الگوی نوین توسعه و قطب اقتصادی و سیاسی کشور معرفی شود، هر طرحی باید متناسب با این چشم انداز ترسیم شود.
توسعه دریامحور با نقش آفرینی جامعه محلی
بسیاری از کارشناسان معتقدند که در فضای سیاست گذاری و برای تهیه طرح های جامع، شرکت های مشاوره بزرگ و قدرتمندی در گوشه وکنار جهان شکل گرفته اند که از کارشناسان خبره و اسامی بسیار بزرگی بهره می برند. در حال حاضر با اراده ای که شخص رئیس جمهور و اعضای دولت چهاردهم از خود نشان می دهند، این امکان وجود دارد که بتوانیم از این تیم های کارشناسی و مشاوره بین المللی برای طراحی نقشه راه توسعه سواحل مکران براساس علوم و دانش روز و استانداردهای بین المللی استفاده کنیم.
با این حال برخی معتقدند که در چنین شرایطی قطعا توانمندی هایی در داخلی کشور نیز موجود است که می تواند بخشی از کارها را به خوبی در داخل اجرایی کند. برای بهره گرفتن از توان مشاوران و کارشناسان خارجی نکات و الزامات مختلفی وجود دارد. به عنوان مثال، در قدم اول باید این مسئله را حل و قبول کنیم که در مسائل فنی سیاست گذاری مواردی وجود دارد که ممکن است دنیا از ما بهتر بلد باشد. نکته دیگر این که باید دقت داشته باشی که مسائل فنی سیاست گذاری با مسائل اهداف بلندمدت سیاست گذار فرق می کند. لزوم تدوین و داشتن استراتژی توسعه امروز دیگر برکسی پوشیده نیست و همه کشورهای دنیای استراتژی مشخصی برای طی کردن مسیر پیشرفت و توسعه دارند. در جمهوری اسلامی نیز اگر استراتژی توسعه برای طرح های دارای اهمیت وجود داشته باشد، دیگر از ناهماهنگی تا توجیه ناپذیربودن طرح ها خبری نخواهد بود.
جنوب ایران به عنوان پهنه ای بزرگ و متصل به دریا ظرفیت های بسیاری را در خود جای داده که بهره گیری و بهره برداری از این ظرفیت ها در قالبی به نام «توسعه دریامحور» هدف گذاری و تکلیف شده است. توسعه دریامحور به عنوان یکی از رویکردهای نوین توسعه پایدار دارای ابعاد فراوانی است که به همه آن ها باید در کنار هم پرداخته شود، این که دریا را فقط پهنه ای برای ثروت افزایی بدانیم و حق ساحل و ساحل نشین را نادیده بگیریم، امروز توسعه دریامحور نیازمند مشارکت فعال مردم و جوامع محلی است، افزایش دانش و آگاهی مردم محلی درباره اهمیت و مزایای توسعه دریامحور می تواند انگیزه آن ها را برای مشارکت فعال افزایش دهد. از سوی دیگر جوامع محلی باید در فرآیند تصمیم گیری و برنامه ریزی توسعه دریامحور دخیل باشند تا نیازها و اولویت های آن ها به درستی در نظر گرفته شود. نمی شود بدون جلب مشارکت و رضایت مردم کنار خانه هایشان پالایشگاه و پتروشیمی احداث کرد و آن ها هیچ تصوری از آینده خودشان در کنار این ظرفیت ها نداشته باشند.
