سرنوشت ساخت خانه‌های ۲۵متری به کجا رسید؟

مدیرعامل اتحادیه تعاونی های عمرانی تهران، گفت: شهرکی به مساحت یک میلیون مترمربع در استان تهران در نظر گرفته شده که ظرفیت ساخت ۲۰ هزار مسکن اقتصادی را دارد و قرار است مسکن اقتصادی در این شهرک ساخته شود.

به گزارش تین نیوز به نقل از شرق، ساخت خانه های ۲۵متری در ماه های گذشته خبرساز بوده است و در حالی که اتحادیه تعاونی های عمرانی شهر تهران از آغاز ساخت واحدهای کوچک متراژ ۲۵متری خبر می دهد، برخی به مخالفت با این طرح برخاسته و با دلایلی مثل مغایرت این طرح با الگوهای ایرانی و اسلامی و طرح فرزندآوری، آن را پس می زنند.

 این مباحث در بازار خصوصی مسکن در شرایطی است که در طرح جامع مسکن حداقل متراژ در نظر گرفته شده برای هر نفر ۱۷ مترمربع قید شده است و از آن سو گزارش هایی وجود دارد که در کشورهای توسعه یافته اقبال به مسکن کوچک متراژ افزایش داشته است. اقبال به مسکن کوچک متراژ طیف گسترده ای از دلایل را شامل می شود؛ از کمبود زمین و افزایش جمعیت گرفته تا مزایای محیط زیستی خانه های کوچک متراژ. هر چند در این گزارش ها به محدودیت فضا به عنوان یک عامل رشد بعد خانوار اشاره می شود، اما در نهایت تأکید می کند که این خانه ها برای خانواده های بزرگ در نظر گرفته نشده و می تواند به عنوان یک گزینه موقت برای خانوار و حتی دانشجویان و مهاجران تلقی شود.

آغاز ساخت مسکن ۲۵متری

ساخت خانه های کوچک متراژ ۲۵ متری با حواشی متعددی در ماه های گذشته روبه رو بوده است. حواشی ای که بیشتر نوک پیکان انتقاد را به سمت مغایرت این خانه ها با الگوی سکونت ایرانی-اسلامی و طرح فرزندآوری می داند و برخی حتی آن را رقیب جدی طرح نهضت ملی مسکن می دانند. این در حالی است که مدافعان این طرح می گویند اساسا الگوی مسکنی به نام الگوی سکونت ایرانی و اسلامی وجود ندارد و این ادعاها عجیب است.

از آن سمت مدافعان این طرح معتقد هستند که این واحدها برای خانواده های پرجمعیت ساخته نشده اند و مانند تمام کالاهای موجود در بازار، مشتریان خاص خود را دارند. ضمن اینکه مدافعان طرح می گویند بازار مسکن یک بازار خصوصی و رقابتی است و مسکن ۲۵متری مشتریان خود را دارد و این مصرف کنندگان هستند که باید تصمیم بگیرند واحدهای نهضت ملی مسکن را خریداری کنند یا واحدهای مسکونی دیگر را.

خشایار باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی های عمرانی تهران، در یک میزگرد خبری درخصوص طرح مسکن ۲۵متری که آن را مسکن اقتصادی می نامد، توضیح داد: موضعی که شورا شهر تهران و شهرداری داشتند سبب شد تا اجرای این طرح در منطقه ۱۹ تهران عملیاتی نشود؛ به همین دلیل، شهرکی به مساحت یک میلیون مترمربع در استان تهران در نظر گرفته شده که ظرفیت ساخت ۲۰ هزار مسکن اقتصادی را دارد و قرار است مسکن اقتصادی در این شهرک ساخته شود.

او افزود: این طرح برگرفته از بخش تعاون بوده و هیچ ارتباطی با طرح مسکن ملی دولت رئیسی ندارد و با همکاری ای که با شرکت های دانش بنیان داشتیم، اولین شهرک تمام هوشمند و پاک کشور به بهره برداری خواهد رسید که مرحله کلنگ زنی و آغاز به کار آن تا پایان سال جاری رقم خواهد خورد. زمان بندی دقیقی نیز برای اجرای این پروژه در نظر گرفتیم؛ به طوری که ۱۸ ماه زمان اجرای زیرساخت ها و ۲۴ ماه زمان تحویل فاز اول خواهد بود. فازهای دو تا چهار نیز به فاصله یک ساله انجام می شوند.

