خروج ایران از فهرست کشورهای پرریسک اعتباری-تجاری

ارزیابی اقتصاد ملی از سوی سازمان های بین المللی، نشان دهنده بهبود جایگاه جمهوری اسلامی ایران در شاخص هایی مانند نوآوری، سهولت کسب وکار، درجه ریسک اعتباری-تجاری، آزادی اقتصادی، عملکرد لجستیکی، فلاکت اقتصادی، ادراک فساد، کیفیت زندگی و شادی است.

به گزارش ایرنا،سازمان ها و نهادهای بین المللی بر پایه شاخص های مختلف به بررسی اقتصاد کشورهای گوناگون و رده بندی آنها می پردازند.

این نهادها برای ارزیابی های خود به آمارها و اطلاعات ارایه شده از این کشورها مراجعه می کنند و نشانه های اقتصادی بروز یافته در عرصه بین المللی را نیز کنار یکدیگر می گذارند تا به یک جمع بندی مستند برسند.

بررسی آمارها و جدول های ارایه شده در شبکه پیام رسان وزارت اموراقتصادی و دارایی نشان می دهد ایران در سال 2013 میلادی (1392) تا 2016 میلادی (1395) در 11 شاخص از 13 شاخص مورد بررسی نهادهای بین المللی بهبود یافته است.

خروج ایران از فهرست کشورهای پرریسک اعتباری-تجاری
در سال 2016 میلادی رتبه ریسک اعتباری-تجاری ایران ارتقا پیدا کرد و کشور بعد از مدتها از گروه کشورهای بسیار پرریسک خارج شد.

نمره ریسک تجاری-اعتباری کشورها که توسط سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه (اُ.یی.سی.دی- OECD) به شکل دوره ای تعیین می شوداز جهات مختلف برای اقتصاد هر کشوری اهمیت دارد.

مهمترین ثمره این امر افزایش ورود سرمایه های خارجی است. فایده دیگر بهبود رتبه ریسک تجاری و اعتباری در تامین مالی اقتصاد است. یعنی ارتقای رتبه کشورها و کاهش ریسک اعتباری کمک می کند که دولت با هزینه کمتری تامین مالی اقتصاد را انجام دهد، زیرا با نرخ سود کمتری می تواند تسهیلات بگیرد. حتی بنگاه ها و بانک های کشور نیز می توانند به منابع ارزان تری دسترسی داشته باشند.

 در مجموع ریسک تجاری-اعتباری هفت رتبه دارد که ایران توانست در سال 1395 یک رتبه جایگاه خود را نسبت به سال 1392 بهبود دهد.


جهش 35 پله ای جایگاه جهانی ایران در شاخص نوآوری
بررسی گزارش شاخص جهانی نوآوری نشاندهنده آن است که ایران در سال 1395 با ارتقای 35 پله ای نسبت به سال 1392، به جایگاه هفتاد و هشتم صعود کرد و بین کشورهای آسیای مرکزی و جنوبی پس از هند و قزاقستان در رتبه سوم قرار گرفت.

بهبود 32 پله ای جایگاه جهانی سهولت کسب وکار ایران
سهولت کسب وکار از مهمترین عوامل برای رشد اقتصادی است، بدین معنا که به واسطه فضای کسب وکار مناسب، می توان به سرمایه گذاری امیدوار بود و رونق فعالیت های اقتصادی نیز بیشتر می شود.
از همین رو، در ایران نیز از چند سال پیش بهبود فضای کسب وکار مورد توجه قرار گرفت و حتی در دولت قبل لایحه بهبود فضای کسب وکار به مجلس برده شد؛ هرچند پس از تصویب و تبدیل شدن به قانون، روی کاغذ باقی ماند.

رتبه فضای کسب وکار ایران از 152 در سال 2013 میلادی (1392) روند بهبود را آغاز کرد و در سال 2016 میلادی (1395) به 120 ارتقا یافت.
بهبود جایگاه در حالی به دست آمد که در این مدت 15 کشور به شمار کشورهای رتبه بندی شده اضافه شد.


