گزینه‌های روی میز شورای شهر پنجم: از شهرداری تا مردم
هفته‌نامه حمل ونقل| انتخابات شورای شهر پنجم، ۲۹ اردیبهشت ماه همزمان با انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد و همین همزمانی، مشارکت گسترده‌تر مردم در انتخابات شوراهارا هم درپی داشت. نتایج انتخابات شوراها در بیشتر کلان‌شهرها، خصوصا تهران و مشهد حاکی از موفقیت لیست امید و پیروزی اصلاح‌طلبان بود. در پی آن، مهم‌ترین سوژه، اتمام دوره مدیریت ۱۲ ساله قالیباف به عنوان شهردار تهران و گمانه‌زنی برای جایگزینی وی بود.
محسن هاشمی رفسنجانی (نفر اول شوراها با رای بیش از ۱.۷ میلیون نفر)، محسن مهرعلیزاده، محسن صفایی فراهانی، حسین مرعشی، مرتضی حاجی، معصومه ابتکار، پیروز حناچی، حبیب‌الله بی‌طرف، و حتی عباس آخوندی و اسحاق جهانگیری از جمله گزینه‌های معرفی‌شده برای «بهشت» از سوی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بودند که البته برخی از آنها، از جمله محسن هاشمی با بیان اینکه طرح بحث انتخاب شهردار تهران در حال حاضر، انحرافی و زود است، و عباس آخوندی و معصومه ابتکار نیز با رد کردن شایعه حضورشان به عنوان مدیریت شهری پایتخت، تلاش کردند فضای هیجانی ناشی از این موضوع را آرام کنند.
شهرهای سیاسی یا سیاست‌های شهری؟
در هیاهوی پساانتخابات، همچنان روند کند توسعه مترو و سایر مدهای حمل‌ونقل عمومی خصوصا در کلان‌شهرها، دغدغه اصلی شهروندان است. اگرچه مردم نیز کنجکاو هستند تا شهردار آینده خودشان را بشناسند، اما مهم‌تر از یک چهره سیاسی، میزان آگاهی، تخصص و تجربه وی در زمینه مدیریت شهری و حمل‌ونقل به عنوان یکی از شاخص‌های مهم شهر توسعه‌یافته است؛ خصوصا آنکه طی سال‌های گذشته، هم به دلیل کمبود اعتبارات و هم به خاطر ناهمسویی دولت و شهرداری به‌ویژه در پایتخت، توسعه حمل‌ونقل عمومی در تمام ابعاد به خوبی پیش نرفته و بیشترین تعامل شهرداری و دولت در نوسازی تاکسی‌های فرسوده بوده است.
در همین رابطه، عباس آخوندی، وزیر راه‌وشهرسازی که در طول چهار سال گذشته، وزارت متبوعش با شهرداری تهران، در زمینه توسعه مترو و قطارهای حومه‌ای چالش‌های بسیاری داشته، معتقد است مهم‌ترین چالش امروز شهروندان و شهر تهران، تردد در خیابان‌های این کلان‌شهر است که روزانه بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از حومه، وارد آن می‌شوند.
به گفته وی، سهم حمل‌ونقل عمومی درون شهری پایتخت طی دوره ۱۲ ساله، قابل قبول نیست و باید حمل‌ونقل ریلی در صدر اولویت‌های شهرداری قرار می‌گرفت در حالی که طراحی سیستم حمل‌ونقل، برمبنای بهره‌برداری از خودرو بوده و بیش از ۵۰۰ کیلومتر آزادراه و بزرگراه در تهران ساخته شده اما تنها ۱۰۰ کیلومتر مترو احداث شده و چیزی به نام ریل سنگین (مترو) و ریل سبک (مانند تراموا) در دستورکار نبوده است.
آخوندی درباره گله‌مندی همیشگی قالیباف از عدم تخصیص سهم دولت در حمل‌ونقل عمومی گفته است ما در سال گذشته، ۴۵۰۰ میلیارد تومان به شهرداری کمک نقدی کردیم اما مشکل اصلی این است که حمل‌ونقل عمومی، اولویت اصلی شهرداری نبود بلکه فروش تراکم و تامین دسترسی تردد برای آن، مهم‌ترین دغدغه قالیباف بوده است.