باقرپور با اشاره به افزایش بی رویه قیمت مواد اولیه تولید مسکن گفت: از آنجایی که هزینه ساخت وساز طی یک سال گذشته بیش از ۱۶۰ درصد رشد یافت، می توان مدعی بود که زمان اصلی ترین عامل هزینه برای این طرح است. به همین واسطه و با همکاری چندین بانک، ۴۰ درصد از تأمین سرمایه مورد نیاز این شهرک از طریق وام های بدون بهره انجام خواهد شد.

مدیرعامل اتحادیه تعاونی های عمرانی تهران ادامه داد: با فرض شرایط فعلی یعنی دلار ۵۰ هزار تومان، قیمت مسکن های اقتصادی متری ۲۵ میلیون تومان برآورد شده است. البته در این شهرک به علت دید و نگاه مردم، تمام خانه ها ۲۵متری نبوده و خانه هایی با متراژهای بالاتر و حتی ۸۵ متری نیز طراحی و اجرا خواهد شد.

در بخش دیگری از این میزگرد رسانه ای، باقرپور در پاسخ به انتقادات این طرح پرداخت و گفت: بارها و بارها گفته شده است که این طرح هیچ ربطی به ساخت چهار میلیون مسکن دولت سیزدهم ندارد و تماما برگرفته از بخش تعاون است. آمار معاملات مسکن تهران عدد هزار و ۵۰۰ واحد را نشان می دهد در حالی که این عدد در سال های نه چندان دور چیزی حدود ۲۰ هزار واحد بود؛ بنابراین کاهش شدید قدرت خرید مردم سبب کاهش معاملات مسکن شده است و نیاز به افزایش عرضه در بازار مسکن و تعدیل قیمت وجود دارد که با اجرای این طرح، دهک های کم درآمد جامعه نیز صاحب خانه می شوند.

باقرپور ادامه داد: از طرفی برخی افراد معتقد هستند طرح مسکن های اقتصادی در راستای سیاست فرزندآوری نبوده و حتی مغایر با سبک زندگی ایرانی-اسلامی است. در پاسخ باید گفت به خاطر مشکل مسکن ازدواج کمتری ثبت می شود که حال نگرانی درخصوص فرزندآوری وجود داشته باشد.

میکروآپارتمان ها در بازار مسکن جهان

حواشی درباره ساخت مسکن ۲۵ متری در ایران در شرایطی است که میانگین متراژ مسکن در نقاط مختلف دنیا متفاوت است. ایندیپندنت در گزارشی به یک مطالعه جدید استناد کرده و نوشته است میانگین متراژ مسکن در بریتانیا از سایر کشورهای اروپایی کمتر است. بر اساس این پژوهش که توسط Find Me A Floor انجام شده، میانگین متراژ خانه های مسکونی در بریتانیا ۷۱.۹ مترمربع است.

این در حالی است که کانادا با ۱۵۰ مترمربع، بزرگ ترین خانه های دنیا را دارد و آمریکا با ۱۳۰ مترمربع پس از آن قرار دارد. این پژوهش همچنین نشان می دهد که هنگ کنگ با میانگین ۳۱.۹ مترمربع کوچک ترین خانه های جهان را دارد.

ایندیپندنت در ادامه می نویسد که میانگین متراژ خانه های مسکونی ولز ۸۳.۰۲ مترمربع و فرانسه ۷۹.۵۷ مترمربع است. میانگین متراژ خانه های مسکونی ایتالیا ۱۰۸.۲۱ مترمربع است و خانه های نیوزیلند در زمین های سرسبز و منظره کوه های سر به فلک کشیده به طور میانگین ۱۱۵.۷۳ مترمربع وسعت دارد. این در حالی است که میانگین متراژ خانه های استرالیا ۸۶.۷۹ مترمربع تخمین زده می شود.

درباره حداقل متراژ استاندارد خانه های مسکونی در اروپا، محدودیت خاصی ذکر نشده است؛ تنها یورواستات نوشته که متوسط فضای مسکونی برای هر نفر در سال ۲۰۲۱ در اتحادیه اروپا ​​۱.۶ اتاق بوده است و در میان کشورهای عضو، بیشترین میانگین فضای مسکونی برای هر نفر، ۲.۳ اتاق در کشورهای بلژیک، ایرلند و هلند بوده است و کمترین فضا یعنی ۱.۱ اتاق برای هر نفر در لهستان و رومانی و سپس کرواسی، لتونی و اسلواکی با ۱.۲ اتاق برای هر نفر گزارش شده است.

