◄ نیاز به سرمایه‌گذاری در حوزه ریلی دولت یازدهم و دوازدهم نمی‌شناسد
عملکرد وزارت راه در زمینه نزدیک شدن دیدگاه‌های بخش خصوصی و دولتی به یکدیگر خوب بود اما به لحاظ عملکرد، ما با سازمانی با فرهنگ 60 و 70 ساله روبه‌رو هستیم که برای تغییر رفتارش در مقابل بخش خصوصی نمره قابل قبولی نمی‌گیرد. دولت خواسته به بخش خصوصی بها دهد اما نتوانسته است. این امر زمان‌بر است و نیازمند اتکا به راهکارهای مدرن است. دولت برای حمایت از بخش ریلی مسافری و برای پیشرفت و توسعه این صنعت نیز، باید نقدا و مستقیما به این صنعت کمک کند. شرکت‌های مسافری، هیچ‌کدام امکان خرید واگن‌های نو را ندارند و این صنعت با خرید واگن‌های دست دو می‌گردد چراکه اختلاف قیمت خرید واگن‌های نو با کارکرده، حدود یک‌چهارم است، یعنی خرید واگن کارکرده برای ما هزینه خیلی کمتری در پی دارد.
اگر بخواهیم مطالعه کارشناسانه‌ای بر روند توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته، بدون گرته‌برداری از فرهنگ حاکم بر جامعه آنها داشته باشیم، خواهیم دید که اقتصاد و فرهنگ آنها همگام با یکدیگر پیش می‌رود.
به‌عنوان مثال آمریکا، کانادا و کره جنوبی، در سال‌های گذشته بعضی از بزرگراه‌های‌شان را خراب کردند و آن را دوباره به ساختار اولیه خود، یعنی یک کوچه‌باغ زیبا برگرداندند.
آنها هم‌زمان با انجام این کار شبکه حمل‌ونقل ریلی برون و درون‌شهری‌شان را به شکلی مویرگی گسترش دادند و همچنین هزینه دسترسی به اتوبان‌ها را به‌خاطر مصرف بیشتر سوخت در آنجا و افزایش تصادفات جاده‌ای بالاتر بردند.
درواقع فرهنگ‌سازی مقوله‌ای است که برای انجام آن نیاز به شیوه‌های سلبی و ایجابی در برخورد و رعایت استانداردهای تعریف‌شده‌ای را داریم. پیش‌مقدمه فرهنگ‌سازی در صنعت حمل‌ونقل به‌عنوان حوزه اقتصادی‌ای که برای توسعه آن لازم است بخش اقتصاد و فرهنگ همگام با یکدیگر پیش روند، سرمایه‌گذاری اقتصادی و سرمایه‌گذاری در تربیت نیروی انسانی است.
سرمایه‌گذاری اقتصادی به‌عنوان شرط پایه‌ای توسعه این صنعت گران‌قیمت، خود، مقوله‌ای است بسیار تخصصی. به این معنی که متصدیان و فعالان دولتی و خصوصی این صنعت باید متکی به نگاهی وسیع باشند تا بدانند کدام قسمت از این صنعت نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتری دارد یا کمتری. تجربه جهانی در سال‌های اخیر نشان داده که مدل حمل‌ونقل ریلی بهترین نوع حمل‌ونقل به‌لحاظ حفظ بیشتر محیط زیست و ایجاد امنیت سفر است.
لذا این کشورها در این حوزه سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده‌اند و مردم را نیز با شیوه‌های سلبی و ایجابی به استفاده از وسایط حمل‌ونقلی ریلی راغب کرده‌اند.
در کشور ما در دولت یازدهم و با تقسیم کشور به 10 کریدور ریلی، بر توسعه حمل‌ونقل ریلی تاکید شده بود اگرچه به زعم کارشناسان این حوزه، آنطور که شایسته بود این صنعت پیشرفت نکرد. هم‌اکنون تمرکز برنامه ششم توسعه نیز بر توسعه بخش ریلی است.
در این برنامه توجه به این بخش به مثابه توجه به مناطق محروم دیده شده است. چندی پیش وزیر راه‌وشهرسازی نیز در همین ارتباط گفت: در تهران روزانه دو میلیون سفر انجام می‌شود و در کشور نیز یک میلیارد و 700 میلیون سفر انجام می‌شود که همه بر روی جاده است و انتقال 40 درصد این سفرها از جاده به ریل نیازمند اتفاق بسیار بزرگی است که باید رخ دهد و نظام حمل‌ونقل خودرومحور باید به سمت حمل‌ونقل ریلی حرکت کند. آخوندی توجه به حمل‌ونقل حومه‌ای برای کلان‌شهرها را هم از رئوس برنامه ششم توسعه عنوان کرده است.
اکنون با توجه به اینکه طبق سخنان وزیر پیشنهادی راه‌وشهرسازی در دولت دوازدهم حدود 6هزار واگن ریلی را با همکاری روسیه در ایران تولید خواهیم کرد، قطار سریع‌السیر تهران- قم- اصفهان را به صورت فاینانس راه‌اندازی خواهیم کرد و برای تأمین ریل با هندی‌ها قراردادی را منعقد ساخته‌ایم، عملا، راه‌های توسعه این صنعت پرخرج و پرسود از نظر اقتصادی و زیست‌محیطی چه خواهد بود؟
در این ارتباط با سید حسن موسوی‌نژاد مدیر سابق شرکت حمل‌ونقل ریلی رجا گفت‌و گو کرده‌ایم که خلاصه آن در ادامه می‌آید:
نگاه به عملکرد دولت یازدهم در حوزه حمل‌ونقل ریلی
عملکرد وزارت راه در زمینه نزدیک شدن دیدگاه‌های بخش خصوصی و دولتی به یکدیگر خوب بود اما به لحاظ عملکرد، ما با سازمانی با فرهنگ 60 و 70 ساله روبه‌رو هستیم که برای تغییر رفتارش در مقابل بخش خصوصی نمره قابل قبولی نمی‌گیرد. دولت خواسته به بخش خصوصی بها دهد اما نتوانسته است.
این امر زمان‌بر است و نیازمند اتکا به راهکارهای مدرن است. آخوندی در طرح مساله شهرهای ریل پایه در این دولت عملکرد مثبتی داشت اما به اهداف این تئوری به‌طور کامل عمل نشده است.
طراحی راه‌آهن‌هایی که الان به بهره‌برداری می‌رسند حداقل مربوط به 10 یا 15 سال قبل است. اما در عین حال راه‌آهن در ایستگاه‌های همدان، شیراز و تبریز اصلاحاتی داشته‌اند.
حصول به پیشرفت بیشتر، امری زمان‌بر است. ایران برای ایجاد تغییر تکنولوژیکی در حوزه ریلی مشکلی ندارد فقط باید سرمایه‌گذاری بیشتری در این زمینه صورت بگیرد. شروط ایجاد یک سرمایه‌گذاری خوب، امنیت و سودآوری و ثبات است. باید سیاست‌هایی برای امنیت سرمایه‌گذاری در دولت دوازدهم تدوین شوند تا شاهد پیشرفت بیشتر این صنعت باشیم.
