هشدار درباره آینده ترانزیت ایران
نشست رئیس اتاق ایران با محمد اسلامی، وزیر راه‌وشهرسازی، با محور بررسی مشکلات حمل‌ونقل با حضور کیوان کاشفی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه، روسای کمیسیون حمل‌ونقل و احداث، خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران و نمایندگان انجمن‌های مرتبط برگزار شد.
در گزارش صفحه اتاق بازرگانی شماره 289 هفته نامه حمل ونقل منتشر شده 27 بهمن ماه 99 می خوانید: نشست رئیس اتاق ایران با محمد اسلامی، وزیر راه‌وشهرسازی، با محور بررسی مشکلات حمل‌ونقل با حضور کیوان کاشفی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه، روسای کمیسیون حمل‌ونقل و احداث، خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران و نمایندگان انجمن‌های مرتبط برگزار شد.
غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران در این نشست با تأکید بر اهمیت حمل‌ونقل در اقتصاد اظهار کرد: «امیدوار هستیم در برنامه‌ریزی مسئولان و به‌خصوص در برنامه‌های توسعه، اهمیت این بخش لحاظ شود و توسعه حمل‌ونقل روال مطلوب‌تری به خود گیرد.» او با اشاره به موقعیت خاص جغرافیایی ایران در حوزه ترانزیت افزود: «ایران در بین کشورهای منطقه ازنظر ترانزیت کالا و انجام امور تجارت خارجی از جایگاه مناسبی برخوردار است، همچنین به‌عنوان شاهراه در انجام تجارت بین بسیاری از کشورها معرفی‌شده است. اما اقدامات کنونی برای توسعه حمل‌ونقل در حوزه‌های ریلی، جاده‌ای و دریایی کافی نیست.»
او تأکید کرد : «رقبای جدید ایران در حوزه حمل‌ونقل فعال شده‌اند که می‌توانند موجب خطر برای نقش ترانزیتی ایران در منطقه باشند.»
ساماندهی مدیریت پایانه‌های مرزی در دستورکار قرار دارد
محمد اسلامی، وزیر راه‌وشهرسازی در این نشست به مسائلی اشاره کرد که باید به‌صورت منسجم و با همکاری اتاق ایران دنبال شود تا به نتیجه مطلوب برسد.
بر اساس اظهارات این مقام مسئول در حوزه حمل‌ونقل با عارضه‌ای دوبخشی مواجه هستیم؛ اول اینکه به دلایل مختلف در مسیرهایی که به مرزها و دریا می‌رسید، متوقف شدیم درصورتی‌که برای توسعه سطح مناسبات بین‌المللی لازم بود تا گسترش ظرفیت این مسیرها را پیگیری کنیم و دوم رسیدگی به نابسامانیهای مدیریتی در پایانه‌های مرزی است. اسلامی با اشاره به نابسامانیهای موجود در پایانه‌های مرزی و هزینه کرد ۶۰۰ میلیارد تومانی در این بخش در سه الی چهار سال گذشته، گفت: «نیمی از این پایانه‌ها تا به امروز به بهره‌برداری رسیدند. البته نابسامانیهای مدیریتی موجود جای دفاع ندارد و رسیدگی به این بخش نیز در دستورکار قرار گرفته و مصوبه اخیر رئیس‌جمهوری بر حل این مسئله تأکید دارد، در این راستا شورای هماهنگی پایانه‌های مرزی را از ماه قبل با حضور نماینده اتاق ایران برگزار کردیم تا وضعیت موجود سازمان‌دهی شود و اولین مرز برای اجرای برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، مرز بازرگان است. به دنبال آن هستیم تا مرزها محل رسوب کالا نباشد.» او خاطرنشان کرد: وزارت راه‌وشهرسازی تسریع‌کننده و تسهیل‌کننده تجارت است و تمام تلاش خود را برای تحقق این مهم می‌کند.
ضرورت ایجاد کریدورهای جدید با کشورهای همسایه
سید علی حسینی نایب‌رئیس، کمیسیون حمل‌ونقل اتاق ایران نیز با تأکید بر اهمیت حمل‌ونقل در اقتصاد ملی، پیشنهاد داد تا باهدف توسعه ترانزیت، وزارت راه‌وشهرسازی در یک اقدام راهبردی ایجاد کریدورهای جدید با کشورهای همسایه را در دستور کار قرار دهد.
