سکوت هپکو

 صندوق تا چه سقفی می‌تواند فعالیت‌های معدنی را ضمانت کند؟

سرمایه فعلی ما 110 میلیارد تومان است. مجوز افزایش سرمایه تا 143 میلیارد تومان را داریم که در حال ثبت 143 میلیارد تومان هستیم. هفت ‌برابر این رقم، اعتباری است که می‌توانیم روی آن حساب کنیم. تاکنون حدود بیش از 670 میلیارد تومان اعتبارات خود را صرف کرده‌ایم و بخشی از این اعتبارات به صندوق بازگشته است؛ یعنی ما برای متقاضی ضمانت‌نامه یا بیمه‌نامه صادر کرده‌ایم. آن بیمه‌نامه منقضی و تعهدات عمل شده است. برگشت آن به اعتبار به سرمایه ما اضافه می‌شود. بیش از 400 تا 500 میلیارد تومان هم در صف داریم که کارهای اداری فنی و صدور ضمانت‌نامه‌ها انجام می‌شود.

 گفته می‌شود صندوق با هدف فعال‌کردن معادن نیمه‌فعال به معادن بدون ذخایر کافی ضمانت‌نامه می‌دهد. آنها هم وام می‌گیرند و اصلا معادن فعال نمی‌شوند. این موضوع صحت دارد؟

اجازه دهید فرایند اعطای بیمه‌نامه در بخش‌های مختلف را تشریح کنم. ما در سه بخش اقدام به حمایت از معادن می‌کنیم. اولین حلقه ما مربوط به حلقه اکتشاف است. دو نوع بیمه‌نامه در این حوزه صادر می‌کنیم. یکی بیمه‌نامه سرمایه‌گذاری است. این یعنی سرمایه‌گذار در بخش اکتشافی اقدام به سرمایه‌گذاری از منابع خودش می‌کند و سپس به صندوق می‌آید و این سرمایه‌گذاری را بیمه می‌کند. اگر این اکتشافات با توجه به اصول فنی و مدارکی که مورد تأیید صندوق است به کانی نرسید، ما برای 80 درصد سرمایه‌گذاری پوشش ریسک انجام می‌دهیم.

دیگری بیمه‌نامه اعتباری اکتشاف است که از محل وجوه اداره‌شده وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به اعطای تسهیلات می‌کنیم. ما از محل وجوه اداره‌شده و با معرفی وزارت صمت و همچنین بررسی مدارک از لحاظ فنی، وارد این بخش می‌شویم. اینکه گفته می‌شود احتمال دارد منابعی از صندوق یا با ضمانت ما از بانک‌های عامل اخذ شود و هزینه نشود، درست نیست. اینجا جزء معدود بخش‌هایی است که امکان انحراف منابع به چندین دلیل وجود ندارد. وزارتخانه محدوده‌ای را که متعلق به یک فرد حقیقی و حقوقی است، به ما معرفی می‌کند. مدارک این بخش توسط ما بررسی می‌شود. پرداخت وام از محل وجوه اداره‌شده به صورت مرحله‌ای است. در هر مرحله سرمایه‌گذار سرمایه‌گذاری را انجام و مدارک را به ما ارائه می‌دهد. پس از تأیید مراحل فنی توسط کارشناسان، مرحله دوم پرداخت انجام می‌شود. مبالغ را یکجا پرداخت نمی‌کنیم. می‌توانم به‌جرئت بگویم که بالای 95 درصد منابعی که در بخش اکتشاف برای معدن‌د‌‌ار اختصاص می‌یابد به هدف اصلی خود می‌رسد. علاوه‌برآن، اگر این سرمایه‌گذاری به نتیجه نرسید، آن محدوده از ید سرمایه‌گذار خارج و در اختیار صندوق قرار می‌گیرد. به همین خاطر است که هیچ‌گونه انحرافی از این بابت نداریم. در بخش استخراج هم به این صورت است که بهره‌بردار وقتی به ما مراجعه می‌کند، طرح بهره‌برداری را ارائه می‌دهد. مطالعات اقتصادی مالی و فنی خود را به ما می‌دهد تا بررسی کنیم. اگر اقتصادی بود و آن معدن ذخیره کافی را داشت، پس از تبدیل پیش‌فاکتور تجهیزات مورد نیاز به فاکتور، تسهیلات با هماهنگی صندوق و بانک در اختیار فروشنده تجهیزات قرار می‌گیرد. فروشنده تجهیزات هم موظف است که تجهیزات را در رهن ما قرار دهد. به‌این‌ترتیب امکان انحراف منابع وجود ندارد. اساسنامه ما اجازه نمی‌دهد که بدون ترهین، تجهیزات را واگذار کنیم. بنابراین حتما تجهیزاتی خریداری و در معدن نصب می‌شود و در رهن ما قرار می‌گیرد. ممکن است بگویند بین خریدار و فروشنده تبانی صورت می‌گیرد، اما از آنجا که تجهیزات در رهن ما قرار می‌گیرد، احتمال تبانی بسیار کم است. ما بعد از پرداخت تسهیلات که به صورت 30 درصد و 70 درصد به متقاضی انجام می‌شود، دو ماه پس از پرداخت آخرین مرحله، گزارش کارشناسی نظارتی تهیه می‌کنیم که آیا این معدن به فعالیت خود ادامه می‌دهد یا نه. بعد شش ماه یک بار تا آخر دوره فعالیت معدن گزارش نظارتی تهیه می‌کنیم. اگر معدن به فعالیت خود ادامه نداد، در مرحله اول اخطار می‌زنیم و در مرحله بعد کل تجهیزات را از معدن‌د‌‌ار می‌گیریم.

