تاکسی گرفتن کنار خیابان مجازی
تین‌نیوز| نصب انواع نرم‌افزارهای هوشمند دریافت تاکسی روی گوشی‌های همراه درحال گسترش است. این پدیده بسادگی نشان می‌دهد تهران با بزرگترین ناوگان تاکسیرانی دنیا هم حریف ترافیک نیست و سیستم حمل و نقل سنتی آن نمی‌تواند بیش از این پاسخگوی نیاز شهروندانش باشد. شاید هم جرقه‌ای برای رسیدن به یک کلانشهر هوشمند! با این همه باید دید، برنامه‌های هوشمند تا چه اندازه نسبت به سیستم تاکسیرانی سنتی برتری دارد و البته کاستی‌های آن چیست؟
نرم افزار «تاپسی» یکی از برنامه‌های هوشمند دریافت تاکسی است. این نرم‌افزار با قابلیت‌های جالبی که دارد از طریق کافه بازار روی گوشی‌های همراه نصب می‌شود و مسافر و راننده براحتی می‌توانند همدیگر را در مسیر مشترک و در کوتاه‌ترین زمان ممکن پیدا کنند.
میلاد منشی‌پور مدیرعامل تاپسی درباره قابلیت‌های این نرم افزار به «ایران» می‌گوید: «در واقع این نرم‌افزار در ساده‌ترین حالت یک وسیله هوشمند است. این وسیله هوشمند رانندگانی را که می‌خواهند سرویس دهند به مسافرانی که دنبال تاکسی می‌گردند، وصل می‌کند. بعلاوه مزیت‌های دیگری هم در این سیستم وجود دارد که در سیستم‌های مشابه سنتی نیست؛ مثلاً دیگر نیازی نیست یک راننده آژانس، بعد از پیاده کردن مسافر، همان مسیر را خالی و بدون مسافر بازگردد. طبق تجربه مشابه کشورهای دیگر با استفاده از این نرم‌افزار، بین 50 تا 100 درصد در زمان مسافر و راننده
صرفه‌جویی می‌شود. همچنین این حجم انبوه از خودروهایی که در خیابان‌ها به دنبال مسافر هستند و درنتیجه بنزین بیشتری مصرف می‌کنند و هوا را هم بیشتر آلوده می‌کنند، ساماندهی می‌شوند.» اما مسافری که می‌خواهد با استفاده از این نرم‌افزار و نرم‌افزارهای مشابه و تنها با یک کلیک سوار تاکسی شود، آن هم در هر ساعتی از شبانه‌روز، با چه میزان از امنیت، این سفر را تجربه می‌کند؟ موضوع امنیت و مجوز راننده‌ها و خودروهایی که عضو این سامانه می‌شوند هم علامت سؤال بزرگی است.
منشی‌پور در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «ملاک ما مجوزهای سازمان تاکسیرانی نیست و رانندگانی که شرایط عضویت در این سامانه را داشته باشند و گواهی‌های لازم و سوابق کاری معتبر ارائه دهند، می‌توانند با رعایت شرایط به ناوگان ما بپیوندند. اما باید به این نکته هم اشاره کنم که مگر تمام این 10 هزار تاکسی و مسافرکش‌های خیابان، همگی مجوز لازم را دارند؟ نه بیشتر خودروی شخصی هستند که مسافرکشی می‌کنند و خیلی‌ها هم اعتماد می‌کنند و سوار می‌شوند اما این سیستم طوری طراحی شده که همزمان چند نفر از بستگان مسافر می‌توانند مسیر سفر را از برنامه گوشی‌های خودشان چک کنند؛ از زمان سوار شدن تا لحظه رسیدن. روال کار ما به این شکل است که مسافر می‌تواند تنها با چند کلیک روی گوشی، ماشین درخواست کند. نیازی هم به تماس تلفنی و آدرس دادن نیست. هم کیفیت سرویس‌ها بالاتر می‌رود و هم قیمت‌ها نسبت به تاکسی‌های دربستی خیابان پایین‌تر می‌آید. همچنین قیمت سفر از ابتدا مشخص است و نیازی به مذاکره با راننده هم نیست. از همه مهم‌تر احتیاجی به پول نقد هم نیست و براحتی هزینه سفر فقط با یک کلیک به صورت آنلاین پرداخت می‌شود.»
