شهرداری با دریافت جریمه اجازه ساخت و ساز خلاف می‌دهد
فرج‌الله رجبی رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور با اعلام اینکه سازمان ما به دستگاهی عریض و طویل اداری تبدیل شده و حتما ایراد است و ما موظف به بازگشت و اصلاح سیستم خود هستیم گفت: درباره تخلفات مهندسان باید دید آیا مهندسان متخلف آموزش درست ندیده‌اند و سیستم آموزشی تعهد خود را به خوبی انجام نداده و به راحتی به آنها مدرک داده است یا مهندسان کم‌کاری کرده‌اند.
فرج الله رجبی رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور با اعلام اینکه سازمان ما به دستگاهی عریض و طویل اداری تبدیل شده و حتما ایراد است و ما موظف به بازگشت و اصلاح سیستم خود هستیم گفت: درباره تخلفات مهندسان باید دید آیا مهندسان متخلف آموزش درست ندیده اند و سیستم آموزشی تعهد خود را به خوبی انجام نداده و به راحتی به آنها مدرک داده است یا مهندسان کم کاری کرده اند.
به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، بعد از زلزله های متعدد در کرمانشاه و سر پل ذهاب بود که تخریب ساختمان های مسکن مهر موجب شد تا بار دیگر نام مهندسین ساختمانی در میان اخبار مهم کشور به چشم آید و این گروه جزو افرادی قرار گیرند که در سیبل توجه و انتقاد عملکردی هستند. هنوز موضوع امضا فروشی مهندسین ساختمانی کمرنگ نشده بود که با زلزله هولناک کرمانشاه کم فروشی، مهندسین ناظر ساختمان های تازه ساز کرمانشاه زنگ خطر دیگری را به صدا درآورد و بسیاری از هم وطنان را مجاب به ترک منزل و سکونت در چادرهایی کرد که اگر گرما نداشتند اما امنیت بیشتری برای ساکنان شان به ارمغان می آوردند.
در همین شرایط بود که به یکباره رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور در نامه ای به رییس جمهور، به برشماری مشکلات سازمان نظام مهندسی پرداخت و حتی از نبود متولی مشکل برای بحث ساخت و ساز، اعطای مدارک بی پشتوانه به فارغ التحصیلان دانشگاهی، نبود فضای شفاف رقابت در ساخت و ساز و... اشاره کرد تا نشان دهد آش شورتر از آنچه است که تاکنون عنوان شد.
گفتگوی روزنامه اعتماد با فرج الله رجبی رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان را با توجه به اینکه طرح و لایحه بازنگری قانون نظام مهندسی ساختمان در مجلس در حال بررسی و تدوین است، بخوانید:
یکی از موضوعات روز و انتقادها این است که سازمان های اجتماعی و حرفه ای مثل سازمان نظام مهندسی ساختمان به عنوان محصول عصر صنعتی و پیش از توسعه فزاینده ارتباطات سایبری، اکنون کارکرد ارتباطی، آموزشی و پیوستگی خود را به طور کامل از دست داده اند؛ پس چرا همچنان به صورت یک تشکل اداری عریض و طویل با ساختار هرمی پرهزینه به حیات خود ادامه می دهند و به تناسب توسعه فناوری ارتباطات، کم حجم و کم هزینه نمی شوند؟
اینکه سازمان نظام مهندسی ساختمان، عریض و طویل است یا نه، موضوعی است که حتما قابل بررسی است و منصفانه باید بگویم با توسعه علم و فناوری ارتباطات باید در جهت بهینه کردن هر سازمان و ارگانی اقدام کرد. اما نکته حائز اهمیت این است که زاویه مواجهه با موضوع از این منظر، رویکرد صحیحی نیست. در واقع باید ببینیم که آیا نگاه ما به سازمان یک نگاه اداری است که کوچکش کنیم یا نگاه گفتمانی. یعنی باید ببینیم ما فقط ارباب رجوع داریم و این کار ارباب رجوعی انتهای کار ماست. اما چنین نیست، ما در نظام مهندسی یک گفتمان داریم؛ قانون نظام مهندسی ساختمان برای ما اهدافی تعیین کرده و برای اینکه مهندسان و جامعه بتوانند این اهداف را لمس کرده و به سمت آن حرکت کنند، نیازمند گفتمان سازی در حوزه مهندسی هستیم. بنابراین باید رویکرد و زاویه نگاه مان را عوض کنیم. اگر در نظر بگیریم که سازمان اداره ای است که پروانه اشتغال به کار صادر می کند و یک شورای انتظامی دارد که تنها به اختلافات و دعاوی رسیدگی کرده و برای آزمون ورود به حرفه کمک می کند. این تنها یک دیدگاه است که به اعتقاد من کارکرد سازمان نیست، بلکه سازمان کارکرد گفتمانی دارد که من اتفاقا عقیده دارم درگذر زمان نیاز به تقویت آن قسمت جدید بیشتر حس می شود. این امر نیازمند هماهنگی و همفکری مهندسان است تا با بحث و تبادل نظر به یک جمع بندی صحیح برسند. به نظر می رسد همه سعی می کنند سازمان ها را در قالب اداره ببینند که غلط است.
