آینده چه خواهد شد؟
سال ۱۴۰۰ آغاز شد. سالی که گذشت سالی دشوار بود که هرگز از یاد ما نخواهد رفت. سالی که بسیاری را از دست دادیم؛ شیوه زیستن ما تغییر کرد و بسیاری شغلشان را از دست دادند.
در سرمقاله شماره 294 هفته نامه حمل ونقل منتشر شده 16 فروردین ماه 1400 به قلم مسعود ذهبیون، مدیر مسئول هفته نامه حمل ونقل می خوانید: سال ۱۴۰۰ آغاز شد. سالی که گذشت سالی دشوار بود که هرگز از یاد ما نخواهد رفت. سالی که بسیاری را از دست دادیم؛ شیوه زیستن ما تغییر کرد و بسیاری شغلشان را از دست دادند. صنعت حمل‌ونقل نیز از این شرایط برکنار نبود. به عکس به‌عنوان صنعتی پایه در زیست امروز، تأثیری مضاعف گرفت.
نیازی به توضیح نیست که در شرایط محدودیت‌ها، منع سفر و رعایت پروتکل‌ها بسیاری از شرکت‌های مسافری دچار خسارت‌های سنگین شدند و با وجود آغاز دوباره سفرها هنوز هم مشکلات برجاست. به‌هرروی حالا واکسیناسیون در سراسر جهان و در کشور ما نیز البته به شکل محدود آغاز شده است.
بر اساس آنچه مسئولان می‌گویند امسال به شکل گسترده‌ای واکسیناسیون انجام خواهد شد که این به معنای آغاز عبور از دوران سخت کرونا در سراسر جهان است. اما این آغاز با آغاز دیگری نیز مقارن است: آغاز دولت جدید. انتخابات ریاست‌جمهوری در سراسر جهان به‌خصوص پس از دو دوره ۴ ساله همواره با امید گره خورده است. امید به تغییر و بهبود شرایط. دولت‌ها با شعار تغییر و بهبود می‌آیند و این فرصتی است که سیاست مهیا می‌کند.
بااین‌حال کیست که نداند شرایط فعلی به دلایل متعدد با همیشه متفاوت است. تحریم‌های ظالمانه؛ افزایش قیمت ارز و پاندمی کرونا پارامترهای تعیین‌کننده‌ای هستند که برای تحلیل گذشته و رسیدن به نقشه راه آینده باید در نظر گرفته شوند. صنعت حمل‌ونقل نیز بر همین سیاق باید دست به تحلیل عملکرد خود در هشت سال گذشته زده و با نگاهی واقع‌گرایانه به شرایط موجود و فرصت‌های واقعی نقشه راهی را ترسیم کند. شرایط در حال حاضر رضایت‌بخش نیست.
بخش مسافری جاده‌ای عملا با خسارات سنگین ناشی از کاهش سفر روبرو شده و در بخش باری نیز فرسودگی ناوگان همچنان به‌عنوان زخم کهنه بر پیکر حمل‌ونقل جاده‌ای مانده است. به اینها البته قوانین دست‌وپا گیر را هم اضافه کنید. در بخش هوایی نیز مناقشه حتی تا امروز ادامه دارد. تا آنجا که وزیر بهداشت و درمان در روزهای گذشته خواستار توقف یک‌هفته‌ای پروازهای ترکیه شده و شرکت‌های هواپیمایی ظاهرا چندان همراه نیستند و البته دلایلی هم دارند. بخش دریایی نیز متأثر از شرایط تحریم و سیاست‌های ناکارآمد و غیرشفاف عملا در خواب به سر می‌برد و جز وعده‌های مکرر و ساخت‌وسازهایی که کارکردی ندارند، اتفاق مهمی رخ نداده است.
بخش ریلی هم با وجود همه کارهای انجام شده و اسناد بالادستی که توسعه افزایش سهم این شق حمل‌ونقل را توصیه کرده‌اند، همچنان فاصله‌ای بعید با وضعیت مطلوب دارد. در بخش ترانزیتی نیز قوانین دست‌وپا گیر و مصوبات ناگهانی همچنان سد عظیمی هستند که حیات این بخش مهم را با خطر مواجه کرده است. علاوه بر همه اینها همچنان ظاهرا نقشه راهی همه‌جانبه‌نگر و چندوجهی که کارآمد بوده و موردتوافق همه شقوق باشد یا وجود ندارد یا اگر هست موردتوافق و عملیاتی نیست. درنهایت اینکه صنعت بیمار حمل‌ونقل ایران در وضعیتی گرفتار شده که به جای راه‌حل بخش‌های مختلف به دنبال گرفتن سهم هستند.
این ساختار معیوب سبب شده تا شقوق مختلف حمل‌ونقل به‌جای قرارگرفتن در یک پیکره یکپارچه و ایجاد نظام لجستیکی چندوجهی عملا تبدیل به رقبایی شوند که شاید حتی امکان رقابت سالم هم از آنها سلب شده است. اما اینها که حرف‌های همیشگی‌اند، پس چرا تکرارشان می‌کنیم؟ این حرف‌ها ازآن‌جهت مهم‌اند که یادآوری کنیم در آستانه دوران تازه سیاسی و درحالی‌که نامزدهای احتمالی از همین حالا سفرهای انتخاباتی و برنامه‌های اقتصادی و مدیریتی خود را اعلام می‌کنند، همچنان کلامی از صنعت حمل‌ونقل گفته نمی‌شود.
ظاهرا همچنان صنعت حمل‌ونقل آن‌قدر بدیهی است که دیده نمی‌شود. شاید هم اهمیت بنیادین آن در توسعه کشور دیده نمی‌شود. نتیجه آنکه همانطور که پیشتر در نوشتاری دیگر اشاره شده بود، فعالان و متخصصان صنعت حمل‌ونقل باید در فرصت بسیار اندک باقیمانده نقشی کلیدی را ایفا کنند. آنها باید مطالبه‌گر نیازهای صنعت خود باشند و تلاش کنند تا نامزدهای فعلی و مدیر اجرایی آینده کشور از همین آغاز نسبت به اهمیت صنعت حمل‌ونقل آگاه کرده و نقش خود را به‌عنوان افرادی تأثیرگذار تثبیت کنند.
آیا دولت آینده نیز در بخش حمل‌ونقل نگاهی سیاست‌زده خواهد داشت یا این بار سکان مدیریت این صنعت به فردی متخصص سپرده خواهد شد؟ پاسخ به این پرسش ساده تصویری شفاف از آینده حمل‌ونقل در ۸ سال آینده به دست خواهد داد. پس شاید وقت آن رسیده باشد تا به جای خیره شدن در سکوت و نگرانی و انتظار منفعلانه برای آینده، متخصصان صنعت حمل‌ونقل از همین حالا به‌عنوان مدعیان نقش‌آفرینی در توسعه به میدان بیایند. اگر دیر نباشد.
این گزارش را در سایت هفته نامه حمل ونقل بخوانید.