 یعنی موردی از تخلفات نداشتید که پول دریافت شود و در هدف موردنظر هزینه نشود؟

حداقل این است که از سال 93 به بعد که مورد بررسی قرار دادم، تقریبا می‌توان گفت بالای 90 درصد اعتبارات به هدف خورده است.

 در مورد منابع مالی خرید ماشین‌آلات معدن‌د‌‌اران معتقدند که این منابع در بانک بلوکه شده است تا صندوق سود 24 درصد دریافت کند و این منابع صرف خرید ماشین‌آلات نشده است. در این رابطه چه نظری دارید؟

ما یک منابع مالی داریم که ایجاد اعتبار هفت‌برابری برای ما می‌کند. این اعتبار هفت‌برابری در اختیار معدن‌د‌‌ار قرار می‌گیرد. اگر من صد‌میلیارد تومان اعتبار را در بانک ذخیره نکنم، آن میزان خط اعتباری برای بخش معدن ایجاد نمی‌شود. ما هیچ ذخیره‌ای با سود 24 درصد نداریم. هر کس چنین سپرده‌ای را افشا کند به او جایزه خواهم داد. ما اگر منابع خود را با سود 24درصدی ذخیره کنیم، هیچ بانکی حاضر نیست چهار تا شش برابر اعتبار سپرده ما، خط اعتباری برایمان بگشاید.

 منابعی که ذخیره کردید، چقدر است و چقدر بابت آن سود دریافت می‌کنید؟ هیچ سودی بابت این ارقام ذخیره‌شده دریافت نمی‌کنید؟

ما سود روزشمار از بانک دریافت می‌کنیم. آن هم برای افزایش سرمایه‌ای است که دوباره ایجاد اعتبار هفت‌برابری می‌کند. به‌غیر از این هیچ روشی نداریم. ما ارائه‌دهنده تسهیلات نیستیم. اگر ارائه‌دهنده تسهیلات بودیم و هزار میلیارد تومان در اختیار خودم  قرار می‌گرفت تا به معدن‌د‌‌ار تسهیلات خرید ماشین‌آلات و... بدهیم، شاید این گفته‌ها درست بود اما طبق اساسنامه امکان این اتفاق وجود ندارد و بدنه اجرائی صندوق امکان چنین خدمتی را ندارد. به همین خاطر ما اجبارا از منابع مالی خود به عنوان مأمنی برای ایجاد یک اعتبار، استفاده می‌کنیم. ما ارائه‌دهنده تسهیلات نیستیم، 

 ایجادکننده اعتبار هستیم.