حالا به لطف انواع سرویس‌های اینترنتی که دیگر پای ثابت گوشی‌های همراه و بیشتر خانه‌هاست، چنین سیستم‌هایی، روز به روز کاربران بیشتری پیدا می‌کنند اما فراگیری سیستم‌های هوشمند دریافت تاکسی تا چه اندازه می‌تواند مشکلات ترافیکی شهروندان را حل کند؟
دکتر مصطفی پودراتچی، کارشناس برنامه‌ریزی شهری و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طبابایی، درباره مزایای چنین سیستم‌های حمل و نقلی در کلانشهرهای بزرگی همچون تهران به «ایران» می‌گوید: «چنین سیستم‌های هوشمندی تنها زمانی می‌توانند مؤثر واقع شوند که زیر ساخت‌های ارتباطی و اینترنتی تقویت شود. در غیراین صورت عملاً خاصیت سرعت و صرفه‌جویی در وقت را از دست خواهند داد. آن هم با این وضعیت سرعت اینترنت که واقعاً تأسف‌‌برانگیز است. اگرچه سرعت در این دو سه ساله بیشتر شده اما هنوز از سرعت اینترنت افغانستان هم پایین‌تر است. بنابراین نمی‌توان مدعی شد به محض اینکه چنین نرم‌افزارهایی روی گوشی‌های تلفن مسافران نصب شد، سیستم حمل و نقل شهر، متحول می‌شود.»
ظاهراً این بار هم قرار است، تکنولوژی به داد معضلات رفت و آمد شهری تهران برسد. تکنولوژی که با موفقیت امتحانش را در کشورهای توسعه یافته پس داده و اتفاقاً نه تنها نتایج خوبی داشته که حتی الگوی موفقی هم برای کشورهای درحال توسعه بوده. اما خیابان همان خیابان است و سرعت اینترنت هم همان سرعت. در این میان تاکسی‌های هوشمند می‌توانند در صرفه‌جویی وقت و احساس راحتی مسافر قدمی رو به جلو باشند اگرچه باید ضریب امنیت آنها را هم بالا برد. نخستین قدم برای احساس امنیت ثبت مجوز در تاکسیرانی است درحالی که تاکسی هوشمند به عنوان یک نرم‌افزار تنها در «مرکز توسعه فناوری و رسانه‌های دیجیتال» وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است. درست مثل ثبت یک اختراع جدید. اما اینکه شما به عنوان یک کاربر تلفن همراه با آن نرم‌افزار چه خواهید کرد، تقریباً به هیچ دستگاهی ارتباط پیدا نمی‌کند مگر اینکه تخلفی صورت گرفته باشد.
پودراتچی درباره مزایای این نرم افزار می‌گوید: «قطعاً راه‌اندازی چنین سیستم‌هایی درنهایت می‌تواند تأثیر مثبتی در کاهش معضلات ترددهای شهری داشته باشد. چون سیستم‌های نوین و نرم‌افزارها قبلاً در شهرهای بزرگ دنیا آزموده شده‌اند و کارکردهای خوب آنها اثبات شده. منتها الان موضوع این است که ما با این زیرساخت‌های ضعیف چقدر می‌توانیم به نتایج آنها نزدیک شویم. اگر بتوانیم به بهانه اجرای بهتر سیستم‌های نوین زیرساخت‌ها را بهبود ببخشیم، آن وقت می‌توانیم مدعی تأثیرات خوب این سیستم‌ها نیز باشیم.»
10 هزار تاکسی روی خط ممتد
تهران بزرگترین ناوگان تاکسیرانی دنیا را دارد؛ برخی از کارشناسان تعداد تاکسی‌های پایتخت را نزدیک به 10 هزاردستگاه می‌دانند و مسئولان تاکسیرانی آن را کمتر از 8 هزار. ماشین‌های مسافرکش شخصی و مترو و اتوبوس و بی‌آرتی هم که سر جای خود. در ساعات اوج شلوغی شهر و تعطیلی اداره‌ها، رسیدن بموقع یک تاکسی خالی و البته منصف، چیزی شبیه یک رؤیاست!
