تامین بنزین کیفی در دوراهی واردات یا تولید داخل
تین نیوز | بنزین مصرفی خودرو تا پایان سال از بنزین تولیدی داخلی یورو۴ تامین خواهد شد.
برخی کارشناسان اعتقاد دارند بنزین وارداتی تفاوت چندانی از لحاظ کیفیت و آلایندگی با بنزین تولید پتروشیمی ندارد یا حتی کیفیت پایین‌تر و آلایندگی بیشتری نسبت به آن دارد. شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در بیانیه‌ای به دفاع از کیفیت بنزین وارداتی در مقایسه با بنزین پتروشیمی‌ها پرداخته است.
یکی از ویژگی‌های مهم بنزین خودرو و هواپیما، عدد اکتان یا درجه آرام‌سوزی است. احتراق بنزین در موتور، باید طوری باشد که ایجاد ضربه نکند و آرام بسوزد، بنابراین دانستن عدد اکتان بنزین قبل از استفاده ضروری است. برای افزایش درجه اکتان، از مواد افزودنی استفاده می‌شود. براساس بررسی‌ها درجه اکتان بنزین معمولی ۸۷، سوپر ۹۴ و بنزین هواپیما بین ۹۱ تا ۱۴۵ است. هر چه عدد اکتان بالاتر باشد کیفیت سوخت افزایش می‌یابد.
بنزین یورو۴ و کاهش کربن دی‌اکسید
با وجود جایگاه‌های سی‌ان‌جی هنوز بالاترین میزان مصرف سوخت در خودرو بنزین است که نزدیک به ۷۰میلیون لیتر در روز است و ایران در طرح‌های توسعه‌ای خود توانسته با تولید ۲۴میلیون لیتر بنزین یورو۴، که فقط در شهرهای تهران، کرج، مشهد، اصفهان و اهواز توزیع می‌شود تنها بخش کوچکی از سوخت مایع کشور را تامین کند.
با توجه به پیمان «کیوتو» و نیز اجلاس زیست‌محیطی در فرانسه که کشورها برای کاهش میزان کربن دی اکسید خود تعهد کرده‌اند ایران مبادرت به واردات بنزین یورو۴ به میزان ۱۰میلیون لیتر کرده که به دلیل ابهام در کیفیت آن انتقادهای بسیاری را دربرداشته است.
بسیاری از منتقدان براین باورند که آنچه به نام بنزین یورو۲ مصرف می‌شود کیفیتی در حد یورو۱ را نیز ندارد. از طرفی با توجه به تجربه بنزین وارداتی از شمال و جنوب کشور که با استانداردهای یورو۴ مطابقت نداشت نگرانی‌های بسیاری را برای واردات بنزین از هند ایجاد کرده است.
بنزین پتروشیمی بهتر است
مهمترین فاکتور تشخیص بنزین مرغوب عدد اکتان و مواد مورد استفاده برای بهسوزی این ماده است. از این رو با بررسی تاریخچه بنزین‌های مصرفی به راحتی می‌توان چشم‌انداز این ماده حیاتی را در صنعت حمل‌ونقل ایران پیش‌بینی کرد.
در بیانیه‌ای که از سوی شرکت ملی پالایش و پخش در دفاع از بنزین تولید داخلی در اردیبهشت ۹۳ مطرح شد، آمده است؛ «براساس آمار شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، ریفرمیت دریافتی از پتروشیمی‌ها دارای آروماتیک ۶۰ تا ۷۰درصد و بنزن حدود ۶ تا ۱۰درصد است که بعد از اختلاط با دیگر مولفه‌های بنزین و تنظیم مشخصات آن مطابق با استاندارد فعلی به بازار عرضه می‌شود. محصولات بعضی از پتروشیمی‌های تولیدکننده ریفرمیت مدتی است با تغییر و اصلاح فرآیند، با آروماتیک حدود ۶۰ - ۵۵درصد و بنزن حدود ۲درصد عرضه می‌شود. البته کاهش بنزن موجب کاهش اکتان محصول نهایی به کمتر
از ۹۳ شده است.
ضمن آنکه ریفرمیت دریافتی از دیگر پتروشیمی‌های فعال در تامین بنزین، اکتان مناسب نداشته و در موارد زیادی اکتان محصول آنها حتی کمتر از ۸۴ است و این در حالی است که عدد اکتان آن برای تحویل باید حداقل ۹۵ باشد». این شرکت همچنین با دفاع از بنزین وارداتی اذعان داشته که: «در حال حاضر قسمت زیاد بنزین سوپر وارداتی از جنوب کشور دارای مشخصات آروماتیک ۳۹درصد، بنزن ۹/۱درصد و اکتان ۹۵ است که چنانچه ملاحظه می‌شود این محصول در قیاس با ریفرمیت‌های دریافتی از پتروشیمی‌ها در شرایط مطلوب‌تری قرار دارد. »
براساس این آنالیزها که به تایید اداره کل نظارت بر صادرات و مبادلات مواد نفتی (به‌عنوان سازمانی حاکمیتی و زیر نظر مستقیم وزیر نفت) رسیده است، عدد اکتان بنزین پتروشیمی‌ها، بالای ۹۷ و میزان بنزن آن نیز کمتر از ۲درصد است. از طرفی بررسی‌های به عمل آمده از بنزین تولیدی پالایشگاهی و پتروشیمی در ایران نشان می‌دهد که میزان گوگرد فرآورده‌های تولیدی از پتروشیمی به مراتب کمتر از نمونه مشابه پالایشگاهی آن و ۲درصد بوده است. از طرفی بنزین وارداتی براساس همین بیانیه کیفیت مناسبی ندارد به گونه‌ای که آنالیزهای کیفی محموله‌های مختلف بنزین وارداتی در نیمه دوم
سال۹۳ (محموله‌های ۱ و ۲) و همچنین آنالیز رسمی اعلام شده برای بخش زیادی از بنزین سوپر وارداتی از جنوب کشور از سوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در اطلاعیه اخیر (محموله ۳)، نشان‌دهنده پایین بودن کیفیت این بنزین در مقایسه با بنزین پتروشیمی‌ها و همچنین غیراستاندارد بودن این بنزین‌ها (استاندارد یورو۴ اتحادیه اروپا) است. بر همین اساس، برای رسیدن به میزان مشخصی از استاندارد کیفی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران برای عرضه بنزین به جایگاه‌های سوخت، حجم بیشتری از بنزین وارداتی در مقایسه با بنزین پتروشیمی‌ها باید با بنزین
تولیدی پالایشگاه‌ها ترکیب شود تا کیفیت بنزین قابلیت عرضه به بازار را داشته باشد.