او همچنین اهمیت نوسازی ناوگان و بهره‌مندی از ظرفیت‌های ملی در همین زمینه را موردتوجه قرارداد. حسینی پیشنهاد داد تا درصورتی‌که امکان تولید داخل در حوزه حمل‌ونقل نیست، وزارت راه‌وشهرسازی با انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با وزارت صنعت، شرایطی را مهیا کند تا مجوز واردات این محصولات از خارج کشور صادر شود.
کسری لوکوموتیو و ضرورت تأمین بازسازی خطوط حمل‌ونقل نیز از دیگر مواردی بود که از سوی رئیس انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی و خدمات وابسته مطرح شد. روزبه مختاری، رئیس انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته نیز ضرورت ایجاد کمیته تحول دیجیتال در وزارت راه‌وشهرسازی را موردتوجه قرارداد و گفت: «۸۵ تا ۹۵ درصد حجم تجارت در دریاست و به همین دلیل هم هزینه‌های این بخش در مقایسه با سایر بخش‌های حمل‌ونقل بالاتر است.»
او ضمن تشریح مهم‌ترین مشکلات حوزه حمل‌ونقل ناشی از تحریم‌ها افزود: «متأسفانه تحریم‌ها موجب کاهش کیفیت و کارایی شرکت‌های ایرانی شده است و حتی اگر امروز هم دیوار تحریم‌ها فروریزد، به دلیل حجم آسیبی که هم ازلحاظ تجربی و هم علمی دیده‌ایم، دیگر توان قبل را نداریم.» در همین زمینه، او بر ضرورت تحول در فرآیندها و به‌روزرسانی سیستم‌های آموزشی در حمل‌ونقل دریایی تأکید کرد. مختاری همچنین به انتقاد از شفاف نبود آمارهای اطلاعاتی و در دسترس نبودن بانک‌های اطلاعاتی برای تجارت پرداخت و تجمیع اطلاعات بخش خصوصی و دولتی را راهکار حل مشکلات موجود عنوان کرد.
سیاست ما باید تمرکز بر بخش خصوصی سوریه باشد
کیوان کاشفی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه نیز به تشریح مهم‌ترین اقدامات این اتاق مشترک بازرگانی پرداخت. او در همین زمینه گفت: «از یک سال گذشته که سیاست دولت، تقویت تجارت با سوریه بوده است، اتاق ایران همواره پیش‌قدم بوده است.»
کاشفی با تأکید بر این نکته که باید سیاست‌های تجاری بر بخش خصوصی کشور سوریه متمرکز شود، خواستار حل مشکلات حمل‌ونقل شد و در همین زمینه، سه مسیر ممکن برای توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای را موردتوجه قرارداد. او در همین زمینه افزود: «بهترین مسیر زمینی برای توسعه حمل‌ونقل با سوریه، از طریق خاک عراق است که به دلیل برخی مشکلات، در حال حاضر امکان بهره‌برداری از این مسیر میسر نیست.»
هماهنگی با تحولات ترانزیتی دنیا به دنبال شیوع کرونا
همایون اسدی، مشاور کمیسیون حمل‌ونقل اتاق ایران، با نگاهی به مطالعات صورت گرفته از امکان بروز طیفی از مخاطرات برای ایران در آینده نه‌چندان دور سخن گفت.
به اعتقاد او پس از آغاز دور جدید تحریم‌ها ایران نتوانست با کشورهای دنیا هم گرا باشد. هرچند از سال ۲۰۱۵ به‌تدریج تمایل به بازگشت مکان تولید به وطن آغاز شد و شاهد برخی تحولات در این حوزه پس از شیوع کرونا بودیم، در این دوران هزینه‌های کشتیرانی در دنیا چند برابر شد و این اتفاق طبیعی روند عرضه و تقاضا را نیز متحول ساخت.
او ادامه داد: «درحال‌حاضر عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا به‌عنوان یک نقطه قوت در بخش روابط بین‌المللی مطرح است و باید جایگاه خود را در این منطقه تقویت کنیم. درحال‌حاضر تا حدودی شرایط تغییر کرده و مناسبات ویژه‌ای بین اعضای اتحادیه اوراسیا شکل گرفته و مسیرهای ترانزیتی، ایران را دور می‌زنند.» اسدی از طرحی در قالب کنسرسیوم برای توسعه فعالیت شرکت‌های ترانزیتی خبر داد و گفت: «شرکت‌های خدمات رسان در این بخش خرد هستند و توان رقابت با همتایان خود در سطح بین‌المللی را ندارند. بنابراین کنسرسیوم‌ها می‌توانند در این بخش موفق عمل کنند.»