سازمان نظام مهندسی، سازمانی است هدفگرا، آرمانگرا و تولیدکننده دانش مهندسی که باید اقدامات اعتلایی و پژوهشی خود را سرعت بدهد. البته اگر عریض و طویل شدن درحوزه اداری است، حتما ایراد دارد و باید بهینه شود، اما به این نکته هم توجه کنید که تعداد مهندسان سازمانی که در بیش از بیست سال گذشته در زمانی که کاملا ساختار اداری داشته عضو آن بوده اند، با تعداد مهندسان عضو در سازمان فعلی قابل مقایسه نیستند. اگر سازمان ما به دستگاهی عریض و طویل اداری تبدیل شده، حتما ایراد است و ما موظف به بازگشت و اصلاح سیستم خود هستیم، اما آیا سایر ارگان ها هم می توانند از رویه خودشان برگشت کنند؟ اگر در شهری مثل تهران، سازمان نظام مهندسی نیاز به یک سری اصلاحات عمیق یا سطحی داشته باشد، این کار راحت تر است یا اگر بخواهیم شهرداری تهران یا وزارت راه وشهرسازی را اصلاح کنیم؟ با اتفاقاتی که در شهرداری تهران رخ داده اصلا چه کسی می تواند این وضعیت را اصلاح کند؟ سازمان را می توان با دستورالعمل ها، اصلاح و بهبود روش ها، آیین نامه ها و شیوه نامه ها اصلاح کرد، اما شهرداری تهران را نمی توان به سادگی اصلاح کرد. سازمان اگر ایرادی داشته باشد اصلاح پذیر است، چون به دولت و اعتبارات آن تکیه ندارد و ادعای حاکمیتی هم ندارد.
دفاع از عملکرد سازمان از سوی شما امری منطقی است اما این نیز یک واقعیت است که برخی از اعضا تخلفاتی را انجام داده اند که جای هر گونه دفاعی را از بین می برد، تخلفاتی که ذهنیت جامعه را نسبت به تمام اعضا و مهندسان ساختمانی تضعیف کرده است.
در این جا باید دید مهندسان متخلف آموزش درست ندیده اند و سیستم آموزشی تعهد خود را به خوبی انجام نداده و به راحتی به آنها مدرک داده است یا مهندسان کم کاری کرده اند.
ما در زمانی که دانشگاه می رفتیم آنقدر حجم درس و کار زیاد بود که فکر می کردیم اگر تمام ٢٤ ساعت زمان شبانه روز را هم صرف کار و مطالعه کنیم، باز هم وقت کم می آوریم. من زمانی به وزیرعلوم سابق، آقای فرهادی، نامه ای ارسال کردم با این مضمون که این چه مشیی است که در هر کوچه و پس کوچه ای مهندس تحویل جامعه می دهید. این چه روشی است که وزارت علوم فقط مهندس تحویل کشور بدهد و در قبال اشتغال آنها بی تفاوت باشد؟ اگر کمیت برای وزارت علوم مهم نیست، کیفیت مهندسان فارغ التحصیل که به وزارت علوم ربط دارد. مهندسی که دروس آزمایشگاهی مختلف را به درستی تجربه نکرده باشد که مهندس نیست؛ فارغ التحصیلی که کار میدانی نکرده باشد که مهندس نیست. متاسفانه تصویری که از سازمان نظام مهندسی ساخته شده، این است که تعدادی مهندس با مهره ای مجعول و چهره های شطرنجی با چشمان بسته، مهر و امضا می کنند.
