چگونه در زمان رانندگی کنترل خود را حفظ کنیم
عموما در تعاملات اجتماعی و روابط بین فردی، مسئله ترافیک و رانندگی در شهر به عنوان یکی از مؤلفه های مهم زندگی شهری مورد توجه است، چرا که مشکل ترافیک و رانندگی های تهاجمی و پیامدهای ناشی از آن به ویژه در مناطق شهری، حیات فردی و زندگی اجتماعی همگان را متأثر می کند.
امروزه در اغلب کشورهای پیشرفته به لحاظ اهمیت و نقش فرهنگ پذیری و ویژگی های شخصیتی افراد در رانندگی، قانونمداری، اجتناب و پیشگیری از حوادث و سوانح خیابانی و جاده ای، در بررسی معضل ترافیک و حوادث ناشی از رانندگی های تهاجمی، بیشترین توجه به روانشناسی رانندگی معطوف می شود. درواقع محورها و مباحث اصلی روانشناسی رانندگی یا روانشناسی ترافیک آمیزه ای است از یافته های دیگر حوزه های مرتبط با روانشناسی همچون روانشناسی اجتماعی، روانشناسی شخصیت، روانشناسی رشد، روانشناسی سلامت، روانشناسی بالینی و روانشناسی کاربردی. همه سخن این است که چگونگی نظام ارزش ها، باورها و نگرش ها، احساسات و انگیزه ها و مجموعه رفتارهای فردی و اجتماعی انسان می تواند به عنوان اصلی ترین عامل در تبیین معضل یا پدیده ترافیک موردتوجه قرار گیرد.
منش اجتماعی و ویژگی های شخصیتی راننده، شرایط حاکم بر حوزه شناختی، احساسی و عاطفی، رفتاری، حسی و حرکتی او می تواند بیشترین نقش را در ارتباط با ترافیک و تصادفات رانندگی داشته باشد. مطابق گزارش های آماری، در اغلب کشورهای جهان علت اصلی تصادفات رانندگی و حوادث جاده ای و خیابانی، رانندگی تهاجمی است.
رانندگی افراد پرخاشگر
راننده پرخاشگر ، راننده ای است که با توسل به درگیری و خشونت، قصد انجام اعمال خلاف مقررات راهنمایی و رانندگی را دارد؛ اعمالی همچون تغییر مسیر ناگهانی و خطرناک، سبقت غیرمجاز، رعایت نکردن فاصله مناسب طولی و عرضی، بوق زدن های مکرر، استفاده از نور بالا برای تنبیه دیگران، حرکت سریع و تعقیب و گریز خودرویی، سرعت های نا بجا، مانور و تغییر مسیر به طور مکرر، اشغال طولانی خط سبقت، ترمزهای ناگهانی و مکرر، انحراف از مسیر اصلی و عبور از خط مقابل برای رهایی از ترافیک غیرروان و قانون شکنی و دیگر رفتارهای ناپسند همراه با فحاشی و هتاکی به دیگران، در کارنامه رانندگی افراد پرخاشگر کاملا مشهود است.
از عوامل مؤثر در بروز رفتار پرخاشگرانه رانندگان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- صرف زمان، معطلی و کندی ترافیک
- مهارت نداشتن در رانندگی
- آلودگی های صوتی موجود در محیط
- مشکلات روانی راننده
- نابسامانی ترافیک
- تأثیر آلودگی هوا بر سیستم عصبی
این عوامل به طور مجزا باعث بروز عکس العمل های نامناسب یا کاهش توانایی های فکری و جسمی راننده خواهند شد.
رانندگی یکی از مواردی است که شخصیت انسان را در اجتماع آشکار می کند و تقریبا می توان گفت که ابعاد فرهنگی رشد اجتماعی و میزان ادب و علاقه او را نسبت به همنوعانش نشان می دهد. نیاز راننده به داشتن فرهنگ و تجربه بالا و اطلاع کافی از مسائل قانونی و فنی، مقوله ای ضروری برای نشان دادن عکس العمل های مناسب است.