 شما چقدر منابع مالی ذخیره کرده‌اید که معدن‌د‌‌اران بتوانند از اعتبار آن استفاده کنند؟

ما 110 میلیارد تومان برای دو بخش ایجاد اعتبار و پوشش ریسک در بانک‌ها به صورت ذخیره داریم. ضمانت‌نامه به معدن‌د‌‌ار می‌دهیم؛ اگر معدن‌د‌‌ار اقساط خود را در بانک پاس نکند، با توجه به ضمانت‌نامه‌ای که دادیم اقساط معدن‌د‌‌ار را از همین محل به بانک پاس می‌کنیم.

 اعلام آمادگی کردید که با هپکو برای ساخت ماشین‌آلات معدنی وارد همکاری خواهید شد. به چه نتیجه‌ای رسیدید؟

ما اعلام آمادگی کردیم که ضمانت‌نامه برای خرید ماشین‌آلات معدنی به معدن‌د‌‌ارانی که از هپکو خرید می‌کنند، پرداخت خواهیم کرد که اگر معدن‌د‌‌ار اقساط خود را پرداخت نکرد، ما نسبت به آن اقدام کنیم. ما اگر بتوانیم با خود سازنده ماشین‌آلات که هپکو و یک شرکت داخلی است و خیلی هم خوب است، ارتباط برقرار کنیم، یک زنجیره مناسب فعال خواهد شد. ولی تاکنون هپکو جلو نیامده است.

  هپکو جلو نیامده است یا معدن‌د‌‌اران مایل به استفاده از ماشین‌آلات هپکو نیستند؟

اول ما باید با هپکو موافقت‌نامه‌ای را امضا کنیم و بعد معدن‌د‌‌اران را به این شرکت معرفی کنیم تا معدن‌د‌‌ار از این شرکت ماشین‌آلات خریداری کند. اما تاکنون هپکو جلو نیامده است.

 برای خرید ماشین‌آلات خارجی از جمله ولوو ضمانت‌نامه می‌دهید. چقدر ضمانت‌نامه برای برندهای خارجی صادر کرده‌اید؟

ما برای همه برندهای خارجی ضمانت‌نامه می‌دهیم. در این رابطه شیطنت‌هایی شد و اعلام کردند که صندوق می‌خواهد به صورت مونوپول با ولوو قرارداد ببندد و معدن‌د‌‌ار را مجبور کند که از ولوو خرید کند. ما برای هر نوع ماشین‌آلات نو که به ایران وارد می‌شود و قابلیت کارکردن در بخش معدن را دارد و هر نوع ماشین‌آلات دست دوم زیر 10 سال کارکرد که وارد ایران می‌شود و به صورت رسمی دارای برگ سبز است، ضمانت‌نامه و بیمه‌نامه صادر می‌کنیم. معدن‌د‌‌ار از هر برندی می‌تواند برای ما پیش‌فاکتور بیاورد.

 آیا سرمایه‌گذاری‌های خارجی را هم تضمین می‌کنید و تاکنون برای سرمایه‌گذاران خارجی ضمانت‌نامه صادر کرده‌اید؟

هر سرمایه‌گذار خارجی که در ایران سرمایه‎گذاری کند، موظف است در ایران شرکتی به ثبت برساند بنابراین دیگر فرقی نمی‌کند که خارجی باشد. شرکت‌های خارجی با ماهیت ایرانی شرکت خود را به ثبت می‌رسانند. تاکنون موردی نداشتیم که برای خارجی‌ها ضمانت‌نامه صادر کنیم اما برای شرکت‌هایی ضمانت‌نامه صادر کردیم که شریک خارجی شامل روسی، گرجی و... داشتند.