جهش 18 پله ای جایگاه ایران در شاخص آزادی اقتصادی
بنیاد هریتیج طبق روال هر سال رتبه بندی جدیدی را از آزادی اقتصادهای جهان منتشر کرده است. بر این اساس، در گزارش 2017، ایران توانست از میان 180 کشور در رتبه یکصد و پنجاه و پنجم قرار گیرد. در سال 2016 ایران رتبه یکصد و هفتاد و یکم را کسب کرده بود.

بنابراین امسال شاهد ارتقای 16 پله ای ایران در شاخص آزادی اقتصادی هستیم.
بدین ترتیب ایران پس از صعود 17 پله ای امارات، دومین کشور دارای بالاترین بهبود میان کشورهای منطقه خلیج فارس محسوب می شود. بر این اساس، نمره ایران در سال 2015 میلادی 43.5 از 100 بود که امسال افزایشی قابل توجه یافت و به 50.5 رسید.

سال 2015 میلادی نیز نسبت به سال پیش از آن نمره ایران، 1.7 واحد بهبود یافت اما رتبه ایران در همان رتبه یکصد و هفتاد و یکم ثابت ماند.

بهبود 16 پله ای جایگاه جهانی عملکرد لجستیکی ایران
بر اساس آخرین گزارش بانک جهانی، جایگاه جمهوری اسلامی ایران در شاخص عملکرد لجستیکی با بهبود 16 پله ای از رتبه یکصد و دوازدهم در سال 2012 میلادی (1391) به رتبه نود و ششم در سال 2016 میلادی (1395) ارتقا یافت.

اتصال الکترونیکی بارنامه، درگاه خروج هوشمند، راه اندازی بزرگ ترین بانک اطلاعات تجارت خارجی، دریافت گواهی بازرسی از طریق سامانه جامع امور گمرکی، آغاز تبادل الکترونیکی اطلاعات میان سازمان بنادر و کشتیرانی با گمرک، آغاز به کار سامانه رصد کالاهای ترانزیتی، راه اندازی سامانه پیشخوان خدمات الکترونیکی، نظارت الکترونیکی در گمرک و کیف پول الکترونیکی، 9 قابلیت ویژه سامانه جامع الکترونیک گمرک است که نیاز به مراجعه حضوری را کاهش می دهد.

کاهش فلاکت اقتصادی و بهبود جایگاه جهانی ایران
تورم و بیکاری پدیده های مذموم اقتصادی به شمار می روند که اولی قدرت خرید افراد دارای درآمد ثابت را کاهش داده و دومی نشاندهنده استفاده غیربهینه از منابع اقتصادی به ویژه سرمایه های انسانی است که علاوه بر تاثیر منفی بر ابعاد کلان اقتصاد و جامعه، در سطح خرد نیز نتایج بدی به همراه دارد.

افرادی که قادر به یافتن شغلی نمی شوند قادر به تامین هزینه های زندگی خود نیز نخواهند بود.
تلاش دولت ها در سیاست گذاری اقتصادی، تثبیت اقتصاد و کاهش نرخ تورم و بیکاری است و موفقیت دولت ها از منظر اقتصادی با توجه به این شاخص ها سنجیده می شود. بنابراین یکی از شاخص هایی که می تواند موفقیت دولت ها در غلبه بر این دو پدیده را نشان دهد، شاخص فلاکت است.

شاخص فلاکت یک شاخص اقتصادی برای نشان دادن وخامت اوضاع اقتصادی یک کشور است. در یکی از تعاریف، این شاخص به طور ساده مجموع نرخ بیکاری و تورم در یک اقتصاد است. اعتقاد بر این است که ارتباط مستقیمی بین نرخ رشد جرم و جنایت در یک جامعه و شاخص فلاکت وجود دارد.
این شاخص یک شاخص معکوس است؛ یعنی هر چقدر رتبه کمتر یا امتیاز بیشتر باشد به معنی وضعیت نابسامان تری است.

