انقلاب گردشگری ایلام با خطوط آهن
استان ایلام یکی از استان‌های کم‌برخوردار کشور بوده و بیکاری معضل بزرگ این استان به شمار می‌رود. نبود توسعه صنعتی در استان ایلام علاوه بر بیکاری مشکلات اقتصادی بسیاری را به همراه داشته است. در دولت نهم و دهم بسیاری از تولیدکنندگان ایلام با دریافت وام خوداشتغالی بنگاه‌های تولیدی کوچکی ساختند که بیشتر آنها ورشکسته شدند.
استان ایلام یکی از استان‌های کم‌برخوردار کشور بوده و بیکاری معضل بزرگ این استان به شمار می‌رود. نبود توسعه صنعتی در استان ایلام علاوه بر بیکاری مشکلات اقتصادی بسیاری را به همراه داشته است. در دولت نهم و دهم بسیاری از تولیدکنندگان ایلام با دریافت وام خوداشتغالی بنگاه‌های تولیدی کوچکی ساختند که بیشتر آنها ورشکسته شدند.
مردم این استان نیاز به یک منجی جدید دارند که به عقیده بسیاری از کارشناسان، این منجی می‌تواند صنعت گردشگری باشد. استان ایلام با دارا بودن جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیار ظرفیت‌های لازم برای توسعه این صنعت را داراست، اما مشکل اصلی کمبود زیرساخت‌های گردشگری است.
تنها ۱۸ هتل و هتل‌آپارتمان در استان ایلام وجود دارند که ممتازترین آنها ۳ستاره است.همچنین وجود تنها ۶ اقامتگاه بوم‌گردی برای بازدیدکنندگان و گردشگران داخلی و خارجی روستاهای متعدد و جذاب استان ایلام کافی نیست و این استان هیچ خط آهنی ندارد؛ البته به‌تازگی مجوز ساخت یک هتل ۵ ستاره به همراه ۲۰ اقامتگاه بوم‌گردی در استان ایلام صادر شده و قرار است در آینده کلنگ خط‌آهن کرمانشاه به ایلام و سپس مشکین‌شهر به مهران بر زمین بخورد.
این درحالی است که هزار و ۲۰۰ اثر باستانی در استان ایلام وجود دارد که ۷۵۰ اثر آن به ثبت ملی رسیده و ۲۸ میراث ناملموس این استان مانند آیین زیبای «گل درو» که درو کردن محصولات افراد ناتوان و کم‌توان ازسوی شهروندان ایلامی است، از آن جمله هستند. شهر تاریخی «سیمره»، پل تاریخی «گاومیشان» و آیین سنتی «چمر» که پرونده درخواست ثبت جهانی آنها در سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری باز شده و در مرحله مطالعاتی قرار دارد. البته به نظر می‌رسد استان ایلام در اولویت مسئولان دولتی قرار نداشته و ثبت جهانی آثار این استان نیز در یونسکو نامشخص است. سالانه ۶۰۰ هزار گردشگر داخلی به استان ایلام سفر می‌کنند، اما حضور گردشگران خارجی به اندازه‌ای کم است که هیچ آماری از آن در دست نیست. البته مرز مهران پرترددترین مرز کشور بوده و شهروندان و گردشگران عراقی بسیاری از این مرز به استان ایلام آمده و ایرانی‌ها نیز برای حضور در عراق عبور از این مرز را ترجیح می‌دهند، اما به‌دلیل اقامت نامشخص عراقی‌ها در آمار گردشگران به شمارنمی‌آیند.
مدیرکل اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان ایلام نیز معتقد است تنها بازار مناسب برای جذب گردشگران خارجی عراق است. «گسترش‌تجارت» گفت‌وگویی با عبدالمالک شنبه‌زاده، داشته که در ادامه می‌خوانید:
با توجه به جاذبه‌ها و ظرفیت‌های استان ایلام در توسعه گردشگری، چه برنامه‌هایی برای توسعه گردشگری در استان ایلام در نظر گرفته شده است؟
به‌طور کلی گردشگری یک امر فرابخشی بوده و توسعه آن نیاز به همکاری و تعامل تمامی نهادها و سازمان‌های دولتی و خصوصی دارد. گردشگری مانند پازلی است که باید تمامی قطعات به‌درستی در کنار یکدیگر قرار گیرند و تا زمانی که تمامی نهادهای موجود در این پازل به درستی در کنار یکدیگر قرار نگرفته باشند پازل شکل نمی‌گیرد. در استان ایلام یکی از بزرگترین معضلات و موانع موجود بر سر راه گسترش گردشگری، ناقص بودن زیرساخت‌های این صنعت است که این امر نیز بدون همکاری سایر نهادها و سازمان‌های استان فراهم نمی‌شود. ضعف زیرساخت‌های گردشگری در حوزه‌هایی مانند اقامتگاه‌ها و حمل‌ونقل بیش از سایر حوزه‌ها بوده که در زمینه حمل‌ونقل کاری از دست ما بر نمی‌آید و وزارت راه و شهرسازی باید اقدامات لازم را برای رفع نواقص و کاستی‌های حمل‌ونقل در این استان انجام دهد.
