بخش خصوصی ناجی حمل و نقل ریلی
نگاهی به گزارش‌های خارجی تهیه‌شده در کشورهایی که قصد سرمایه‌گذاری در ایران رادارند نشان می‌دهد که چه نقاط ضعف یا قوتی در این حوزه وجود دارد و ایران چگونه می‌تواند سرمایه‌گذاران خارجی را با انجام پاره‌ای اصلاحات، جذب کرده و صنایع کشور را ارتقا دهد«موسسه جهانی سوئیس» در این رابطه گام مؤثری برداشته است.
نگاهی به گزارش‌های خارجی تهیه‌شده در کشورهایی که قصد سرمایه‌گذاری در ایران رادارند نشان می‌دهد که چه نقاط ضعف یا قوتی در این حوزه وجود دارد و ایران چگونه می‌تواند سرمایه‌گذاران خارجی را با انجام پاره‌ای اصلاحات، جذب کرده و صنایع کشور را ارتقا دهد«موسسه جهانی سوئیس» در این رابطه گام مؤثری برداشته است.
به گزارش تین‌نیوز، گزارش موسسه جهانی سوئیس ابتدا به نقش حمل‌ونقل و اهمیت آن در جهان و نیاز مداوم آن به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و تجهیزات مربوط اشاره‌کرده است و ادامه داده که سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند موجب افزایش سرعت و کاهش هزینه نقل و انتقالات شود.
به گزارش تجارت آنلاین، بر اساس این گزارش، حمل‌ونقل ریلی هنوز هم چه برای انتقال بار و چه مسافر، کارآمدترین و ارزان‌ترین وسیله محسوب می‌شود. بر اساس این گزارش، کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته پیشرفت زیادی در این خصوص داشته‌اند و سهم زیادی از توسعه زیرساخت‌های آن‌ها به این بخش مربوط می‌شود.
*پتانسیل‌های ریلی ایران
نیز که یکی از بزرگ‌ترین کشورهای منطقه خاورمیانه به‌حساب می‌آید بیش از ۱۳۰ سال است که سابقه زیرساخت‌های ریلی دارد، اما در دهه‌های اخیر، به‌خصوص پس از تحریم‌های شدید علیه کشور، این صنعت رشد قابل‌توجهی نکرده است. بر اساس این گزارش، پس از برجام و رفع تحریم‌ها، کشور قابل‌بازسازی و تجدید زیرساخت‌های خود خواهد بود.
در گزارش مورداشاره آمده است که استراتژی حمل‌ونقل در دهه آینده بر توسعه بخش ریلی متمرکز خواهد بود. اهمیت فزاینده ایران به‌عنوان یک کشور ترانزیتی بین اروپا، آسیا و آسیای مرکزی موجب شده، توسعه بخش ریلی اولویتی استراتژیک به دست آورد. موارد مرتبطی همانند نگهداری و تعمیرات، بهبود و بازسازی زیرساخت‌های فعلی نیز در این چارچوب موردتوجه قرار خواهد گرفت.
در سال ۲۰۱۳ بخش ریلی در ایران، ۲۵ میلیون مسافر را جابه‌جا کرده بود که برای کشوری با جمعیت ۸۰ میلیونی اندک است و خصوصی‌سازی خدمات ریلی و آغاز به کار قطارهای سریع‌السیر تأثیر محدودی بر این ارقام داشته است. همچنین، در گزارش مورداشاره حمل‌ونقل بار نیز در سال ۲۰۱۳ بیش از ۱۵۰ میلیون تن بوده اما به دلایلی نظیر عدم خدمات نگهداری مناسب، چندان هم پویا نبوده است. بیشترین بار در کشور یعنی ۵۵۶ میلیون تن در سال، از طریق جاده‌ای منتقل می‌شود و به همین دلیل است که بخش ریلی پتانسیل رشد قابل‌توجهی دارد.
*فرصت‌های کلیدی در بخش ریلی
در گزارش موسسه جهانی سوئیس به فرصت‌های کلیدی در بخش ریلی ایران نیز پرداخته‌شده که عبارت‌اند از ساخت و نگهداری؛ تهیه و تدارک لکوموتیوها؛ تهیه و تدارک واگن‌ها؛ پیشنهاد ارائه خدماتی برای بهینه‌سازی زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های موجود و درنهایت یافتن کارآمدی‌های انرژی بیشتر برای رقابتی‌تر کردن قیمت‌ها در قیاس با حمل‌ونقل جاده‌ای. مطابق این گزارش در سال ۲۰۱۶، قریب به ۷۰ درصد از قطارهایی که در بخش مسافری ریلی ایران کار می‌کنند بیش از ۲۵ سال عمر دارند و کیفیت پایین، فقدان نگهداری و مسائل دیگر ناشی از تحریم‌ها منجر به این شده است که تجربه مصرف‌کننده چندان خوب نبوده و میانگین سرعت آن پایین یعنی حدود ۷۰ کیلومتر در ساعت باشد. این عوامل از دلایل عدم محبوبیت زیاد بخش ریلی در ایران به شمار می‌روند. به همین دلیل عموماً مسافران اتوبوس یا در موارد دیگر خودرو و هواپیما را انتخاب می‌کنند. بااین‌حال با نگاهی به معرفی واگن‌های درجه‌یک (فرست کلاس) به نظر می‌رسد تا حدودی در جذب مسافر موفق بوده‌اند.