 در مناطق کم‌برخوردار چقدر فعال هستید و چه میزان اعتبار صرف این مناطق می‌کنید؟

بالای 80 درصد معادن کشور در مناطق محروم و کم‌برخوردار است. بنابراین خواسته یا ناخواسته منابع سرمایه‌ای بخش معدن به سمت مناطق محروم و کم‌برخوردار می‌رود. جاگیری ذخایر معدنی در ایران اکثرا در مناطق محروم است. بیش از 90 درصد معادن کشور هم‌پوشانی با روستاها دارند. یعنی یک، دو یا چند روستا در شعاع 20کیلومتری معدن هستند. بنابراین ناخواسته، جاگیری معادن و ذخایر معدنی ما را به سمت مناطق کم‌برخوردار سوق می‌دهد. ما برای کم‌برخوردارها و مناطق محروم دو درصد در بخش فراوری یارانه سود تسهیلات می‌دهیم؛ یعنی اگر کسی در بخش فراوری معادن کوچک‌مقیاس در منطقه کم‌برخوردار سرمایه‌گذاری بکند، دو درصد یارانه سود تسهیلات می‌دهیم. این دو درصد با توجه به شرایط مختلف تا هشت درصد  قابل ‌افزایش است.

 عمده ضمانت‌نامه‌ها مربوط به کدام معادن است؟

از این به بعد معادنی که مزیت رقابتی و نسبی در بازارهای داخل کشور و بازارهای جهانی داشته باشند، در اولویت قرار دارند. قاعدتا در شرایط جاری کشور و حتی سال‌های آینده فکر می‌کنم که ذخایر پروفیلی بیشترین مزیت را دارند. ولی این به آن معنا نیست که از معادن سنگ تزیینی و کانی‌های غیرفلزی چشم‌پوشی کنیم. ما از همه حمایت می‌کنیم اما مراجعه‌کننده به ما کسی است که معدن دارای مزیت رقابتی دارد؛ چون اگر آن معدن مزیت رقابتی نداشته باشد، ما از آن حمایت نمی‌کنیم.

 زغال‌سنگ هم مزیت رقابت در بازار جهانی دارد، از آن حمایت می‌کنید؟

بله درحال‌حاضر شدیدا از این نوع معدن حمایت می‌کنیم. قیمت داخلی هم بالا رفته است، از صنایع زغال حمایت می‌کنیم. اعتباری که به آنها می‌دهیم، از وجوه اداره‌شده و با سود بسیار کم و نزدیک به صفر است. مشکلات معادن زغال‌سنگ در سال‌ها به دلیل وجودنداشتن بازار جهانی و پایین‌بودن قیمت جهانی زغال‌سنگ بود. شیوه‌های استحصال به‌شدت بد بود اما در‌حال‌حاضر تکنولوژی وارد شده است. قیمت هر کیلوگرم سنگ‌آهن در جهان حدود 200 دلار است. بنابراین می‌صرفد که سرمایه‌گذار در این بخش هم سرمایه‌گذاری انجام دهد.

  اعتبار صندوق برای حمایت از بخش معدن کافی است؟

اعتبارات ما بسیار پایین است. ظرفی که در صندوق هست، هیچ سنخیتی با پتانسیل بخش معدنی در ایران ندارد. ما اگر بخواهیم حمایت حداقلی از بخش معدن انجام دهیم، اعتبار این صندوق حداقل باید هزار میلیارد شود که بتوانیم در بدنه معدنی کشور حرفی برای گفتن داشته باشیم. ما برای ثبت افزایش سرمایه تلاش می‌کنیم. به محض افزایش سرمایه 143‌میلیارد تومانی که در‌حال‌حاضر تأمین و همه کارهای آن انجام شده است، گام‌های بعدی یعنی افزایش سرمایه 350 میلیارد تومانی، 500 و هزار میلیارد تومانی اجرا خواهد شد.

 چه زمانی به گام هزار میلیارد تومانی می‌رسید؟

فکر می‌کنم زودتر از دو سال امکان‌پذیر نباشد. اگر تیم ما در سال 98 بتواند سرمایه را به 500 میلیارد تومان برساند، خیلی خوب عمل کرده است.