چه راهکارهایی به‌منظور تکمیل و توسعه اقامتگاه‌های استان ایلام در نظر گرفته شده و چند هتل، هتل‌آپارتمان و اقامتگاه بومی در این استان وجود دارد؟
به‌تازگی مجوز ساخت یک هتل ۵ ستاره را صادر کرده‌ایم که بهره‌برداری از این پروژه می‌تواند گام مهمی در راه توسعه اقامتگاه‌های گردشگری این استان باشد. به‌طور کلی استان ایلام دارای ۱۸ واحد اقامتی شامل هتل و هتل‌آپارتمان بوده که بهترین آنها ۳ ستاره هستند و هیچ هتل ۵ ستاره‌ای در این استان وجود ندارد. همچنین ۶ اقامتگاه بوم‌گردی در روستاهای «شیوند» در شهرستان آبدانان، روستای «گرزلنگر» در نزدیکی شهرستان دره‌شهر، روستای «خوران» در ایوان، روستای «خارزان» در سیروان و روستای «سیوان» در «ایلام» واقع شده‌اند که روستاهای مطرح و گردشگرپذیر استان ایلام هستند و ظرفیت مناسبی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارند. به عقیده من وجود اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روستاهای استان ایلام هم به اسکان مسافران منجر شده و هم گردشگری را در این منطقه توسعه می‌دهد.
بسیاری از متقاضیان ساخت خانه‌های بوم‌گردی برای دریافت تسهیلات مرتبط با اقامتگاه‌های بوم‌گردی که صندوق کارآفرینی امید در نظر گرفته درخواست داده‌اند، اما این صندوق بیشتر از بانک‌های کشور سختگیری می‌کند و با اینکه بیشتر متقاضیان استان ما خواهان وام ۵۰ میلیون تومانی، یعنی نیمی از تسهیلات قابل پرداخت هستند باز هم در گیر و دار مراحل قانونی و یافتن دست‌کم ۵ ضامن در حال دوندگی هستند. صندوق کارآفرینی امید در پرداخت تسهیلات به بانوان فعال در حوزه صنایع‌دستی نیز سختگیری می‌کند و شرط نخست را بر بیمه نبودن متقاضی گذاشته است.
برای استفاده از ظرفیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری استان ایلام چه برنامه‌هایی قابلیت اجرایی دارند و چه اقداماتی انجام شده است؟
برای استفاده از ظرفیت‌های گردشگری در استان ایلام صندوق کارآفرینی امید ۸ میلیارد تومان را برای تکمیل زیرساخت‌های گردشگری در این استان مصوب کرده است. جاذبه‌هایی مانند غار زینگان، چشمه‌های آبگرم در شهرستان دهلران، دریاچه دوقلو در آبدانان از جمله مناطقی هستند که درصورت سرمایه‌گذاری و ایجاد پروژه‌های گردشگری می‌توانند سودآوری خوبی برای اقتصاد استان ایلام به همراه داشته باشند. همچنین یک مجتمع تفریحی قایقرانی در تنگه‌سازبن در سیروان ایجاد شده و در تنگه بهرام‌چوبین در دره‌شهر و تنگه زنجیره در سرابله نیز چند پروژه گردشگری در دست تدوین و اجرایی شدن است.
در چند سال‌گذشته سدهای بسیاری در استان ایلام ایجاد شده‌اند که از آنها برای خدمات‌رسانی به گردشگران استفاده می‌کنیم. در مجاورت سد کنگیر، دوئیرج و سیمره دو مجتمع گردشگری ساحلی مجوز ساخت دریافت کرده‌اند که مجتمع واقع در نزدیکی کنگیر تا بهمن امسال به بهره‌برداری می‌رسد.
سالانه چه تعداد گردشگر داخلی و خارجی به استان ایلام سفر می‌کنند؟
به جز تردد در مرز مهران، به‌طور متوسط سالانه حدود ۶۰۰ هزار گردشگر داخلی به استان ایلام سفر می‌کنند. آمار حضور گردشگران خارجی به حدی کم است که قابل محاسبه نیست، بیشتر گردشگران خارجی به صورت انفرادی به استان ایلام سفر می‌کنند، اما در قالب تورهای ورودی، آژانس‌های گردشگری هیچ توری را به استان ایلام روانه نمی‌کنند.
با این‌همه مرز مهران به‌دلیل تردد عراقی‌ها و ایرانی‌ها پر ترددترین مرز کشور به شمار می‌رود. اردیبهشت یک تور آشنایی با جاذبه‌های استان ایلام برای ۵۰ نفر از مدیران آژانس‌های گردشگری برگزار کردیم و از آنها قول مساعد گرفتیم که تورهایی به مقصد استان ایلام برگزار کنند.