اما امضافروشی مشکل امروز مهندسان است که نمی توان از آن گذشت.
راجع به بحث امضافروشی باید با جامعه صحبت کنیم، همه بحث ها به سر امضافروشی مهندسان متمرکز شده که غیر واقعی است. البته درهر سازمان ممکن است خطا رخ دهد که باید با آن برخورد شود و ما برخورد می کنیم. اما به جای سرزنش این سازمان باید کمک کنیم تا یک گام به جلو حرکت کنیم. در رساندن سازمان به این مرحله مسیر پر فراز و نشیبی پشت سرگذاشته شده است. حتما کمبودهایی دارد و باید رویکردهایی اصلاح شود. اگر فرض کنیم سازمان نظام مهندسی منحل شود؛ در این صورت کدام دستگاه می تواند کارکردی که اکنون سازمان دارد را داشته باشد؟ نظام مهندسی متعلق به مردم است و باید درجهت تامین منافع مردم با قدرت به پیش برود. بنده در نامه ای که اخیرا به رییس جمهور محترم هم نوشتم، تاکید کردم که اگر هر مهندسی درحوزه سازمان نظام مهندسی، سهل انگاری و قصوری داشته است، ما به عنوان یک سازمان مسوولیت پذیر آن را می پذیریم؛ اما تا به حال شده که یک دستگاه دولتی بگوید اگر اتفاقی در حیطه مسوولیت ما افتاده مسوولیت آن را می پذیریم؟
حتی در مورد قصور مهندسانی که در کرمانشاه با ساخت ساختمان های غیر ایمن موجب زیان های زیاد به مردم شدند ؟
درمورد زلزله کرمانشاه باید تفحص کرد که چند درصد از ساختمان های نوساز و چند درصد از ساختمان های قدیمی و غیر مهندسی فرو ریخته اند. من به سازمان نظام مهندسی استان کرمانشاه اعلام کرده ام تا اسامی مهندسانی که ساختمان تحت نظارت شان دچار خسارت شده اند را به ما معرفی کنند تا پس از بررسی مشخص کنیم در کدام مرحله از مراحل طراحی، نظارت و اجرا مهندسان مربوطه مقصر بوده اند. ما سازمان صنفی نیستیم، بلکه سازمان با یک قانون مشخص هستیم. ساختمان ها در کل به صورت مستقل طراحی و اجرا و بر آنها نظارت می شود، ولی وقتی جانمایی ساختمان روی گسل باشد، به مهندسان ارتباطی پیدا نمی کند. بازدیدی که توسط اساتید دانشگاه شیراز از ساختمان های مهندسی ساز استان کرمانشاه به عمل آمده، موید این مطلب است که شهرداری آن مناطق مجوز احداث طبقه خلاف داده اند و بعد در ازای آن جریمه نقدی دریافت کرده اند، دراین شرایط مهندسان مربوطه به هیچ وجه مقصر نیستند.
اما باید قبول کنیم این اتفاق افتاده و اگر چه شهرداری ها در برخی موارد مقصر هستند اما کم نیستند مهندسان ساختمانی که متخلف بوده اند. حال اگر این اتفاق را حتی گردن نظام آموزشی هم بیندازیم بالاخره این مهندسین نیازمند تایید سازمان هم هستند.