در این میان اگرچه خیلی از تاکسی‌سرویس‌ها از گسترش فعالیت تاکسی‌های مجازی ناراحت هستند اما بعضی از راننده‌های تاکسی هم هستند که معتقدند با ورود سیستم‌های هوشمند دریافت تاکسی، کار آنها هم بسامان‌تر می‌شود.یکی از رانندگان تاکسی خطی میدان تجریش که در حال گرفتن مسافر به مقصد رسالت است، درباره فراگیر شدن سیستم‌های هوشمند نگاه مثبتی دارد: «من هم شنیده‌ام. این برنامه جدید، تاکسی گرفتن را راحت‌تر کرده. مسافر از هرجایی که هست راحت و بی‌دردسر، تاکسی می‌گیرد. این طوری به نفع ما هم می‌شود. دیگر راننده‌های خط برای مسافر دربست، به جان هم نمی‌افتند. اما راستش ما چیز زیادی از اینکه باید چه کار کنیم و چه جوری وارد این سامانه شویم، نمی‌دانیم. بهتر بود بیشتر به راننده تاکسی‌ها اطلاع می‌دادند؛ پلاک‌مان را اعلام کنیم یا چه کار دیگری؟»
فریاد: «دربست»، «دربست» از گوشه و کنار ایستگاه تاکسی‌های خطی شنیده می‌شود. مسافر هم چاره‌ای ندارد. یا باید از کار و زندگی بزند و ساعت‌ها زیر باران منتظر بماند یا باید سر کیسه را شل کند و برای یک مسیر 5 هزار تومانی 30هزار تومان پول ناقابل پیاده شود. تاکسی هوشمند چه تأثیری روی این روند دارد؟
یک راننده تاکسی که در مسیر سیدخندان- انقلاب کار می‌کند، در پاسخ به این سؤال که؛ آیا فراگیر شدن چنین اپلیکیشن‌هایی به خالی شدن خیابان‌ها از تاکسی‌های گردشی و خطی منجر می‌شود یا نه، می‌گوید: «گذشت آن زمانی که مردم برای زودتر رسیدن، توی خیابان‌ها دنبال تاکسی‌های سبز یا زرد بودند. الان که خیابان‌ها پرشده از مسافرکش‌های شخصی پراید و پژو، اتفاقاً همه مردم هم سوار می‌شوند، دیگر فرقی نمی‌کند تاکسی‌ها با این نرم‌افزار مسافر دربست بزنند یا نه؟
به هرحال هستند کسانی که جای راننده‌ها و تاکسی‌های خطی را پر کنند.»حکایت تاکسی سواری در این شهر سر دراز دارد. آن هم با تعرفه‌های دلبخواه که بسته به ساعت و روز و شب و تعطیل و اول هفته و آخر هفته، از زمین تا آسمان فرق می‌کند. هرچند این روزها به جرأت می‌توان مدعی شد که حمل و نقل عمومی در شهر تهران، نسبت به گذشته بسیار بهتر شده است اما هنوز هم ماجراهای تاکسی سواری، ادامه دارد. تاکسی‌هایی که یا اصلاً در ساعات شلوغی ترددهای درون شهری پیدایشان نمی‌شود یا اگر هم سر و کله‌شان پیدا شود، با بهانه‌های مختلف مثل ترافیک و بسته شدن اتوبان و... فقط به دنبال مسافران دربست می‌گردند. حالا باید منتظر ماند و دید چقدر زور کلیک‌های مجازی به معضلات واقعی تاکسی‌ها می‌رسد.