تعجیل در راه‌اندازی صندوق توسعه حمل‌ونقل
حمید عزت‌آبادی پور، رئیس کمیسیون حمل‌ونقل اتاق ایران، تعیین تکلیف پایانه‌های مرزی را اقدام مهمی برشمرد و تشکیل کمیته مشترک بین وزارت راه و اتاق ایران را هم بسیار کارساز خواند. بر اساس اظهارات این فعال اقتصادی اتخاذ برنامه میان‌مدت برای ارتباط مؤثر با ترکمنستان نیاز است؛ درحال‌حاضر یک کشتی رو-روی ملکی در ایران وجود ندارد تا به کمک آن بتوانیم با کشورهای منطقه اوراسیا ارتباط داشته باشیم. او موضوعات این بخش را بسیار گسترده دانست و تصریح کرد: «برای رسیدن به هماهنگی بیشتر بین اتاق ایران و سازمان‌های مربوطه لازم است سطح روابط بین بخش‌ها بیشتر شود.» عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران ادامه داد: «در راستای نوسازی ناوگان و افزایش بهره‌وری بخش ترانزیت، آمادگی یاری‌رسانی داریم. متأسفانه در نوسازی دستورالعمل‌هایی ابلاغ شد که کارساز نبودند، چون مشورت لازم با بخش خصوصی صورت نگرفت.» عزت‌آبادی‌پور توجه به صندوق توسعه حمل‌ونقل و حل مشکلات مربوط به راه‌اندازی این صندوق را خواستار شد. به گفته او کار در این بخش، آن‌طور که باید پیش نمی‌رود. درصورتی‌که منابع این صندوق می‌تواند برای حل مشکلات نوسازی و ایجاد زیرساخت‌ها مناسب باشد.
ایجاد مسیرهای موازی برای رونق تجارت ضرورت دارد
محمدرضا کرباسی، معاون بین‌الملل اتاق ایران نیز بر نقش و جایگاه کریدورهای موازی برای جلوگیری از قفل شدن مسیرهای ترانزیتی کشور تأکید کرد و گفت: «درحال‌حاضر بخش قابل‌توجهی از مشکلات ترانزیتی موجود با ایجاد مسیرهای موازی قابل‌حل است؛ هرچند لازم است پیش از بسته یا قفل شدن مسیرهای موجود برای مسیرهای جدید، برنامه‌ریزی کنیم.»
او به کمبود کانتینرهای یخچال‌دار و لزوم تأمین نیازهای این بخش به‌ویژه در حمل محصولات کشاورزی اشاره کرد و ضمن تأکید بر اهمیت رفع این مشکل از بی‌توجهی نسبت به بازار کشورهای آفریقایی و نبود خط کشتیرانی و خطوط هوایی مستقیم بین ایران و برخی کشورهای آفریقایی انتقاد کرد.
تعجیل در الحاق ایران به کنوانسیون‌های بین‌المللی
بهنام فرامرزیان، رئیس امور اجرایی امور کارنه‌تیر اتاق ایران از روند آهسته الحاق ایران به کنوانسیون حمل کالاهای خطرناک( ADR) و کنوانسیون ATR انتقاد کرد و استفاده از اوراق دیجیتال در مسیرهای ترانزیتی به‌ویژه در ارتباط با اروپا را موردتوجه قرار داد و گفت: «برای تداوم حضور در این مسیر باید به سمت دیجیتالی شدن کل روند تجارت و ترانزیت قدم برداشت.» او همچنین به استفاده از سوخت یورو ۷ در سطح دنیا و توقف خودروهایی که با سوخت‌های یورو ۵ به پایین کار می‌کنند در آینده‌ای نزدیک، خبر داد و یادآور شد: «متأسفانه ناوگان حمل‌ونقل ایران با سوخت یورو۵ کار می‌کنند و این ضعف باید هرچه سریع‌تر برطرف شود.»
به‌روزرسانی پس‌کرانه‌های مرزی به همت بخش خصوصی
امین ترفع، مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های وزارت راه‌وشهرسازی رویکرد اصلی در ساماندهی مرزها را به موضوع فرآیندها و مدیریت پایانه‌ها معطوف دانست و تصریح کرد: «آنچه در حاشیه مرزها دیده می‌شود، مملو از بی‌نظمی است؛ بازارچه‌ها و پس‌کرانه‌های مرزی باید به کمک و توان بخش خصوصی، به روز شوند و با ایجاد مراکزلجستیک در این مناطق زمینه ساماندهی آنها را فراهم کرد.»