نگاهی به آمارهای حمل بار در ایران نشان می‌دهد که ۷۰ درصد از بار ایران از طریق جاده‌ای، ۱۸ درصد از طریق خط لوله، ۳ درصد از طریق دریایی، ۲ درصد از طریق هوایی و ۷ درصد از طریق ریلی منتقل می‌شود و این در حالی است که ۸۰ درصد از مسافران به‌وسیله حمل‌ونقل جاده‌ای، ۷ درصد از طریق هوایی و ۱۳ درصد از طریق ریلی جابه‌جا می‌شوند.
*سیاست‌های دولتی و چالش‌های ریلی
سیاست‌های دولتی ایران در بخش ریلی و چشم‌انداز سال ۲۰۲۵ بخش دیگری از گزارش موسسه جهانی سوئیس بوده که عبارت است از ۲۵ هزار کیلومتر شبکه ریلی، ارتقای ظرفیت کل حمل‌ونقل مسافر به ۱۶۰ میلیون نفر، حمل ۲۲۰ میلیون تن بار، افزایش سهم بازار ریلی در حمل‌ونقل باری به ۳۰ درصد و افزایش حمل‌ونقل ریلی در بخش مسافر به ۱۸ درصد. همچنین در این گزارش به تصمیم گیران و سطوح مختلف تصمیم‌گیری در کشور اشاره‌شده و پروژه‌های مختلف موجود برای سرمایه‌گذاری در آن مطرح‌شده است.
از طرف دیگر موانع و چالش‌های سرمایه‌گذاری در بخش ریلی ایران عبارت‌اند از برخی قوانین؛ نرخ ارز دوگانه؛ سوءبرداشت‌های فرهنگی؛ بوروکراسی و پارتی‌بازی؛ رقیبان روسی و چینی و همچنین رقیبان محلی به‌خصوص در بخش ساخت و درنهایت تأمین مالی پروژه. همچنین این موارد مهم‌ترین مسائلی هستند که برای سرمایه‌گذاران خارجی ریلی مشکلاتی در کشور ما ایجاد خواهند کرد.
*بخش خصوصی ناجی حمل‌ونقل ریلی
در همین حال سیدهادی بهادری، عضو کمیسیون عمران مجلس در گفتگو با خبرنگار روزنامه «تجارت» معتقد است که توان موجود در بخش خصوصی‌می‌تواند نجابت دهنده حمل‌ونقل ریلی کشور باشد. این نماینده مجلس با تأکید بر ضرورت انتقال بار و مسافر از جاده به ریل، گفت: برنامه‌ریزی‌های ما در حوزه حمل‌ونقل ریلی کور بوده و مبادی و مقاصد سفر و همچنین آینده‌نگری در آن دیده نمی‌شود. این در حالی است که کشورهای پیشرفته در خصوص رشد صنعت حمل‌ونقل ریلی خود تلاش‌های بسیاری کرده‌اند اما در کشور ما کلیات شبکه ریلی و اتصال دو مرکز استان صورت گرفته است. این عضو کمیسیون عمران مجلس با تأکید بر اینکه پیوستگی شبکه ریلی در دنیا علت اصلی توفیق آن است، تصریح کرد: حمل‌ونقل ریلی باید به مترو و خطوط شهری متصل باشد تا فرد از نزدیک‌ترین محل به زندگی خود از شبکه ریلی استفاده کند. بهادری بابیان اینکه در کشور ما شبکه ریلی و اتصال و پیوستگی آن بسیار محدود است، گفت: متأسفانه در بسیاری از شهرها ما هنوز ریل نداشته و با قطارهای نامناسب، کمبود واگن و لکوموتیو دست‌وپنجه نرم می‌کنیم. وی با تأکید بر اینکه واگن‌های موجود در کشور به‌اندازه شبکه‌های موجود نیست، افزود: بسیاری از لکوموتیوهای موجود در شبکه حمل‌ونقل ریلی کشور بسیار فرسوده بوده و کیفیت کمی دارند. این نماینده مجلس بابیان اینکه اگر می‌خواهیم مردم را به سمت استفاده از ریل هدایت کنیم باید جاذبه آن را بیشتر کرده و در این حوزه سرمایه‌گذاری کنیم، تصریح کرد: با توجه به اینکه سرمایه‌گذاری در حوزه ریل بسیار سنگین است باید از توان‌بخش خصوصی در این راستا استفاده کنیم. بهادری در پایان با تأکید بر اینکه ایمن بودن، ارزانی و همچنین مناسب‌تر بودن از حیث آلایندگی به نسبت حمل‌ونقل جاده‌ای از مزیت‌های توسعه حمل‌ونقل ریلی است، تصریح کرد: باید تلاش کنیم علاوه بر توسعه شبکه ریلی در کشور شبکه متصل نیز ایجاد شود تا تردد مردم راحت‌تر شود.
