◄ پیشنهادهای مصطفی رحماندوست برای ترویج مطالعه در فضاهای شهری
مصطفی رحماندوست، شاعر و نویسنده‌ی نام‌آشنای کودک و نوجوان، پیشنهادهایی برای ترویج فرهنگ مطالعه در فضاهای شهری مانند مترو دارد.
مصطفی رحماندوست، شاعر و نویسنده‌ی نام‌آشنای کودک و نوجوان، پیشنهادهایی برای ترویج فرهنگ مطالعه در فضاهای شهری مانند مترو دارد.
به گزارش تین‌نیوز و به نقل از مدیریت ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه، رحماندوست می گوید: به تعبیر یونسکو ما 17 میلیون کودک و نوجوان در کشور داریم، اما تیراژ کتاب‌های کودک ما هزار عدد است. این آمار و نمونه‌های مشابه چندان رضایت‌بخش نیستند.
وی در این زمینه هم آرزوهایی دارد و می‌گوید: به شخصه هر وقت می‌بینم مردم کشوری در مترو مطالعه می‌کنند، حسودی می‌کنم. برای این‌که از این حس بکاهم، تصمیم گرفته‌ام زمان‌های زیادی که در ترافیک می‌گذرانم را به کتاب‌های صوتی گوش دهم. رمان‌های نخوانده، کتاب‌هایی که دوست دارم و سخنرانی‌هایی که نشنیده‌ام را آماده می‌کنم و در ماشین گوش می‌دهم.
بسترسازی با نگاهی به تجربه‌های گذشته
چه باید کرد آقای رحماندوست؟ این شاعر و مدیر فرهنگی کشور توضیح می‌دهد که از آن‌جاکه فرهنگ مطالعه در کشور ما فراگیر نیست، مسئولان شهری و حمل‌ونقل عمومی می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند: البته چند کار در این حوزه انجام شده است، به عقیده‌ی من باید هزینه‌ی فرهنگ‌سازی را بپردازیم تا مردم به فضاهای چون مترو به چشم فرصتی برای مطالعه نگاه کنند.
محتوای کوتاه، متنوع و لذت‌بخش برای تبدیل مطالعه به یک مد اجتماعی
رحماندوست ادامه می‌دهد: یک راه‌کار این است که داستان‌های کوتاه الکترونیکی یا کاغذی را در اختیار مسافران مترو بگذاریم. مسافران باید بتوانند در فرصت چند ایستگاهی که از مترو یا اتوبوس استفاده می‌کنند این کتاب را مطالعه کنند و به پایان برسانند. به عقیده‌ی من درک لذت مطالعه باعث می‌شود که هدف اصلی ما محقق شود و خود مردم برای گذران وقت‌شان در فضاهای شهری برنامه‌ریزی کنند.
در واقع مطالعه باید به یک مد اجتماعی تبدیل شود. برای این کار باید در درجه‌ی اول سلیقه‌ی متنوع مردم را به رسمیت بشناسیم. برخی از طرح‌های ترویج مطالعه بیشتر جنبه‌ی هدایتی دارند و به سلیقه‌ی مردم فکر نمی‌کنند. امروزه همه‌جای کشور پر از تبلیغات فکری و سیاسی است. باید محتوایی را در اختیار مخاطب قرار بدهیم که لذت خواندن را به او بچشاند.
برای مثال داستان‌های کوتاه شیرین و طنز گزینه‌ی مناسبی برای سفرهای شهری است. سلیقه‌ی طنز مردم ایران خیلی زیاد است و برای مواجهه با بدترین مسائل هم از راه شوخی و طنز وارد می‌شوند. در نتیجه این کتاب‌ها باید محتوای طنز داشته باشد، سخت‌خوان نباشد، نیاز به تفکر طولانی نداشته باشد، ولی درعین‌حال بازاری و بی‌کیفیت هم نباشد. این محتوا علاقه‌مندی اولیه را در مخاطب ایجاد می‌کند و در ادامه خود فرد است که کتاب‌های مورد نظرش را انتخاب می‌کند و می‌خواند.
احترام به سلیقه‌ی متنوع مخاطب
او به پرهیز از کار سلیقه‌ای در ترویج کتاب‌خوانی هم تصریح دارد؛ می‌گوید: البته انتخاب این کتاب‌ها کار سختی است. اگر عده‌ای متفکر با آزادی عمل دورهم بنشینند و مجبور به تکرار کلیشه‌ها نباشند، ادبیات کشور ما آن‌قدر ظرفیت دارد که از دل آن آثاری مورد علاقه‌ی عموم عرضه کنیم. ما باید محتوایی به مخاطب بدهیم که بتواند پز دانستن آن را بدهد. برای مثال فرد باید بتواند وقتی از مترو بیرون رفت در صحبت با دوستانش قصه‌ی جذابی که خوانده را تعریف کند. او باید محتوای پیشنهادی ما را به عنوان یک ارزش‌افزوده در خود ببیند تا به مطالعه علاقه‌مند شود.
مسلماً به دنبال این کارها سطح مطالعه بالا می‌رود و وضعیت نشر هم در کشور توسعه پیدا می‌کند. سرانه‌ی مطالعه در هیچ کشوری یک‌شبه بالا نمی‌رود، بلکه به برنامه‌ریزی‌های کلان و طولانی‌مدت نیاز است. چنین کشورهایی برای افزایش سرانه‌ی مطالعه برنامه‌های ده‌ساله با مشارکت رادیو، تلویزیون، آموزش‌وپرورش و شهرداری‌ها اجرا کرده‌اند. ما باید حتماً هزینه‌ی اولیه‌ی ترویج فرهنگ مطالعه را بپردازیم و دست‌کم پنج دقیقه سرانه‌ی مطالعه را بالا ببریم. رسیدن به این نقطه قدم بسیار بزرگی است.
سرمایه‌گذاری دراز مدت برای ترویج فرهنگ مطالعه
به عقیده رحماندوست، برنامه‌ای مثل ترویج فرهنگ مطالعه یک طرح ملی است و نیاز به سرمایه‌گذاری دراز مدت دارد. چرا؟ زیرا که تأثیر این فعالیت‌ها آنی نیست و بعد از چهار سال تلاش تازه می‌فهمیم که سرانه‌ی مطالعه پنج دقیقه افزایش یافته است.
این تغییر پنج دقیقه‌ای از نظر اجتماعی خیلی زیاد و مهم است. به‌همین‌دلیل نهادهایی مثل شهرداری باید یک بودجه‌ی دائم مصرفی برای این کار کنار بگذارند، بودجه‌ای که قرار نیست بازده اقتصادی داشته باشد. زمان تعیین هزینه‌ی فضای سبز پارک‌ها توقع برگشت هزینه وجود ندارد، در حوزه‌ی مطالعه هم باید یک بودجه‌ی مصرفی قابل‌توجه در نظر گرفته شود.