سروسامان دادن به وضعیت حمل و صادرات محصولات کشاورزی نکته دیگری بود که از سوی این مقام مسئول موردتوجه قرار گرفت. به اعتقاد او امروز نمی‌توان از روند صادرات محصولات کشاورزی و باغی دفاع کرد.
ترفع در ادامه ایجاد شبکه ترانزیتی ایران را ایده‌ای توسعه‌گرا در این حوزه دانست و تأکید کرد: «در ایران لازم است تا شرکت‌های بزرگ لجستیکی شکل بگیرد، شرکت‌هایی که توان رقابت با همتایان خود را در سطح دنیا داشته باشند.» مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های وزارت راه‌وشهرسازی ایجاد شورای ترانزیتی به‌عنوان یک متولی در این حوزه را ازجمله برنامه‌های وزارتخانه برشمرد و اقدام در این مسیر را برای حل موانع موجود مناسب دانست.
بخش خصوصی را برای واردات کشتی رو-رو تشویق کنیم
جواد هدایتی، مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی، نیز به تشریح وضعیت تردد در مرزها از سال گذشته تاکنون خبر داد و اعلام کرد: «در حال حاضر ماهانه، ۷۰ هزار تردد از مرزها صورت می‌گیرد.» او توضیح داد: «طبق تفاهم فی‌مابین ایران و جمهوری آذربایجان در چهاردهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی، از ششم بهمن امسال رویه انجام ترانشیپ کالا در مرزهای کشور آذربایجان حذف و امکان حمل یکسره تا مقصد نهایی در قلمرو آن کشور فراهم شد.» هدایتی ضمن ارائه توضیحاتی درباره وضعیت حمل‌ونقل کشتی رورو، تأکید کرد باید بخش خصوصی برای واردات کشتی رورو تشویق شود. مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی از بررسی کنوانسیون ADR در مجلس خبر داد و همچنین اعلام کرد مطالعات صورت گرفته در خصوص ATR در مراحل پایانی قرار دارد و به‌زودی از دولت به مجلس نیز ارسال خواهد شد.
محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان وزیر راه‌وشهرسازی هم به تشریح آخرین اقدمت انجام‌شده در این معاونت در حوزه طرح اقدام ملی مسکن و همچنین قانون نظام مهندسی پرداخت. او اعلام کرد: «با برنامه‌ریزی‌های انجام شده، اقدامات اجرایی بسیار خوبی در حوزه مسکن تا ۵ سال آینده پیش‌بینی شده است و آماده همکاری با بخش خصوصی هستیم.»
تمرکز وزارت راه‌وشهرسازی بر دیپلماسی حمل‌ونقل
وزیر راه‌وشهرسازی در جمع‌بندی آنچه گفته شد، تمرکز بر دیپلماسی حمل‌ونقل و برقراری ارتباط مستمر با کشورهای منطقه را ازجمله برنامه‌های وزارتخانه عنوان کرد و گفت: در این مدت بیشترین سطح روابط خارجی در وزارت راه را داشتیم و تلاش مؤثری صورت گرفت تا موضوعات را در این حوزه با کشورهای دیگر دنبال کنیم. او با بیان این مطلب که حوزه پایانه‌های مرزی را با ترانزیت در ساختاری یکسان در نظر می‌گیریم، گفت: «گسترش کریدورها از برنامه‌های مهم وزارتخانه است و دراین‌باره با کشورهای مختلف در ارتباط هستیم. دراین‌بین راه‌اندازی مسیر ریلی افغانستان را داشتیم که کریدوری جدید برای برقراری مناسبات تجاری و ترانزیتی با کشورهایی نظیر تاجیکستان است.» اسلامی با اشاره به این نکته که استفاده از مسیرهای ریلی نسبت به قبل از کرونا بین ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده است، گفت: «در راستای ایجاد شرکت‌های بزرگ ترانزیتی هدف‌گذاری کردیم و از بخش خصوصی دعوت می‌کنیم تا در این عرصه ورود کند. باید شرکت‌های قدرتمند و ناوگان روزآمد داشته باشیم.»
این گزارش را در سایت هفته نامه حمل ونقل بخوانید.