روند کاهشی شاخص فلاکت و بهبود جایگاه جهانی ایران در این شاخص از سال 2014 میلادی (1393) آغاز شد.
در سال 2016 میلادی (1395) ایران بهترین جایگاه جهانی شاخص فلاکت را از سال 2005 میلادی (1394) به دست آورد.

بهبود 15 پله ای جایگاه ایران در شاخص جهانی کارآفرینی و توسعه
یکی از شاخص های مهم در حوزه کسب وکار، شاخص کارآفرینی است. این شاخص از امید و مهارت کارآفرینان از یک سو و آماده بودن محیط برای کسب وکار و کارآفرینی از دیگر سو نشان دارد. بنابراین بهبود وضعیت در این گزارش یک نشانه مثبت و جدی از بهبود شرایط است.
ایران در سال 2013 میلادی (1392) در جایگاه نود و نهم کارآفرینی قرار داشت که براساس آخرین آمارها در سال 2016 میلادی به جایگاه هشتاد و پنجم ارتقا پیدا کرده است.

جهش 108 امتیازی و بهبود 28 پله ای جایگاه جهانی ایران در شاخص کیفیت زندگی
در سه دهه گذشته، کیفیت زندگی به عنوان جانشینی برای رفاه مادی به اصلی ترین هدف اجتماعی کشورهای مختلف تبدیل شده است و یکی از چارچوب های نظری مورد قبول در بررسی شرایط زندگی جوامع مختلف به شمار می رود.

کیفیت زندگی از اساسی ترین موضوعات علوم اجتماعی است که در آن مولفه های مادی رشد اقتصادی و تولید در کنار مولفه های غیرمادی همچون کیفیت کار، سطح باسوادی و سطح فرهنگی، استاندارد پزشکی و بهداشت، کیفیت فراغت و تفریح، شرایط محیط زیست، جو سیاسی و حتی آزادی و اتحاد ملی مورد بررسی قرار می گیرد.

در زمینه محاسبه این شاخص مطالعات متعددی در نقاط مختلف دنیا صورت پذیرفته است که هر کدام بر جنبه ای خاص از این مفهوم تاکید کرده است.

یکی از جدیدترین مطالعات انجام شده در این زمینه، متعلق به پایگاه اطلاعاتی نامبئو (Numbeo) است که یکی از بزرگ ترین پایگاه های داده ای جهان به شمار می رود و اطلاعات کاملی را درباره متغیرهای رفاهی جمع آوری کرده است.

بر اساس این گزارش شاخص های کیفیت زندگی شامل شاخص های قدرت خرید مردم، ایمنی، مراقبت های بهداشتی، قیمت مصرف کننده، نسبت قیمت دارایی به درآمد، زمان ترافیک شهری، آلودگی و آب وهوا است.
بر اساس گزارش این پایگاه بزرگ اطلاعاتی، ایران با ارتقای امتیاز 108.25 واحدی از جایگاه شصت و ششم به پنجاه و دوم رسیده است.

امتیاز ایران در این شاخص تا میانه سال 2012 میلادی (میانه 1391) منفی 35.23 بود که اکنون به مثبت 97.17 تبدیل شده است.

بهبود پنج پله ای جایگاه جهانی شفافیت و مقابله با فساد ایران
سازمان بین المللی شفافیت در گزارشی جدید رتبه کشورهای جهان در فسادزدایی را در سال 2016 میلادی منتشر کرد.
در این رتبه بندی، 176 کشور از لحاظ فساد مورد سنجش قرار گرفتند.
بر پایه این رتبه بندی، در حالی که شفافیت کشورهای عربی منطقه خلیج فارس به شدت تنزل یافته، نمره ایران نسبت به سال پیش 2 واحد بهبود یافته بود.