رفتارهای تهاجمی در رانندگی
رفتار تهاجمی در رانندگی به آن نوع از رانندگی اطلاق می شود که راننده متأثر از سلطه احساسات و هیجانات نامتعادل و نامعقول، وسیله نقلیه خود را به طرزی ناامن و خلاف مقررات هدایت می کند.
رفتارها به طور اعم و رفتارهای تهاجمی به طور اخص، در بستر بازخوردها، نگرش ها و باورهای خاص پدیدار می شوند و تکوین بازخوردها و نگرش ها نیز متأثر از 2عنصر شناختی و احساسی است. به عبارت دیگر آمیزه ای از تکوین تدریجی شناخت های حاصل از چگونگی قرار گرفتن پشت فرمان اتومبیل، تبلور رفتارهای کلامی و حرکتی، از دوران کودکی تا زمان رانندگی و احساسی که به تناسب آن به صورت خوشایند یا ناخوشایند در هر فردی به وجود می آید، نگرش یا بازخورد او را نسبت به چگونگی رفتار تهاجمی در رانندگی تشکیل می دهد و ریشه در اعماق وجود هر فرد دارد.
به طور کلی هیجان زدگی یا هیجان خواهی یا آزردگی هیجانی در رانندگی متأثر از 3مولفه اصلی است:
1 - وجود خصیصه های شخصیتی ناشکیبا، بی قراری و بی دقتی در امور
2 - قدرت طلبی و زورمداری
3 - بی پروایی و یاغی گری خیابانی ( جاده ای)
هر یک از مولفه های فوق می تواند به الگوهایی از رفتارهای تهاجمی و تخلفات خاص در رانندگی منجر شود. از آنجا که ریشه اصلی رانندگی های تهاجمی و تخلفات رانندگی را می توان در شرایط روانی و خصیصه های شخصیتی افراد متخلف
یافت، شایسته است که در مقابله با این پدیده شوم، توجه به مسائل روانشناختی و الگوهای رفتار افراد قبل از اعطای گواهینامه رانندگی و پس از آن در اولویت برنامه های اصلاحی قرار گیرد.
ارزیابی نگرش و بازخوردهای داوطلبان دریافت گواهینامه رانندگی و راننده هایی که تخلفات مکرر داشته اند، نسبت به پدیده رانندگی و الگوی سالم رانندگی در خیابان ها و جاده ها و همچنین ارزیابی وضعیت روانی و هیجانی ایشان امری لازم و ضروری است.
یقینا برخی از شرایط روانی و نگرش های موجود در افرادی که پشت فرمان اتومبیل می نشینند، نظیر نگرش های نه چندان مطلوب نسبت به منزلت و جایگاه اجتماعی پلیس، احساس قانون گریزی، احساس تبعیض در جامعه، احساس بی تفاوتی یا خصومت نسبت به دیگران، عدم احساس امنیت روانی،تجارب ناخوشایندی از ناکامی ها، زودبرانگیختگی و هیجان خواهی و کم توانی در پیش بینی ها و برنامه ریزی ها و... می تواند در الگوهای رانندگی تهاجمی مؤثر باشد.
خشونت در رانندگی
شما پـشت چراغ قرمز منتظر سبز شدن چراغ هستید که مـاشیـن عقـبی یک دقیقه مانده تا چراغ سبز شود شروع می کند بـه بـوق زدن و دسـت تــکان دادن که چرا حرکت نمی کنی!
خـشونـت و پـرخـاشگری برخی رانندگان حین رانندگی به یکی از معضلات و عوامل استرس زای زندگی روزمره تبدیل شده است و چنانچه با این معضل برخورد معقول و منطقی نشود می تواند به نزاع های خیابانی، تصادفات و حتی مرگ نیز منجر شود. برخی عوامل هستند که بروز این پدیده را افزایش می دهند:
1 - عوامل محیطی: ترافیک سنگین، آب و هوا (گرما، سرما و رطوبت زیاد)، آلودگی صوتی، آلودگی هوا، تنگی وقت و عجله داشتن.
