◄ جزئیات طرحی که معضل خانه‌های خالی را از بین می‌برد
ابوالفضل ابوترابی، نماینده نجف‌آباد در مجلس، طرحی را کلید زده است که بر اساس آن خانه‌های خالی در یک فرایند قضایی اجاره داده می‌شود. او می‌گوید این طرح با الگوبرداری از کشورهای فرانسه، تایوان و اسپانیا انجام شده است و هدفش کمک به اقشار مستضعف است.
ابوالفضل ابوترابی، نماینده نجف‌آباد در مجلس، طرحی را کلید زده است که بر اساس آن خانه‌های خالی در یک فرایند قضایی اجاره داده می‌شود. او می‌گوید این طرح با الگوبرداری از کشورهای فرانسه، تایوان و اسپانیا انجام شده است و هدفش کمک به اقشار مستضعف است.
از قول شما نقل شده که برای خانه‌های خالی طرحی دارید که قرار است تصویب و تبدیل به قانون شود، این طرح چیست و الآن در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
امضاهای طرح به حدنصاب رسیده و با قید دو فوریت به هیئت‌رئیسه مجلس ارائه شده است تا پس از چاپ طرح برای بررسی به یکی از کمیسیون‌ها ارجاع شود.
دلیل تدوین چنین طرحی چیست؟
طبق آمار سال ۱۳۹۵ حدود دو میلیون و ۵۸۹ هزار واحد خانه خالی در کشور وجود دارد. یعنی دقیقا برابر با پروژه عظیم مسکن مهر. این خانه‌های خالی درواقع از سوی مالکان احتکار شده‌اند. خروج این حجم از عرضه موجب شده بازار به هم بریزد و مردم به‌شدت تحت‌فشار قرار گیرند.
چرا به‌جای این، از سیستم مالیات بر خانه‌های خالی استفاده نمی‌کنید؟
چون هم رقم کم است و هم وزارت راه‌وشهرسازی که مسئول تکمیل سامانه بود قدمی برای این سامانه برنداشت. درواقع به‌دلیل انگیزشی و ضعف زیرساختی، مالیات بر خانه‌های خالی الآن به کار نمی‌آید. از همین رو روشی را که در دنیا اجرا شده و بسیار موفق بوده اجرا کردیم به نام سوت‌زنی. در سوت‌زنی مردم ناظر می‌شوند و گزارش می‌دهند که چه جرمی کجا اتفاق افتاده است. ما برای تدوین این طرح تجربه تایوان، فرانسه و اسپانیا را مطالعه کردیم و به این الگو رسیدیم. در این کشورها ازجمله فرانسه، در شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر فرآیندی طراحی‌شده که حتی می‌توان خانه‌ها را تصرف کرد.
فرآیندی که گفتید چند سال زمان می‌برد و به همین سادگی نیست...
در طرح ما هم فرآیند وجود دارد، مردم در سامانه‌ای به‌صورت عمومی مورد را اعلام می‌کنند. دادستان می‌تواند با روش‌های مختلف مثل قبوض آب، برق و گاز یا هر روش دیگر راستی‌آزمایی کنند. مالک از زمان اعلام و اطلاع یک ماه فرصت دارد اجاره دهد در غیر این صورت دادستان به‌عنوان مدعی‌العموم وارد می‌شود. کارشناس از طرف نهاد قضایی و با حکم وارد می‌شود خانه را ارزش‌گذاری و عکس‌برداری می‌کند.
عکس‌برداری با این هدف انجام می‌شود که مستأجر خانه را همان‌گونه که تحویل گرفته، تحویل دهد. پس از ارزش‌گذاری، بخشی حتماً در قالب ودیعه و بخشی به‌صورت اجاره دریافت می‌شود. دادستان به نمایندگی از مالک با مستأجر قرارداد را امضا می‌کند. اجاره را از مستأجر دریافت می‌کند و به مالک تحویل می‌دهد.