ناگفته نماند در مرز مهران نیز روزانه ۵ هزار نفر تردد می‌کنند و روزانه گردشگران عراقی بسیاری در استان ایلام حضور می‌یابند، اما اقامت شبانه ندارند. طرح ساماندهی مسافران ورودی از مرز مهران نیز به‌منظور گسترش گردشگری در دستور کار قرار دارد. به‌طور کلی استان ایلام فقط ۶۵۰ هزار نفر جمعیت دارد و تصور نمی‌کنم با این جمعیت محدود توسعه گردشگری خارجی اقدام مناسبی باشد. به عقیده من باید افزایش گردشگران عراقی را در دستور کار قرار دهیم و با این روش می‌توانیم گردشگری استان ایلام را توسعه بخشیم.
چند آژانس گردشگری در استان ایلام فعالیت می‌کنند؟ این آژانس‌ها در زمینه تورهای ورودی هیچ فعالیتی ندارند؟
در استان ایلام ۲۴ آژانس گردشگری در حال فعالیت هستند و در چند ماه گذشته برای ۱۲ متقاضی ساخت آژانس گردشگری پرونده تشکیل شده است، اما هیچ‌یک از این دفاتر در زمینه تورهای ورودی فعال نیستند.
فرودگاه بین‌المللی ایلام در طول هفته چند پرواز داخلی و خارجی دارد؟ این فرودگاه قصد ندارد پروازهای خارجی خود را افزایش داده یا با ایرلاین‌های خارجی همکاری کند؟
فرودگاه بین‌المللی ایلام روزانه ۳ پرواز به مقصد تهران دارد. به‌طور هفتگی ۲ پرواز به مشهد و یک پرواز به نجف‌اشرف نیز در این فرودگاه انجام شده و هر هفته ۳۰ پرواز در این فرودگاه به مقصدهای مختلف برگزار می‌شود. اگر قصد افزایش پروازهای خارجی را داشته باشیم پروازهای به مقصد عراق را افزایش خواهیم داد.
وضعیت حمل‌ونقل ریلی و حمل‌ونقل جاده‌ای در استان ایلام چگونه است؟
حمل‌ونقل ریلی در استان ایلام وجود ندارد، اما کلنگ خط‌آهن ایلام به کرمانشاه قرار است در سال ۹۶ به‌دستور وزیر راه و شهرسازی بر زمین بخورد. که زمان درست اجرایی شدن و بهره‌برداری از آن مشخص نیست. قرار است در آینده خط‌آهنی از «اندیمشک» به «مهران» نیز کشیده شود، اما زمان کلنگ‌زنی آن مشخص نیست.
اگر این دو خط‌آهن به بهره‌برداری برسد انقلابی در صنعت گردشگری استان ایجاد می‌شود. در زمینه حمل‌ونقل جاده‌ای اقدامات بسیار خوبی انجام شده و طرح ۴ بانده کردن جاده کرمانشاه به ایلام و مهران تا اندیمشک در دستور کار قرار دارد. از تهران تا ایلام با سواری حدود ۹ ساعت به‌طول می‌انجامد.
چند اثر باستانی و تاریخی در استان ایلام وجود دارد و تاکنون چند اثر میراث‌فرهنگی به ثبت ملی رسیده است؟ برنامه‌ای برای ثبت جهانی آثار این استان در یونسکو دارید؟
هزار و ۲۰۰ اثر تاریخی و باستانی در استان ایلام وجود دارد که از این تعداد ۷۵۰ اثر به ثبت ملی رسیده است. ۲۸ میراث ناملموس در استان ایلام به ثبت ملی رسیده که از جمله آنها آیین «چمر»؛ آیینی که پس از فوت فردی جوان با رقص مردان و مویه زنان برگزار می‌شود، آیین عروسی سنتی، آیین موره که نوعی آیین شکرگذاری به شیوه باستانی است و آیین «گل درو» هستند.
در آیین «گل‌درو» مردم ایلام پس از دروی محصولات خود به کمک افراد کم‌توان، سالخورده و زنان می‌روند و در دروی محصولات به‌طور رایگان به آنها کمک می‌کنند این آیین یکی از سنت‌های خوب استان ایلام به شمار می‌رود.
در استان ۳ اثر طبیعی و تاریخی نیز در حال مطالعه و بررسی برای ثبت جهانی در یونسکو هستند. شهر تاریخی «سیمره»، «پل تاریخی گاومیشان» و آیین سنتی «چمر»، آثار طبیعی، تاریخی و فرهنگی استان ایلام برای ثبت جهانی در یونسکو هستند که پرونده موقت آنها در سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تشکیل شده است.
همچنین یک پدیده طبیعی در استان ایلام رخ داده که به عقیده من می‌تواند در یونسکو ثبت جهانی شود. این پدیده بزرگترین زمین‌لرزه در دنیا بوده که حدود هزار و ۱۰۰ سال پیش در استان ایلام رخ داد و در ارتفاعات «کویرکوه» سنگ‌ها و قطعاتی از بافت کوه به صورت قالب‌های پنیر از کوه جدا شده و رانش کردند که تصویری منحصر به فرد را رقم زدند و به ثبت ملی رسیده است.