درحال حاضر کیفیت آموزش خیلی نسبت به گذشته ارتقا پیدا کرده است و ما خلأ کیفیت ضعیف آموزش در دانشگاه ها را با صرف میلیاردها تومان در سال جبران می کنیم. با اطمینان می گویم که سازمان نظام مهندسی هیچ جایگزینی ندارد. کدام تشکیلات می تواند بدون وابستگی به بودجه دولت سالانه چند میلیارد تومان فقط در بخش آموزش خدمات ارایه دهد؟ البته هیچ سازمانی نمی تواند زانو بزند و فقط به گذشته اش نگاه کند و شکی نیست که نظام مهندسی باید ارتقا پیدا کند. اصولا سازمانی که نگاه به آینده نداشته باشد و فقط به گذشته نگاه کند، مرده است. من اعتقادی ندارم که حرفه مهندسی درکشور ما بیش از حد بزرگ شده، اصولا در کشورهای درحال توسعه، آنقدر که مهندسان جای فعالیت مفید دارند، دیگر اقشار ندارند. معتقدم که اگر بخواهیم به توسعه یافتگی برسیم مهم ترین و قوی ترین قشری که می توانند کمک کنند، مهندسان هستند. اما بحث اصلی بر سر پایین آمدن کیفیت آموزش است؛ وضعیت فعلی دانشگاه ها قابل مقایسه با دوران تحصیل ما نیست. درآن زمان دانشجویان علاقه مند بودند تا در یک فضای جدی، سنگین و رقابتی مهندس شوند. امروز دانشجو حتی سر جلسه آزمون حاضر نمی شود و با توصیه نمره قبولی می گیرد. پس تولید صرفا کمی مهندس باعث شده تا آسیب ببینیم. متاسفانه درحال حاضر برنامه ای برای اشتغال وجود ندارد و ادامه تحصیل، جایگزین اشتغال است. این موضوع را حتی در نامه ای به رییس جمهور هم اشاره کردم. پیشنهاد من این است که ورود به حرفه باید سخت شود. وقتی زورمان به وزارت علوم نمی رسد که کیفیت آموزش را ارتقا دهد، بهتر است فیلتر ورود به حرفه را تنگ تر کنیم. درواقع باید چشمه ورود مهندسان دارای پروانه اشتغال را با نیازهای جامعه تنظیم کنیم. در ارتقای پایه هم باید سختگیری کنیم تا مهندسان به راحتی ارتقا پیدا نکنند و درصورت کارآزموده نبودن لااقل لطمات آنها محدود شود.
مستحضرید که طرح مجریان ذی صلاح تاکنون خروجی مناسبی نداشته و در چرخه ساخت و ساز، همه عوامل دخیل را سردرگم کرده است. در واقع می توان گفت این طرح تاکنون به طور صوری اجرا شده است. چه اقدامی برای اصلاح این کارکرد ناقص و مجهول و حرکت به سمت عملکرد واقعی و بهینه نیروهای متخصص سازمان و انعکاس مثبت آن در چرخه ساخت وساز شهری در نظر دارید؟
اعتقاد دارم که ما باید از ترم (عبارت) ناشناس و مبهم مجری به ترم شناخته شده پیمانکار برسیم. خلط و اشتباه اول این بوده که اجرا را به عنوان مدیریت ساخت در نظرگرفتیم نه پیمانکاری. هر چند شاید اشتباه هم نبوده چون تمام اینها فرآیندی پیش رفته و به این مرحله رسیده است چون مجری برای ما، تعریف جدیدی بود نتوانستیم خیلی خوب از پس تعریفش بربیایم. کارفرماها هم متوجه جایگاه مجری نشدند، تشکیلاتی مثل شهرداری هم کمکی نکردند تا این ترم جا بیفتد. وقتی در شهری مثل تهران، شهردار آن به راحتی می گوید ما مجری نمی خواهیم و کسی هم نیست که اعمال حاکمیت و این قدرت را مهار و محدود کند، کاری نمی توان انجام داد. من قبول دارم که مهندسان ما به خوبی نقش مجری را ایفا نکردند، ولی مگر ما این ترم را به خوبی تعریف کرده ایم که از مهندسان انتظار ایفای نقش عالی را داشته باشیم؟ ما باید بدان فکر باشیم که دریک نگاه فرآیندی، تعریف مجری که تعریف ناقصی بوده را کامل کنیم. درحالی که مهندسان محاسب ما به خوبی جایگاه خود را پیدا کرده اند، الان خود مجریان خودشان هم سردرگم هستند. یک مولفه ای بین پیمانکار و ناظر مانده اند و صاحبکار هم آنها را قبول ندارد. اگر از ترم مجری به ترم آشنای پیمانکار برویم، پیمانکار هم می تواند بسته به نوع و مقیاس ساختمان، حقیقی یا حقوقی با مسوولیت مشخص باشد. یکی از مشکلات سازمان نظام مهندسی این است که اقداماتش ضمانت اجرایی ندارد و شهرداری ها و وزارت راه و شهرسازی سازمان را رقیب خودشان می دانند و با آن همسو نیستند به این خاطر است که ما دستورالعمل ابلاغ می کنیم و آنها به آن عمل نمی کنند و کاری هم نمی توانیم انجام دهیم، چون فاقد ضمانت اجرایی هستیم.
