احیای جاده ابریشم با تکمیل راه آهن شلمچه – بصره

خط آهن ۳۲ کیلومتری شلمچه-بصره که در سال‌های ۹۰ و ۹۳ موضوع دو تفاهمنامه میان ایران و عراق بود با احداث یک پل بر روی اروند علاوه بر آنکه امکان اتصال ریلی ایران به عراق را فراهم می‌سازد باعث احیای جاده ابریشم با اتصال این دو معبر مهم در این جاده می شود.

به گزارش تین‌نیوز و به نقل از شبستان، جاده ابریشم یا راه ابریشم شبکه راه‌های به‌هم‌پیوسته‌ای با هدف بازرگانی در آسیا بود که خاور و باختر و جنوب آسیا را به هم و به شمال آفریقا و خاور اروپا پیوند می‌داد؛ مسیری که تا سده پانزدهم میلادی به‌مدت ۱۷۰۰ سال، بزرگ‌ترین شبکه بازرگانی دنیا بود.

این راه از شهرستان توان هوانگ در چین به ولایت کانسو می‌آمد و از آنجا داخل ترکستان شرقی امروزی می‌شد و از درون آسیای مرکزی می‌گذشت و از راه بیش‌بالیغ و آلمالیغ و اترار به سمرقند و بخارا می‌رسید. در بخارا قسمت اصلی آن از راه مرو، سرخس، نیشابور، گرگان ، بام و صفی‌آباد به ری می‌آمد و از ری به قزوین و زنجان و اردبیل و تبریز و ایروان می‌رفت و از ایروان به ترابوزان یا بیکی از بندرهای شام پایان می‌گرفت.

قسمت فرعی این راه از سمرقند به خوارزم و از خوارزم به سرای و هشترخان و از آن جا به کنار رودخانه «دن» و بندرهای دریای آزف پایان می‌یافت. مهم‌ترین کالایی که از ایران می‌گذشت، ابریشم بود اما چون ایرانیان مقدار بسیاری از ابریشم خام چین را که وارد می‌کردند، به خود تخصیص می‌دادند می‌توانستند فراورده‌های خویش را به هر بهایی که بخواهند، به کشورهای باختر زمین بفروشند.

جاده ابریشم مسیر مهم گسترش تمدن باستنای چین به غرب و پل مهم تبادلات اقتصای و فرهنگی شرق و غرب بوده است. جاده ابریشم توسط جانگ چیان که در سلسله هان غربی زندگی می کرد، افتتاح شد و از شهر قدیمی چانگ آن چین در شرق به شهر رم در غرب امتداد می یابد. این جاده که در خشکی قرار دارد، دو شاخه دارد. شاخه جنوبی از دون هوانگ آغاز می شود و از طریق قلعه یانگ گوان، کوه کون لون، توسن لینگ، دا یویه شی(سینگ کیانگ و شمال شرق افغانستان امروز)، اشکانیان (ایران امروز)، تیائو شی(شبه جزیره عرب امروز)تا رم امتداد می یابد.شاخه شمالی از دون هوانگ آغاز می شود و از طریق دواوازه یو من، تسون لینگ، دا وان، کانگ جیو(واقع در آسیای میانه)به سوی جنوب غربی امتداد می یابد و به شاخه جنوبی متصل می شود. این دو شاخه جاده ابریشم خشکی نام دارد.

دو جاده ابریشم دیگر کمدان است. یکی جاده ابریشم جنوب غربی نام دارد و از استان سی چوان آغاز می شود و از استان یون نان، رود ای لو وادی، من گون برمه، رود چین دون، پامر واقع در شمال شرقی هند،منطقه رود هنگ هه، شمال غرب هند، تا فلات ایران امتداد می یابد.این جاده پیش از جاده ابریشم روی خشکی افتتاح شد.