منشی‌پور در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «ملاک ما مجوزهای سازمان تاکسیرانی نیست و رانندگانی که شرایط عضویت در این سامانه را داشته باشند و گواهی‌های لازم و سوابق کاری معتبر ارائه دهند، می‌توانند با رعایت شرایط به ناوگان ما بپیوندند. اما باید به این نکته هم اشاره کنم که مگر تمام این 10 هزار تاکسی و مسافرکش‌های خیابان، همگی مجوز لازم را دارند؟ نه بیشتر خودروی شخصی هستند که مسافرکشی می‌کنند و خیلی‌ها هم اعتماد می‌کنند و سوار می‌شوند اما این سیستم طوری طراحی شده که همزمان چند نفر از بستگان مسافر می‌توانند مسیر سفر را از برنامه گوشی‌های خودشان چک کنند؛ از زمان سوار شدن تا لحظه رسیدن. روال کار ما به این شکل است که مسافر می‌تواند تنها با چند کلیک روی گوشی، ماشین درخواست کند. نیازی هم به تماس تلفنی و آدرس دادن نیست. هم کیفیت سرویس‌ها بالاتر می‌رود و هم قیمت‌ها نسبت به تاکسی‌های دربستی خیابان پایین‌تر می‌آید. همچنین قیمت سفر از ابتدا مشخص است و نیازی به مذاکره با راننده هم نیست. از همه مهم‌تر احتیاجی به پول نقد هم نیست و براحتی هزینه سفر فقط با یک کلیک به صورت آنلاین پرداخت می‌شود.»
حالا به لطف انواع سرویس‌های اینترنتی که دیگر پای ثابت گوشی‌های همراه و بیشتر خانه‌هاست، چنین سیستم‌هایی، روز به روز کاربران بیشتری پیدا می‌کنند اما فراگیری سیستم‌های هوشمند دریافت تاکسی تا چه اندازه می‌تواند مشکلات ترافیکی شهروندان را حل کند؟
دکتر مصطفی پودراتچی، کارشناس برنامه‌ریزی شهری و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طبابایی، درباره مزایای چنین سیستم‌های حمل و نقلی در کلانشهرهای بزرگی همچون تهران به «ایران» می‌گوید: «چنین سیستم‌های هوشمندی تنها زمانی می‌توانند مؤثر واقع شوند که زیر ساخت‌های ارتباطی و اینترنتی تقویت شود. در غیراین صورت عملاً خاصیت سرعت و صرفه‌جویی در وقت را از دست خواهند داد. آن هم با این وضعیت سرعت اینترنت که واقعاً تأسف‌‌برانگیز است. اگرچه سرعت در این دو سه ساله بیشتر شده اما هنوز از سرعت اینترنت افغانستان هم پایین‌تر است. بنابراین نمی‌توان مدعی شد به محض اینکه چنین نرم‌افزارهایی روی گوشی‌های تلفن مسافران نصب شد، سیستم حمل و نقل شهر، متحول می‌شود.»
ظاهراً این بار هم قرار است، تکنولوژی به داد معضلات رفت و آمد شهری تهران برسد. تکنولوژی که با موفقیت امتحانش را در کشورهای توسعه یافته پس داده و اتفاقاً نه تنها نتایج خوبی داشته که حتی الگوی موفقی هم برای کشورهای درحال توسعه بوده. اما خیابان همان خیابان است و سرعت اینترنت هم همان سرعت. در این میان تاکسی‌های هوشمند می‌توانند در صرفه‌جویی وقت و احساس راحتی مسافر قدمی رو به جلو باشند اگرچه باید ضریب امنیت آنها را هم بالا برد. نخستین قدم برای احساس امنیت ثبت مجوز در تاکسیرانی است درحالی که تاکسی هوشمند به عنوان یک نرم‌افزار تنها در «مرکز توسعه فناوری و رسانه‌های دیجیتال» وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است. درست مثل ثبت یک اختراع جدید. اما اینکه شما به عنوان یک کاربر تلفن همراه با آن نرم‌افزار چه خواهید کرد، تقریباً به هیچ دستگاهی ارتباط پیدا نمی‌کند مگر اینکه تخلفی صورت گرفته باشد.
پودراتچی درباره مزایای این نرم افزار می‌گوید: «قطعاً راه‌اندازی چنین سیستم‌هایی درنهایت می‌تواند تأثیر مثبتی در کاهش معضلات ترددهای شهری داشته باشد. چون سیستم‌های نوین و نرم‌افزارها قبلاً در شهرهای بزرگ دنیا آزموده شده‌اند و کارکردهای خوب آنها اثبات شده. منتها الان موضوع این است که ما با این زیرساخت‌های ضعیف چقدر می‌توانیم به نتایج آنها نزدیک شویم. اگر بتوانیم به بهانه اجرای بهتر سیستم‌های نوین زیرساخت‌ها را بهبود ببخشیم، آن وقت می‌توانیم مدعی تأثیرات خوب این سیستم‌ها نیز باشیم.»