در این گزارش، ایران توانست با کسب نمره 29 از 100 میان 176کشور در جایگاه یکصد و سی و یکم قرار گیرد.
در گزارش 2016 همچون سال های گذشته به هر کشور نمره ای در شاخص ادراک فساد اختصاص داده شد که بین صفر (بدترین نمره به معنای بیشترین میزان فساد) و 100 (بهترین نمره به معنای شفاف ترین کشور) قرار می گرفت.

بر اساس این گزارش، ایران با کسب نمره 29 از 100 میان 176 کشور در جایگاه یکصد و سی و یکم قرار گرفت. در سال 2015 ایران میان 168 کشور در جایگاه یکصد و سی ام قرار داشت و نمره 27 از 100 را به دست آورده بود.

بهبود 10 پله ای جایگاه ایران در شاخص حقوق مالکیت بین الملل
حقوق مالکیت در استقرار یک فضای مساعد برای شفافیت و امنیت اقتصادی در یک کشور اساسی است. بنابراین، کشورهای توسعه یافته جهان اهمیت حقوق مالکیت را دریافته اند و حمایت خود از آن را تضمین کرده اند.

مطالعات بین المللی نشان می دهد همبستگی مثبت و قوی بین وضعیت حقوق مالکیت در یک کشور و عملکرد اقتصادی آن کشور وجود دارد.
در سال 2016 میلادی (1395) جایگاه ایران در شاخص حقوق مالکیت بین الملل به 101 رسید که بهترین جایگاه در دوره مورد بررسی بود.
نمره ایران در شاخص حقوق مالکیت بین الملل در سال 2016 میلادی 4.2 شد که هنوز 0.1 واحد از نمره سال 2013 میلادی (1392) کمتر است.

ارتقای 10 پله جایگاه ایران در شاخص جهانی شادی
بر اساس آخرین گزارش منتشر شده توسط سازمان ملل متحد، ایران در شاخص جهانی شادی از جایگاه یکصد و دهم به جایگاه یکصد و پنجم ارتقا پیدا کرده است.

در این گزارش با معیارهای زیستی، مذهبی، دینی و فلسفی تلاش شده است تعاریف متناسبی از شادی ارائه شود و علت آن را پیدا کنند. طبق این شاخص، شادی هفت عنصر مختلف دارد؛ افرادی که در شادترین کشورها زندگی می کنند به زندگی طولانی تری امید دارند، از آنها حمایت اجتماعی بیشتری می شود، آزادی بیشتری برای انتخاب در زندگی خود دارند، فساد کمتری را در جامعه حس می کنند، سخاوتمندترند و سرانه تولید ناخالص ملی بیشتری دارند.

نمره و جایگاه ایران در شاخص جهانی شادی از سال 2013 میلادی (1392) به طور متوالی بهبود یافته است.

نزول 6 پله ای جایگاه جهانی ایران در شاخص دولت الکترونیک
این شاخص وضعیت توسعه دولت الکترونیکی را در اعضای سازمان ملل متحد بیان می کند.
همراه با یک ارزیابی از الگوهای توسعه در یک کشور، شاخص دسترسی به ویژگی هایی مانند زیرساخت و سطوح آموزشی را در برمی گیرد که شیوه استفاده از فناوری اطلاعات برای ارتقای دسترسی و مشارکت مردم در سطح کشورها را نشان می دهد.

اگرچه در سال 2016 میلادی (1395) نمره ایران در شاخص دولت الکترونیک نسبت به سال 2014 میلادی (1393) معادل 3.13 درصد بهبود یافت اما هنوز از نمره سال 2012 میلادی (1391) کمتر است.
این نشان می دهد ایران در سال 2016 میلادی در این شاخص پیشرفت کرد اما عملکرد بهتر سایر کشورها کشور را در جایگاه به نسبت بدتری قرار داد.