با این حال گزارش های موجود حاکی از آن است که تقاضا برای خانه های کوچک در اروپا، آمریکا و حتی آسیا افزایش داشته است. افزایش تقاضا برای خانه های کوچک بسیار متنوع است و طیف گسترده ای از دلایل از جمله افزایش قیمت مسکن، محدودیت زمین و رشد جمعیت را در بر می گیرد و به فواید محیط زیستی خانه های کوچک می رسد. برای مثال، CNBC به افزایش تقاضا برای خانه های کوچک در آمریکا اشاره کرده و می نویسد که افزایش هزینه های مسکن سبب شده که تقاضا برای خانه های زیر ۶۰۰ فوت مربع افزایش داشته باشد.

نیویورک تایمز، اما در گزارشی دیگر ملاحظات محیط زیستی را دلیل اشاعه خانه های کوچک متراژ در بازار مسکن آمریکا می داند. این رسانه نوشته است که داشتن فضا و وسایل کمتر می تواند به مصرف کمتر منابع طبیعی منجر شود و از آن سو مصرف انرژی را کاهش دهد، در نتیجه خانه های کوچک از نقطه نظر انتشار کربن مزیت دارند.

در این گزارش به منابع مختلف آماری مانند CommSec، RBA، UN، سرشماری ایالات متحده، مسکن اروپا، اداره آمار استرالیا، انجمن خانه سازان کانادا، Infometrics و سالنامه آماری ژاپن استناد شده و نوشته است که متوسط ​​اندازه خانه در آمریکا در سال ۲۰۱۷، ۲۲۵ مترمربع بود. متوسط ​​اندازه خانه در بریتانیا نسبتا کوچک و ۷۶ مترمربع است، درحالی که اندازه متوسط ​​خانه در کانادا با ۱۸۱ مترمربع بوده است. در چین، به طور میانگین ۶۰ مترمربع بوده و در ۱۵ سال گذشته تقریبا دو برابر شده است.

بر مبنای این گزارش، در آمریکا میانگین اندازه خانه از دهه ۱۹۷۰ افزایش یافته است. نقطه اوج در سال ۲۰۱۵ با مساحت ۲۲۹ مترمربع بود و سپس در دو سال بعد از آن کمی کاهش یافت. در این گزارش تأکید می شود که با این حال از یک چیز مطمئن است؛ اینکه خانه های بزرگ تر به گرمایش و سرمایش بیشتری نیاز دارند.

نیویورک تایمز با استناد به الگوی مصرف مسکن کوچک متراژ در برخی کشورها مانند هنگ کنگ می نویسد که یک نفر در هنگ کنگ با تنها ۱۵ مترمربع، سرانه فضای مسکونی معادل یک چهارم یک آمریکایی را دارد. این در حالی است که در سوئد سرانه فضای مسکونی یک نفر به ۳۵ تا ۴۰ مترمربع می رسد و میانگین برای ایتالیا، بریتانیا، ژاپن، اسپانیا، سوئد، فرانسه و یونان هم در همین حدود است. در انتهای این گزارش با تأکید بر مزایای محیط زیستی خانه های کوچک عنوان می شود که الگوی مصرف خانه های کوچک در برخی کشورهای آسیایی یک مدل هوشمندانه است.

در برخی گزارش های دیگر به میکروآپارتمان ها اشاره می شود و خبر می دهند که اقبال به میکروآپارتمان ها در اروپا و آمریکا افزایشی بوده است. در این گزارش ها قید می شود که بسیاری از شهروندان کشورهای توسعه یافته ترجیح می دهند به جای زندگی در خانه های بزرگ، اما اشتراکی، زندگی در خانه های کوچک اختصاصی را تجربه کنند.

بعضی از این گزارش ها، میکروآپارتمان ها را در جهت عدالت اجتماعی می دانند و می نویسند که این خانه ها به افراد با درآمد کمتر اجازه می دهند که در نقاط مرفه شهر یا شهرهای گران قیمت ساکن شوند.