پیشرفت بنزین‌سازی در یک سال اخیر
در سال جاری با راه‌اندازی برخی واحدهای بنزین‌سازی با سیستم‌های پیشرفته تبدیل عدد اکتان به ۹۲ و گاه ۹۵، نشان از حرکت رو به جلو این صنعت در کشور است. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، پالایشگاه خلیج‌فارس که با به بهره‌برداری رسیدن، ایران را از بنزین وارداتی بی‌نیاز خواهد کرد توانایی تولید بنزین با عدد اکتان ۹۵ را دارد. طبق برنامه‌ریزی‌ها ۲ فاز ۱ و ۲ این پالایشگاه تا پایان سال جاری به بهره‌برداری خواهد رسید. از طرفی پالایشگاه اراک نیز با سیستم‌های جدید تعبیه شده توان تولید بنزین با عدد اکتان ۹۲ را دارد.
براین اساس به گفته حمیدرضا کاتوزیان، رییس پژوهشگاه نفت، بنزین تولید داخل ایران از بالاترین کیفیت یورو۴ برخوردار است، به گونه‌ای که از بنزین با عدد اکتان بالا که از آن به‌عنوان بنزین یورو۴ یاد می‌شود می‌توان برای ارتقای کیفیت بنزین‌های دیگری که در پالایشگاه‌های کشور تولید می‌شوند، استفاده کرد. با این همه هیچ کس نمی‌داند محصولی که در جایگاه‌های سوخت به‌عنوان بنزین مصرفی عرضه می‌شود، آیا استانداردهای گفته شده را دارد چراکه جایگاه‌داران تنها مسئول کیفی دریافت این محصول هستند و مسئولیتی در قبال کیفیت محصول ندارند.
ما مسئول کمی بنزین هستیم نه کیفی آن
محمد رضایی در گفت‌وگو با صمت درباره نوع بنزین عرضه شده در جایگاهای سوخت گفت: مسئول کیفیت بنزین تولید شده جایگاه‌داران نفت نیستند در نتیجه نمی‌توانند در این زمینه اظهار نظر کنند و این جایگاه‌ها مسئول دریافت فرآورده‌هایی است که شرکت پالایش و پخش به این مراکز می‌فرستد چراکه این جایگاه‌ها فاقد ابزارهای تعیین کیفیت است. به گفته این مقام مسئول بیشترین میزان بنزین تولیدی در پالایشگاه اراک، تهران، اصفهان و شیراز است.
جایگاه‌داران مسئول کیفیت نیستند
ناصر رییسی‌فرد، رییس جایگاه‌داران خصوصی ایران نیز در گفت‌وگو با صمت در زمینه کیفیت بنزین عرضه شده تصریح کرد: من در این‌باره و در زمینه کیفیت بنزین صاحب‌نظر نیستم چراکه هیچ نوع دستگاه و آزمایشگاهی برای سنجش کیفیت بنزین دراختیار نداریم. گفتنی است که در هیچ نقطه‌ای از جهان هیچ جایگاهی این ابزارها را ندارد. از طرفی بنزین از سوی شرکت پالایش و پخش، استاندارد، محیط‌زیست و وزارت نفت تعیین کیفیت شده و برای ذخیره به مخازن جایگاه‌داران فرستاده می‌شود بنابراین ما تنها مسئول دریافت کمی فرآورده هستیم. به گفته رییسی‌فرد، مسئول تعیین کیفیت بنزین تولید
و نیز پالایشگاه‌هایی که می‌توانند آن را تولید کنند پژوهشگاه نفت است که البته بنزین تولید شده یورو۴ نیز در این پالایشگاه‌ها تنها در شهرهای کرج، تهران، اهواز، شیراز، اصفهان و مشهد توزیع می‌شود و در باقی شهرها از بنزین وارداتی یا یورو۲ استفاده می‌شود. گرچه مسئولان امر به این مطلب که بنزین تولیدی و وارداتی ایران از بالاترین میزان کیفیت یورو۴ برخوردار است اذعان می‌کنند اما توضیح مدونی از سوی وزارت نفت و نیز پالایش و پخش و همچنین پژوهشگاه نفت برای تایید این موضوع منتشر نشده است.
