کتاب را در دسترس مسافران مترو قرار بدهیم
روزانه به طور متوسط 35 دقیقه از وقت هر مسافر، در سفرهای زیرزمینی متروی تهران صرف می شود؛ این را بگذارید کنار آمار تازه ای که می گوید متوسط مطالعه ی هر ایرانی در شبانه روز 12 دقیقه است.
روزانه به طور متوسط 35 دقیقه از وقت هر مسافر، در سفرهای زیرزمینی متروی تهران صرف می شود؛ این را بگذارید کنار آمار تازه ای که می گوید متوسط مطالعه ی هر ایرانی در شبانه روز 12 دقیقه است.
به گزارش تین‌نیوز، حالا برگردیم به آن 35 دقیقه ای که در مترو می گذرد: ما در این دقایق چه می کنیم؟ معمولاً هیچ کار؛ اما دست کم در عکس ها، متروهایی را می بینیم که مردم در آن در حال مطالعه ی کتاب یا روزنامه اند. "ما همیشه این تصویر را از متروی کشورهای اروپایی داریم که عده ی زیادی در حال مطالعه اند و همواره حسرت می خوریم که چرا این اتفاق در کشور ما نمی افتد." این گفته مدیرکل مطالعات و برنامه ریزی فرهنگی و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد است.
این حسرت موجب طرح این پرسش می شود که باید چه‌کار کنیم تا ما هم مردم کتابخوانی باشیم؟ وی می گوید: "طبیعی است که بخشی از این امر به مشکلات و ویژگی های ساختاری جامعه برمی گردد، بااین حال آیا می شود کاری کرد که فضاهایی چون مترو به مکانی برای خواندن تبدیل شود و آیا ممکن است از این فضاها برای ترویج و تشویق مطالعه استفاده کرد؟ حتماً این کار شدنی است."
علی اصغر سیدآبادی توضیح می دهد: " یکی از راه ها این است که کتاب را در دسترس مسافران مترو قرار بدهیم و فعالیت های ترویجی را با حمایت شهرداری تهران طراحی کنیم. خوشبختانه گروه های ترویج کتابخوانی در ایران زیاد است، فعال کردن این گروه ها در متروها هم مؤثر خواهد بود."
از علی اصغر سیدآبادی درباره ی لزوم ترویج مطالعه و راه های موفقیت فعالیت های فرهنگی ترویجی پرسیدیم، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه ریزی فرهنگی وزارت ارشاد در این خصوص با تأکید بر اهمیت فضاهای شهری در فعالیتهای فرهنگی، به در دسترس قرار دادن کتاب در فضاهای عمومی برای شهروندان، فعالسازی گروه های مردمی ترویج مطالعه در مکان ها عمومی چون مترو و نقش شهرداری ها در اجرای فعالیت های کمپینی به عنوان راهکار اشاره کرد.
اما ابتدا باید دانست که در حال حاضر وضعیت مطالعه در کشور به چه صورتی است؟ آخرین پژوهش دراین باره چه زمانی انجام شده است؟
سیدآبادی می گوید: یکی از پژوهش های مهم در حوزه ی مطالعه در ایران، پیمایش ملی "ارزشها و نگرشهای ایرانیان" است که موضوعات مختلفی دارد. این پیمایش در سال 1394 انجام شده و در سال 1395 منتشر شده است. بخشی از این پژوهش درباره ی مصرف فرهنگی است که کتابخوانی و مطالعه هم جزو این مصرف فرهنگی در نظر گرفته شده است. جامعه ی آماری این پژوهش سراسر شهرها و روستاهای ایران است و آمار تمام استانها را به‌صورت تفکیک شده دارد. پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان، مطالعه ی درسی، غیردرسی، روزنامه خوانی و کتابخوانی را از هم تفکیک کرده و تصویری کلی از میزان مطالعه ی جامعه ی ایرانی نشان می دهد.
از او می پرسیم درحال حاضر چه فعالیت هایی برای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در کشور انجام می شود؟ می گوید: "فعالیت های ترویج کتابخوانی شکلهای مختلفی دارد. بعضی وقتها ما ناخودآگاه بعضی از این فعالیتها را انجام میدهیم؛ برای مثال به دوستان کتاب معرفی می کنیم و یا در شبکه های اجتماعی درباره ی کتابی می نویسیم. این کارها هم بخشی از ترویج کتابخوانی است. با این حال اگر ترویج کتابخوانی با برنامه ریزی مشخص مدنظر ما باشد، هم بخش غیردولتی و هم بخش دولتی در این زمینه فعال است. به نظر من شهرداری ها پایگاه مهمی برای ترویج مطالعه هستند. شاید مهمترین بخش در هر شهری شهرداری آن شهر باشد."
فضاهایی نظیر مترو به عنوان یکی از مهمترین ظرفیت های ارتباط عمومی در کلانشهرهایی چون تهران مطرح می شوند، آیا می توان از این ظرفیت عمومی و اجتماعی برای ترویج مطالعه در جامعه سود برد؟
این سؤالی است که دست اندرکاران باید روی آن مطالعه و پژوهش کنند. علی اصغر سیدآبادی که خود از نویسندگان حوزه ی کودک و نوجوان است، می گوید: "اولین مرحله ی صحبت از حقوق شهروندی آگاهی از چنین حقوقی است. کسی که نخواند و نشنود، طبیعتاً به حقوق شهری اش آگاه نمی شود. یکی از پایه های حقوق شهروندی ترویج مطالعه و کتابخوانی است. طبیعی است که در چنین شرایطی مطالعه در فضاهای عمومی اهمیت دوچندان پیدا می کند. یکی از مشکلات و مسائل ما در فعالیت های فرهنگی از جمله کتابخوانی این است که معمولاً علاقه مندیم این فعالیت ها را به فضای بسته ببریم. مراسم، جشنواره و تمام فعالیت های ما در سالن ها برگزار می شود، اما فضاهای شهری در فعالیتهای فرهنگی بسیار اثر گذارند."
این مدیر فرهنگی عقیده دارد که خیلی خوب است که ما این فعالیت های فرهنگی را از فضاهای سربسته به فضاهای شهری منتقل کنیم. چراکه به نظر او، فضاهای شهری از بهترین فضاها برای مطالعه و ترویج مطالعه است: مکان هایی چون پارک ها، مترو و هر جا که ممکن است مردم در آن زمانی را صرف کنند، توقف کنند یا بنشینند فضای مناسبی برای کتابخوانی هم هست. البته کم و بیش الان هم گروه هایی از دغدغه مندان در این فضاها مشغول ترویج فرهنگ مطالعه هستند. با فعالیت های مردمی می توانیم مطالعه در فضاهای شهری و عمومی را به یک فرهنگ تبدیل کنیم.