2 - عوامل روانی: تحت تأثیر خشم، ترس، اضطراب، ناکامی ها، خواب آلودگی، درد شدید و داروها رانندگی کردن.
افرادی که حین رانندگی به خشونت دست می زنند به 2دسته تقسیم می شوند:
1 - افرادی که مقصر هستند و از روی غرض و به عمد دست به رفتارهای خشونت آمیز و غیرقانونی می زنند.
2 - افرادی که سهواً حین رانندگی رفتار خشونت آمیز و غیرقانونی از خود بروز می دهند و ما به اشتباه تصور می کنیم آنها عمداً به چنین اعمالی دست زده اند.
مدیریت خشم در رانندگی
1 - همواره یک راننده مؤدب و محتاط باشید. از ایجاد شرایطی که به تحریک سایر رانندگان می انجامد خودداری کنید.
2 - همیشه قوانین رانندگی را رعایت کنید و کمربند ایمنی خود را پیش از رانندگی ببندید.
3 - فاصله مناسب و ایمن خود را با خودرو های دیگر حفظ کنید. هیچ گاه با فاصله اندک به تعقیب خودروها نپردازید.
4 - اگر در لاین سرعت می رانید و راننده ای می خواهد از شما سبقت بگیرد به وی اجازه دهید تا عبور کند.
5 - از نشان دادن حرکات دست و یا صورت بی مورد و توهین آمیز جدا خودداری کنید.
6 - از بوق خودرو درست و بهنگام استفاده کنید. بوق یک وسیله ارتباطی است، از آن برای مجازات سایر رانندگان استفاده نکنید؛ کنترل بوق خودروی خود را به دست بگیرید!
7 - هرگاه با یک راننده عصبانی مواجه شدید سعی نکنید به اوضاع بحرانی دامن بزنید. از برقراری تماس چشمی با راننده خشمگین جداً خودداری کنید.
8 - هرگاه راننده ای شما را به مبارزه طلبید یا سعی در تحریک شما داشت، نفس عمیقی بکشید و بدون توجه، به مسیر خود ادامه دهید؛ به خودتان نگیرید.
9 - اگر احساس کردید که مقصر هستید، اشتباه خود را بپذیرید و فورا با بالا آوردن دست خود عذرخواهی کنید.
10 - شتابزده تصمیم گیری نکنید، شاید راننده مورد نظر شما عجله داشته باشد، عصبانی باشد، راه را گم کرده، به فن رانندگی آشنایی کامل ندارد و یا به دنبال آدرس می گردد. همواره خونسردی خود را حفظ کنید.
11 - هیچ گاه عمل رانندگان دیگر را تلافی نکنید.
12 - از استرس خود بکاهید و حین رانندگی
به یک موسیقی ملایم و آرامش بخش گوش دهید.
13 - بردباری خود را افزایش دهید و زود از کوره در نروید.
14 - پیش از آنکه تصمیم بگیرید عمل راننده دیگر را تلافی کنید یا با وی گلاویز شوید از خود بپرسید: آیا ارزش دارد که وقت خود را هدر دهید، به دردسر بیفتید یا آسیب ببینید؟
15 - قبل از سبقت گرفتن یا هرگونه تغییر مسیر، راهنما بزنید.
16 - هنگام استفاده از نور بالای خودرو دقت کنید.
17 - از سد معبر جدا خودداری کنید و هنگام رانندگی با عابران پیاده صحبت نکنید.
18 - برنامه خود را طوری تنظیم کنید تا به ترافیک برخورد نکنید.
19 - از سلامتی خودروی خود پیش از رانندگی مطمئن شوید.
20 - زمانی که خسته، خواب آلود، خشمگین و مضطرب هستید رانندگی نکنید.
21 - حین رانندگی با تلفن همراه خود صحبت نکنید.
22 - مقابل در پارکینگ ها پارک نکنید و هنگام پارک خودرویتان به گونه ای پارک کنید که خودرو های دیگر قادر باشند از پارک خارج شوند.
* پژوهشگر و مشاور صنعت خودرو
عالی
مطلب جدیدی بود ممنون