◄ شعار؛ سد راه توسعه حمل‌ونقل ریلی

مشاور عالی توسعه صنعت حمل‌ونقل اظهار داشت: در راستای محقق شدن اقتصاد مقاومتی، راه‌آهن از جمله بخش‌های مهم و زیربنایی است که فرآیند توسعه اقتصادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در نتیجه به منظور افزایش سهم راه‌آهن در حمل‌ونقل، باید زیرساخت‌های ریلی افزایش یابند. جالب اینجا است که وقتی به آرشیو مصوبات، مقالات و مصاحبه‌ها سر می‌زنیم تأکید بر این است که یکی از شاخص‌های مهم توسعه کشور توسعه حمل‌ونقل ریلی است، ولی وقتی گزارش‌های عملکردهای واقعی را ورق می‌زنیم به وضوح مشخص است که توسعه زیرساخت و نوسازی ناوگان ریلی در توقف کامل است. زمانی که دلایل مشکلات موجود را پیگیری می‌کنیم به مسائل و موضوعات مختلفی برخورد می‌کنیم.

 محمد ساطعی، فعال حوزه ریلی با اشاره به اینکه حاشیه سود صنعت حمل‌ونقل ریلی بسیار پایین و دوره بازگشت سرمایه حداقل 12 سال است گفت: برای ورود به این صنعت سرمایه‌گذاری سنگین نیاز است؛ یعنی دست کم برای ناوگان باری 1200 میلیارد ریال، مسافری 1500 میلیارد ریال و لکوموتیو 1400 میلیارد ریال لازم است. سرمایه‌گذاران عملاً توان این حجم سرمایه‌گذاری را ندارند و مجبور به استفاده از تسهیلات بانکی هستند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: وقتی سرمایه‌گذاری انجام شد، سرمایه‌گذار باید برای کسب درآمد، کل سرمایه خود را در اختیار دولت قرار دهد و خود هیچ مدیریتی در کنترل و حرکت ناوگان ندارد. با توجه به بالا رفتن نرخ ارز قیمت خرید ناوگان تقریباً بیش از 170 درصد افزایش یافته در صورتی که درآمد آن در این مدت حداکثر 25 درصد افزایش داشته است.

ساطعی با بیان اینکه با توجه به سرمایه‌گذاری سنگین در این صنعت، گران شدن ناوگان، پایین بودن حاشیه سود و عدم اختصاص تسهیلات به نرخ ارزان برای خرید ناوگان، چندین سال است که نوسازی در این بخش متوقف شده است افزود: باتوجه به رویکرد دولت روسیه از سال 1394 سازندگان واگن در این کشور تسهیلات ویژه‌ای به شرح ذیل برای خریداران ایران در نظر گرفته‌اند و آماده عقد قرارداد هستند. برای فروش واگن هیچ پیش پرداختی نمی‌خواهند. دوره بازپرداخت اقساط 60 ماهه است. دوره ساخت برای حداقل 600 دستگاه واگن باری 6 ماه تعیین شده است. پس از تحویل آخرین واگن دوره تنفس اقساط 6 ماهه است و برای بازپرداخت اقساط هیچ‌گونه ضمانت بانکی نمی‌خواهند.

وی در ادامه اظهار داشت: اما چندی پیش حتی وزارت صنعت، معدن و تجارت ثبت سفارش خرید واگن را غیرقانونی متوقف کرده و خریداران را مجبور کرده که از تولیدکنندگان داخلی خرید کنند. از سوی دیگر تولیدکنندگان داخل نیز سال‌ها است با مشکلات ذیل مواجه هستند: سازندگان ناوگان ریلی داخلی به دلیل مشکلات سال‌های گذشته به بانک، بیمه و اداره مالیات بدهکار هستند و برخی از آن‌ها حتی به کارکنان خود نیز بدهی دارند و بعضاً حساب‌های آن‌ها بسته شده است.  قراردادهای فروش قبلی را به دلیل مشکلات مالی با تأخیر چندین ساله به اتمام رسانده‌اند. تمام قراردادهای خرید داخلی نیاز به حداقل 25 درصد پیش پرداخت دارد و شرکت‌ها به دلیل مشکلات مالی توان دادن ضمانت‌نامه بانکی برای دریافت پیش پرداخت ندارند. امکان دادن ضمانت‌نامه برای تعهد دوره ساخت ندارند و نقدینگی سرمایه در گردش ندارند و تماماً می‌خواهند از خریداران بگیرند.

ساطعی با اشاره به اینکه دولت هیچ تسهیلاتی برای خرید از خارج اختصاص نمی‌دهد و قاعدتاً باید ممانعتی هم برای خرید ایجاد نکند زیرا خریدار بخش خصوصی است گفت: ولی متأسفانه وزارت صنعت، معدن و تجارت به جای حل مشکل تولیدکنندگان داخلی، از ثبت سفارش خرید واگن جلوگیری کرده و به جای اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی، شعار حمایت از تولید داخلی را سر داده است. اگر وزارت صنعت، معدن و تجارت اعتقادی به اقتصاد مقاومتی و عملی کردن آن دارد باید به جای شعار، مشکل بدهی گذشته شرکت‌های سازنده واگن را به تأمین اجتماعی، بانک‌ها، اداره مالیات و نیز بدهی به کارکنان را حل کند تا این شرکت‌ها از فهرست بدهکاران خارج شوند. برای امکان فروش به صورت اقساطی حداقل معادل 10 درصد تسهیلاتی که برای خودروسازان و لوازم خانگی در نظر گرفته شده را برای آن‌ها نیز تأمین کند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: از جمله این تسهیلات می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد. با تزریق سرمایه در گردش، آن‌ها را از دریافت پیش پرداخت رها سازد.   با اختصاص تسهیلات، توان فروش به صورت اقساط 60 ماهه را برای آن‌ها فراهم کند و شرکت‌ها ساختار تولید را اصلاح کرده و برای اجرای قراردادها تعهد بدهند.

ساطعی در پایان اظهار داشت: اگر این مشکلات حل شود، به طور قطع خریداران هرگز سراغ تولیدکنندگان خارجی نخواهند رفت ولی اگر وزارت صنعت، معدن و تجارت توان حل این مشکلات را ندارد، به کشور خود علاقه مند است، توسعه کشور را می‌خواهد با توجه به این که ورود واگن به شبکه حمل‌ونقل ریلی بیش از دوره ساخت آن (برای مدت 30 سال) ایجاد اشتغال می‌کند، اجازه دهد خریداران از  تسهیلات خرید واگن از روسیه استفاده کنند. به یقین این تسهیلات طولانی مدت نخواهد بود و تکرار نیز نخواهد شد.