دولت راضی است راننده و مسافر چطور؟
در روزهای اخیر، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای به عنوان متولی جابه‌جایی کالا و مسافر در جاده‌های کشور، طرح «شبکه سیر همنام» را با هدف ساماندهی وضعیت جابه‌جایی مسافر در کشور به‌طور رسمی کلید زد؛ طرحی که هدف اصلی آن، تجمیع و ادغام بیش از ۱۷۰۰ شرکت مسافربری در چند شرکت بزرگ و مادر است تا علاوه بر تسهیل در نظارت بر عملکرد شرکت‌ها، از موازی‌کاری آنها در مسیرهای مختلف که موجب افزایش ترددهای خالی در جاده‌ها می‌شود، جلوگیری شود.
در روزهای اخیر، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای به عنوان متولی جابه‌جایی کالا و مسافر در جاده‌های کشور، طرح «شبکه سیر همنام» را با هدف ساماندهی وضعیت جابه‌جایی مسافر در کشور به‌طور رسمی کلید زد؛ طرحی که هدف اصلی آن، تجمیع و ادغام بیش از ۱۷۰۰ شرکت مسافربری در چند شرکت بزرگ و مادر است تا علاوه بر تسهیل در نظارت بر عملکرد شرکت‌ها، از موازی‌کاری آنها در مسیرهای مختلف که موجب افزایش ترددهای خالی در جاده‌ها می‌شود، جلوگیری شود.
در این طرح، چند شرکت بزرگ، در حوزه مسافربری، به عنوان شرکت‌های مادر معرفی می‌شوند و شرکت‌های دیگر باید زیر نام آنها فعالیت کنند. مسئولان امیدوارند با اجرای این طرح، علاوه بر افزایش کیفیت خدمات در حوزه مسافربری، از هرج و مرج و بی‌برنامگی این بخش کاسته شده و عمر مفید ناوگان مسافری نیز افزایش یابد.
فعالان بخش مسافری اما گلایه‌هایی نسبت به اجرای این طرح دارند، به عنوان نمونه آنها می‌گویند انتخاب شرکت‌های اصلی یا مادر در این طرح، براساس صلاحیت نبوده و بیشتر، شرکت‌های تهرانی- فقط به دلیل حضور در پایتخت- به‌عنوان شرکت‌های اصلی انتخاب شده‌اند و این مسئله، هویت شرکت‌های بزرگ شهرستانی را که سال‌هاست در این حوزه فعالیت می‌کنند زیر سوال خواهد برد. از سوی دیگر به گفته آنها، بیشتر سرمایه‌گذاری در حوزه مسافری کشور، از سوی شرکت‌های بزرگ، خارج از تهران بوده که در طرح جدید، اعتبار خود را از دست خواهند داد. فعالان حمل‌ونقل مسافری اعتراض‌های دیگری نیز نسبت به این طرح دارند اما با توجه به الزامی شدن اجرای آن از سوی سازمان راهداری، چندان امیدوار به توقف آن نیستند. گذشته از این گلایه‌ها، در زمینه این طرح، چند نکته دیگر قابل تامل است.
آنطور که مسئولان می‌گویند هدف از اجرای این طرح، مدیریت درست حمل‌ونقل جاده‌ای مسافری و جلوگیری از هدررفت بخشی از سرمایه‌های ملی در قالب مصرف سوخت و تلفات رانندگی است و به نظر می‌رسد بیشترین رضایت از اجرای این طرح، نصیب سازمان راهداری (دولت) خواهد شد اما درسوی دیگر ماجرا، رانندگان و شرکت‌های شهرستانی، ناراضیان این طرح هستند.
اگر مسافران را ضلع سوم مثلت حمل‌ونقل جاده‌ای بدانیم، معلوم نیست این طرح از سوی مسافران با چه واکنشی روبه‌رو شود؛ به‌ویژه اینکه به نظر نمی‌رسد در این طرح چندان به نیازهای مسافران توجه شده باشد. اگرچه به گفته مسئولان، افزایش توان رانندگان در نوسازی ناوگان مسافری، از نتایج مهم اجرای این طرح است، اما مسافران درخواست‌های دیگری نیز از مسئولان دارند که عرضه قیمت‌های مناسب و رقابتی و تخفیف‌های فصلی، یکی از آنهاست؛ مسئله‌ای که درحال‌حاضر در حمل‌ونقل مسافری مغفول مانده است.
در مقایسه با حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی، بخش جاده‌ای نتوانسته به سمت شیوه‌های عرضه متنوع بلیت و ارائه تخفیف‌های فصلی حرکت کند؛ برعکس هر سال به‌طور خودکار، نرخ بلیت اتوبوس به میزان مشخصی افزایش می‌یابد. شاید مسئولان سازمان راهداری در پاسخ به این انتقاد اعلام کنند مسئله نرخ و شیوه عرضه بلیت باید در طرحی جداگانه مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد اما نکته اینجاست که توجه به مسافران به عنوان مشتریان بازار حمل‌ونقل جاده‌ای در این طرح، می‌توانست در فضای نارضایتی رانندگان و فعالان این حوزه، کفه ترازو را به سود طرح و به سود دولت سنگین‌تر کرده و دست‌اندرکاران این حوزه را به اجرای آن راغب‌تر کند.
در شرایطی که شرکت‌های شهرستانی با سال‌ها سابقه فعالیت در حمل‌ونقل مسافری، قرار است زیر نام شرکت‌های دیگر قرار بگیرند، احتمال بروز رفتارهایی که نارضایتی مسافران را به دنبال داشته باشد، افزایش می‌یابد.
بنابراین شاید یکی از راه‌های پیش روی سازمان راهداری برای ترغیب رانندگان به مشارکت در این طرح، تلاش برای جلب رضایت مسافران حمل‌ونقل جاده‌ای- به هر روش ممکن باشد.
اکرم امینی - روزنامه‌نگار