کاهش هشت پله ای جایگاه جهانی رقابت پذیری ایران
هرساله مجمع جهانی اقتصاد گزارشی درباره توان رقابت پذیری کشورهای جهان منتشر می کند و در آن جایگاه کشورها برحسب این شاخص، به طور مقایسه ای مشخص می شود.
این شاخص که از سال 2011 میلادی برای ایران منتشر شده، شامل 12 مولفه است که در سه زیرشاخص طبقه بندی می شوند. این شاخص به دلیل آنکه چند بعدی و چندعاملی است اهمیت زیادی دارد و مورد توجه سرمایه گذاران و تحلیلگران اقتصاد بین الملل است. به همین جهت بهبود در آن به معنای فرستادن یک نشانه مثبت به بازیگران اقتصاد و سیاست بین الملل به شمار می رود.

جایگاه و نمره ایران در شاخص جهانی رقابت پذیری در سال 2016 میلادی (1395) بهبود یافت و بهترین عملکرد سه سال گذشته بود اما هنوز به قله سال 2012 میلادی (1391) برنگشته است.

کلام پایانی
در این گزارش 13 شاخص اقتصادی و معتبر بین المللی بررسی شدند تا افزون بر آگاهی از تحولات نهادی و رفاهی اقتصادی ایران، تغییر جایگاه و نمره کشور از نگاه ناظران بین المللی بین سالهای 2013 میلادی (1392) تا 2016 میلادی (1395) مشخص شود.

نتایج نشان می دهد در 11 شاخص جایگاه بین المللی ایران بهبود یافته است.
فقط در 2 شاخص از 13 شاخص مورد بررسی یعنی دولت الکترونیک و رقابت پذیری جایگاه جهانی ایران به ترتیب 6 و 8 پله تنزل کرده که به ترتیب با کاهش 4.66 و 3.08 درصدی در نمره کشور همراه بوده است.
بیشترین افزایش جایگاه معادل 35 پله در شاخص نوآوری جهانی بود که به افزایش 11.72 درصدی امتیاز کشور در این شاخص منجر شد.

در همین پیوند، جایگاه جهانی ایران در شاخص سهولت کسب وکار نیز 32 پله ارتقا یافت که فاصله کشور را از مرز این شاخص 2.64 درصد کاهش داده است.
همچنین کشور از گروه کشورهای با ریسک بالا خارج شد و درجه ریسک اعتباری-تجاری آن از 7 به 6 کاهش یافت که باعث می شود رتبه ریسک کشور از 82 به 54 بهبود یابد.

جایگاه بین المللی کشور نیز در شاخص های آزادی اقتصادی، عملکرد لجستیکی، فلاکت اقتصادی و ادراک فساد به ترتیب 18، 16، 15 و 13 پله بهبود یافت و نمره ایران در این شاخص ها به ترتیب معادل 25.31، 4.42، 58.73 و 16 درصد بیشتر شد.
مجموعه این بهبود رتبه ها و امتیازات نشان می دهد شرایط مساعدتری نسبت به گذشته برای سرمایه گذاری و رشد اقتصادی ایران فراهم شده است.

در شاخص های کارآفرینی و حقوق مالکیت اگرچه جایگاه جهانی ایران بهتر شده، اما امتیاز آن کاهش یافته است که بازسازی آن را ضروری می کند.
جایگاه ایران در 2 شاخص کیفیت زندگی و شادی به ترتیب 14 و 10 پله بهبود یافت. اکنون در شاخص کیفیت زندگی نمره منفی ایران به مثبت تغییر کرده و در شاخص شادی نمره ایران 36.6 درصد بیشتر شده است.
انتظار می رود مسوولان کشور با توجه به نگاه نهادهای بین المللی با شاخص های اقتصادی، به تثبیت و بهبود همه جانبه و متوازن آنها و عوامل موثر بر هر کدام دست زنند.

https://t.me/irnaeco
اقتصام*1961* 1579 * گزارش: مریم مسعود* انتشار:مرضیه فاتحی