در این طرح حقوق مالکیت چه می‌شود؟
الآن در مورد احتکار کالاهای اساسی، چه اتفاقی دارد می‌افتد. بعضا تا ۱۰۰درصد ارزش کالا جریمه می‌شوند یا حتی تصرف و حبس می‌شوند. پس اگر در خصوص کالاهای دیگر می‌شود در خصوص خانه هم باید بشود.
چون ۳۵ درصد درآمد مردم صرف اجاره خانه می‌شود بنابراین در این بخش هم باید فکری بشود. اول انقلاب، آیت‌الله مشکینی، منتظری و بهشتی نیز اعتقاد داشتند درباره احتکار خانه هم باید فکری کرد. ما هم این طرح را زیر نظر دادستانی قرار داده‌ایم که یک مقام قضایی است و از منظر قضایی وارد بحث می‌شود.
آقای ابوترابی کدام سیاست تعزیراتی در چهل سال گذشته به حل مسئله منجر شده است که این یکی بشود. فکر نمی‌کنید فقط حقوق مالکیت و امنیت سرمایه‌گذاری به مخاطره می‌افتد؟
با این حرف شما موافق هستم، اما این نباید به معنای دست روی دست گذاشتن باشد.
دست روی دست نگذاریم اما چرا دو سال قبل این طور نبود؟
چون ثبات حاکم بود، اما الآن در جنگ اقتصادی هستیم و اتفاقا در دوران جنگ عده‌ای سوءاستفاده می‌کنند.
اما خانه‌های خالی بحث امروز و دیروز نیست؛ سال‌هاست مطرح است و ریشه دیگری دارد.
می‌گویند ارزش خانه‌های خالی حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان است و حدود ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی در کل کشور است. می‌دانید اگر این واحدها به بازار عرضه شود چه اتفاقی می‌افتد. متأسفانه بخش زیادی از این واحدها در احتکار بانک‌ها و مؤسسات مالی است. من فکر می‌کنم باید ازاین‌گونه طرح‌ها برای بازار مسکن استفاده شود تا فشار کم شود. تایوان با استفاده از همین طرح قیمت مسکن را ۹ درصد کاهش داد؛ فرانسه نیز از همین روش‌ها استفاده می‌کند چرا ما نتوانیم.
طرح فرانسه برای خانه‌های بدون مالک
طراح طرح اجاره‌دادن خانه‌های احتکارشده بر اجرای چنین قانونی در فرانسه تأکید دارد. هفته‌نامه «حمل‌ونقل» خلاصه‌ای از فرآیند اجراشده در فرانسه را به فارسی ترجمه کرده تا تفاوت‌ها و شباهت‌های دو روش روشن شود.
تعریف:
خانه‌های خالی شامل خانه‌هایی است که به نام کسی ثبت نشده‌اند یا به هر شکلی سندی با ثبت‌نام مالک ندارند، مالک ناپدید یا برای مدت زیادی دیده نشده و یا مالک از دنیا رفته است و این املاک مدت‌ها بدون پرداخت مالیات رها شده‌اند.
املاک خالی به دوشکل واگذار می‌شوند:
نوع اول: درصورتی‌که مدت سی سال گذشته باشد و کسی به‌عنوان وارث یا مالک یافت نشود و حتی درخواست مدعیان مقبول دادگستری قرار نگیرد. اگر چنین اتفاقی بیافتد بر اساس قانون ملک به دولت یا نهاد محلی واگذار می‌شود.
نوع دوم: چنانچه خانه بدون مالک واقعی باشد و به مدت سه سال مالیات آن پرداخت نشده باشد (حتی از طریق واسطه سوم پرداخت شده باشد)، دولت محلی مالکیت آن را می‌گیرد.
شرط بازپس‌گیری
البته پس از ۳۰ سال مالکیت تماما به دولت محلی یا مرکزی می‌رسد و پیش از این ۳۰ سال درصورتی‌که صاحبی پیدا شود می‌تواند ادعای خود را مطرح کند و در صورت رأی قانون آن را پس بگیرد.
