کشنده ها توان جلو بردن حمل ونقل ریلی را دارند؟

به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، حمل ونقل ریلی علاوه بر مزایای فراوان در سطح ملی مانند ایمنی، توان حمل انبوه و ارزان، کاهش مصرف سوخت و کاهش خسارات زیست محیطی، دارای ارزش راهبردی برای کشور است و می تواند از ابعاد سیاسی و امنیتی برای کشور ایجاد قدرت کرده و مزیت رقابتی در عرصه بین المللی ایجاد کند.

در ایران با وجود اولویت داشتن توسعه حمل ونقل ریلی در اسناد بالادستی، سیاست های اعلامی و برنامه های مصوب دولت ها؛ سهم حمل ونقل ریلی از حمل ونقل کشور اندک است. براساس بند «ب» ماده (۵۷) قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور باید سهم حمل ونقل ریلی از جابه جایی بار در کشور حداقل به ۳۰ درصد در پایان برنامه می رسید.

نتایج بررسی ها نشان می دهد که فاصله قابل توجهی میان وضع موجود و هدف گذاری ۳۰ درصدی وجود دارد؛ به طوری که بر مبنای محاسبه سهم از حمل ونقل زمینی و مبتنی بر شاخص تن – کیلومتر بار حمل شده، سهم شیوه ریلی از حمل بار زمینی کشور در پایان سال ۱۴۰۰ براساس آمار اعلام شده، ۱۱.۲ درصد بوده است و نسبت به سال شروع برنامه ۱۱.۷ درصد افت نیز داشته است.

یکی از بخش های مهم در افزایش کارایی عملکرد بخش ریلی، کشنده ریلی (لکوموتیو) است که واگن ها با اتصال به آن، نیروی محرکه دریافت می کنند. وضعیت فعلی کشنده های ریلی در ایران، با چالش ها و ضعف هایی روبه رو است که دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی به بررسی پرداخته و راهکارهایی برای مرتفع شدن آنها ارائه داده است.

مالکیت ۸۴.۸ درصد دستگاه ها در اختیار شرکت راه آهن است

نگاه آماری به ناوگان موجود نشان می دهد تعداد کل کشنده ها تا پایان سال ۱۴۰۰ برابر ۹۵۸ دستگاه بود که ۵۷۱ دستگاه باری (۵۹.۶ درصد) و مابقی مسافری زیمنس (۱۵.۷ درصد) و مانوری (۲۴.۷ درصد) که به ترتیب عمر متوسط ۳۳، ۸ و ۵۸ سال دارند. مالکیت ۸۱۴ دستگاه (۸۴.۸ درصد) در اختیار شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و مابقی در اختیار بخش خصوصی است.  

به رغم افزایش اندک تعداد کشنده طی سال های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰، میانگین روزانه آماده به کار بودن (در سرویس بودن) از ۶۱ درصد کل کشنده ها به ۵۵ درصد کاهش یافته است (از ۵۶۸ دستگاه به ۵۲۳). به عبارت دیگر، میانگین روزانه کشنده هایی که در سرویس نیستند (تحت تعمیر یا منتظر تعمیر یا در حال بازسازی) از ۳۸.۹ درصد کل کشنده ها به ۴۵.۴ درصد افزایش داشته است. (از ۳۶۲ به ۴۳۵ دستگاه) که نشان دهنده وضعیت مناسبی در این زمینه نیست.

در ۱۰ سال منتهی به ۱۴۰۰ نیز میانگین روزانه کشنده های آماده به کار، بین ۵۳ درصد تا ۶۱ درصد در نوسان بوده که سهم پایینی است. از سال ۱۳۹۶ آمار کشنده های در سرویس در حال نزول است. البته، میزان آماده به کاری به تفکیک انواع کشنده متفاوت است.

به گزارش ایسنا،  دبیر انجمن صنفی شرکت های حمل ونقل ریلی معقتد است یکی از مشکلات حوزه ریلی کشور این است که باوجود تاکید قوانین و اسناد بالادستی بر لزوم خروج شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران از حوزه تصدی گری، هنوز مالکیت ۷۰ درصد از ناوگان لکوموتیو باری کشور و تمامی لکوموتیوهای مسافری و مانوری و مهم تر از آن، اختیار مدیریت بهره برداری و سیر و حرکت در شبکه که امری دانش بنیان و نیازمند دانش روز است، در اختیار این شرکت دولتی قرار دارد.

در عین حال از ابتدای سال ۱۳۹۹ تا کنون حدود ۶۰ دستگاه لکوموتیو باری با مالکیت دولتی به دلیل ضعف های موجود در نظام تعمیر و نگهداری این کشنده ها و همچنین کمبود منابع مالی شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران زمین گیر و از چرخه سیر خارج شده اند. در چنین شرایطی راه آهن دولتی باید هر چه سریع تر به انتقال مالکیت کشنده های خود به بخش خصوصی اقدام کند.