10 هزار تاکسی روی خط ممتد
تهران بزرگترین ناوگان تاکسیرانی دنیا را دارد؛ برخی از کارشناسان تعداد تاکسی‌های پایتخت را نزدیک به 10 هزاردستگاه می‌دانند و مسئولان تاکسیرانی آن را کمتر از 8 هزار. ماشین‌های مسافرکش شخصی و مترو و اتوبوس و بی‌آرتی هم که سر جای خود. در ساعات اوج شلوغی شهر و تعطیلی اداره‌ها، رسیدن بموقع یک تاکسی خالی و البته منصف، چیزی شبیه یک رؤیاست!
در این میان اگرچه خیلی از تاکسی‌سرویس‌ها از گسترش فعالیت تاکسی‌های مجازی ناراحت هستند اما بعضی از راننده‌های تاکسی هم هستند که معتقدند با ورود سیستم‌های هوشمند دریافت تاکسی، کار آنها هم بسامان‌تر می‌شود.یکی از رانندگان تاکسی خطی میدان تجریش که در حال گرفتن مسافر به مقصد رسالت است، درباره فراگیر شدن سیستم‌های هوشمند نگاه مثبتی دارد: «من هم شنیده‌ام. این برنامه جدید، تاکسی گرفتن را راحت‌تر کرده. مسافر از هرجایی که هست راحت و بی‌دردسر، تاکسی می‌گیرد. این طوری به نفع ما هم می‌شود. دیگر راننده‌های خط برای مسافر دربست، به جان هم نمی‌افتند. اما راستش ما چیز زیادی از اینکه باید چه کار کنیم و چه جوری وارد این سامانه شویم، نمی‌دانیم. بهتر بود بیشتر به راننده تاکسی‌ها اطلاع می‌دادند؛ پلاک‌مان را اعلام کنیم یا چه کار دیگری؟»
فریاد: «دربست»، «دربست» از گوشه و کنار ایستگاه تاکسی‌های خطی شنیده می‌شود. مسافر هم چاره‌ای ندارد. یا باید از کار و زندگی بزند و ساعت‌ها زیر باران منتظر بماند یا باید سر کیسه را شل کند و برای یک مسیر 5 هزار تومانی 30هزار تومان پول ناقابل پیاده شود. تاکسی هوشمند چه تأثیری روی این روند دارد؟
یک راننده تاکسی که در مسیر سیدخندان- انقلاب کار می‌کند، در پاسخ به این سؤال که؛ آیا فراگیر شدن چنین اپلیکیشن‌هایی به خالی شدن خیابان‌ها از تاکسی‌های گردشی و خطی منجر می‌شود یا نه، می‌گوید: «گذشت آن زمانی که مردم برای زودتر رسیدن، توی خیابان‌ها دنبال تاکسی‌های سبز یا زرد بودند. الان که خیابان‌ها پرشده از مسافرکش‌های شخصی پراید و پژو، اتفاقاً همه مردم هم سوار می‌شوند، دیگر فرقی نمی‌کند تاکسی‌ها با این نرم‌افزار مسافر دربست بزنند یا نه؟
به هرحال هستند کسانی که جای راننده‌ها و تاکسی‌های خطی را پر کنند.»حکایت تاکسی سواری در این شهر سر دراز دارد. آن هم با تعرفه‌های دلبخواه که بسته به ساعت و روز و شب و تعطیل و اول هفته و آخر هفته، از زمین تا آسمان فرق می‌کند. هرچند این روزها به جرأت می‌توان مدعی شد که حمل و نقل عمومی در شهر تهران، نسبت به گذشته بسیار بهتر شده است اما هنوز هم ماجراهای تاکسی سواری، ادامه دارد. تاکسی‌هایی که یا اصلاً در ساعات شلوغی ترددهای درون شهری پیدایشان نمی‌شود یا اگر هم سر و کله‌شان پیدا شود، با بهانه‌های مختلف مثل ترافیک و بسته شدن اتوبان و... فقط به دنبال مسافران دربست می‌گردند. حالا باید منتظر ماند و دید چقدر زور کلیک‌های مجازی به معضلات واقعی تاکسی‌ها می‌رسد.