از 2003 میلادی با سقوط رژیم بعثی در عراق بار دیگر مرزهای 1400 کیلومتری ایران و عراق بر روی ملت های دو کشور باز شد و مسیر مسدود شده قدیمی جاده ابریشم بار دیگر باز شد. یکی از این راه ها مسیر جنوبی است که می تواند تجارت منطقه غرب آسیا را به میزان قابل ملاحظه ای تحت تاثیر قرار دهد و نه تنها ایران و عراق بلکه کشورهای کویت، عربستان، اردن، امارات و قطر و حتی یمن و عمان را نیز در بر بگیرد.

بر این اساس ایران و عراق در تلاش هستند تا این مسیر را با خط آهن میان دو کشور متصل کنند؛ خط آهنی که از طرف ایران از یک سو به خط آهن سراسری و از دیگر سو به خط آهن بندر امام متصل است و در آن سوی اروند در خاک عراق نیز به خط آهن سراسری این کشور وصل می شود. این خط آهن یعنی راه آهن راه آهن شلمچه – بصره قابلیت ایجاد شبکه ریلی منطقه ای را نیز دارد و کشورهای این منطقه می توانند به آن متصل شوند.

خط آهن ۳۲ کیلومتری شلمچه-بصره با احداث یک پل بر روی اروند، امکان اتصال ریلی ایران به عراق را فراهم می‌سازد. احداث این خط در سال‌های ۹۰ و ۹۳ موضوع دو تفاهم نامه میان ایران و عراق بوده است.

ایرنا در خبری آورده است: «پروژه اتصال راه‌آهن خرمشهر به شلمچه (به طول 17 کیلومتر) در سال 90 به بهره‌برداری رسیده و ادامه آن تا شهر بصره به طول 32 کیلومتر در خاک عراق باقی مانده است که به دلایل مختلف از جمله یورش داعش به عراق در 2014 این پروژه در داخل عراق با وقفه همراه بوده است. با تکمیل 32 کیلومتر خط باقی مانده، خط آهن خرمشهر به خط آهن سراسری عراق متصل می شود و ازاین طریق جریان بزرگ تبادلات تجاری و جابجایی مسافر از ایران تا خاورمیانه برقرار می شود. بر اساس توافقنامه ای که بین دولت عراق و جمهوری اسلامی ایران منعقد شد، سهم ایران احداث پل 700 متری بر روی رودخانه اروند و سهم دولت عراق ساخت 32 کیلومتر خط آهن حد فاصل شلمچه – بصره است. با ایجاد این شبکه، ارتباطات ملت های گسترش خواهد یافت و تبادلات فرهنگی و اجتماعی به نزدیکی ملت ها می انجامد، بازارها رونق می یابند و فرصت های شغلی فراوان ایجاد می شود و هرچه ملت های منطقه برخوردارتر شوند، صلح و دوستی و به تبع آن امنیت گسترش خواهد یافت.»

این در حالی است که دی ماه سال جاری وزیر راه و شهرسازی در حاشیه بازدید از پروژه مسکن مهر آبادان گفته بود: «برای تکمیل راه آهن شلمچه به بصره مصمم هستیم و دولت اهتمام ویژه‌ای برای تکمیل این پروژه دارد. منتظر تصمیم طرف عراقی برای تکمیل راه آهن شلمچه به بصره هستیم. پروژه اتصال راه آهن خرمشهر به بصره عراق از پروژه‌های مهم و اولویت دار دولت است و رئیس جمهوری نیز بر اجرای آن تاکید ویژه دارد.»

«محمد اسلامی» ادامه داده بود: «راه‌آهن خرمشهر از طریق شلمچه و عبور از اروند به بصره و خط آهن کشور عراق متصل می‌شود و توافقات اولیه این پروژه نیز انجام شده و تامین مالی آن نیز توسط ایران انجام می شود.»

بنابراین گزارش، با توجه به گسترش مناسبات تجاری و اقتصادی ایران و عراق و عزم دو کشور برای افزایش حجم مبادلات تجاری به نظر می رسد با تکمیل پروژه راه آهن شلمچه – بصره علاوه بر اینکه زمینه ای برای گسترش روابط اقتصادی دو کشور فراهم می شود با ایجاد این خط آهن مسیر جاده ابریشم نیز دوباره باز شده و زمینه تعامل دو کشور با سایر کشورهای منطقه بیش از پیش فراهم می شود.