به اعتقاد وزیر راه، شورا باید شهرداری انتخاب کند که مهم‌ترین هدفش تسهیل در جابه‌جایی در شهر باشد. از نظر آخوندی، انتخاب شهردار سیاسی از «چاله به چاه» افتادن است و شهردار آینده باید «توسعه حمل‌ونقل ریل‌پایه» و «قابلیت زندگی و تامین انضباط اجتماعی» را اجرایی کند.
توسعه مترو در تهران و هشت کلان‌شهر
در همین زمینه، جلسه شورای اقتصاد در روز اول خرداد، بعد از انتخابات، به ریاست اسحاق جهانگیری، نویدبخش یک اتفاق مثبت برای حمل‌ونقل عمومی کلان‌شهرها بود که مبنایی برای شورا و شهردار آینده است. بر این اساس، طرح توسعه حمل‌ونقل مسافر با مترو در شهر تهران و هشت کلان‌شهر اصفهان، تبریز، شیراز، اهواز، کرمانشاه، مشهد، کرج و قم از سوی بیژن زنگنه، وزیر نفت، مطرح و تصویب شد. این امر از طریق سرمایه‌گذاری از محل ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور صورت می‌گیرد.
با توجه به این طرح، دولت برای توسعه مترو، به مدت ۱۵ سال از ۱۳۹۶ تا ۱۴۱۰ به ازای افزایش هر استفاده‌کننده از مترو، از محل صرفه جویی سوخت، ۹.۸ سنت (حدود ۳۳۰ تومان) تا سقف ۲.۶ میلیارد دلار به مجری طرح پرداخت می‌کند.
با عنایت به ماده مذکور، به کلیه وزارتخانه‌ها به‌ویژه نفت و نیرو و شرکت‌های تابعه و وابسته به آنها و سازمان‌ها و موسسات دولتی و کلیه دارندگان عنوان و ردیف در قوانین بودجه کل کشور اجازه داده می‌شود سالانه تا سقف ۱۰۰ میلیارد دلار (ارزی) و ۵۰۰ هزار میلیارد ریال که هر ساله تا سقف نرخ تورم سال قبل تعدیل می‌گردد، در طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش‌های مختلف از جمله صنعت با اولویت صنایع انرژی‌بر و حمل و نقل عمومی و ریلی درون و برون‌شهری و... قرارداد منعقد نمایند.
در این رابطه، جایگزینی ۱۴۰ هزار تاکسی فرسوده با تاکسی تمام گازسوز با پیمایش بالا، خروج ۴۰۰ هزار موتورسیکلت بنزینی ۱۲۵ سی‌سی فرسوده تهران، جایگزینی ۱۷۰۰۰ اتوبوس شهری فرسوده دیزلی با اتوبوس‌های گازسوز و توسعه حمل‌ونقل ریلی درون‌شهری در هشت کلان‌شهر به طول بیش از ۱۴۵ کیلومتر طی ۱۰ سال (۱۳۹۳ تا ۱۴۰۲)، بخشی از طرح‌های حمل‌ونقلی درون‌شهری است که اعضای شوراها و شهرداران باید به آن توجه داشته باشند.
شورای پنجم: از شهرداری تا مردم
با این اوصاف، هفته‌های آینده، روزهای مهمی برای تعیین سرنوشت حمل‌ونقل پایتخت و سایر کلان‌شهرهاست. خواسته مردم، داشتن شورای شهرها و شهردارانی است که درک بالایی در زمینه مدیریت حمل‌ونقل عمومی داشته باشند. شهروندان کلان‌شهرها فارغ از اینکه کدام لیست رای بیشتری آورده‌اند، به دنبال کاهش ترافیک و آلودگی و رفع سایر معضلات شهری هستند.
تجربیات چهار دوره شورای شهر، آموزه مناسبی برای شورای شهر پنجم است تا علی‌رغم همسویی تفکرات دولت دوازدهم و شورای پنجم، این شورا، شهردار سیاسی انتخاب نکند بلکه شهرداری برگزیند که سیاست‌های توسعه شهری را به درستی اجرا نماید و پاسخگو باشد. شورای چهارم به اندازه کافی «شورای شهرداری» بود، شورای پنجم، «شورای شهر مردم» باشد؛ شهری که بوی اعتدال می‌دهد.
