هوای بهاری ترانزیت کالا؛ جاده‌ها به بار نشستند!

اکنون آمارها حکایت از این دارد که طی دو ماهه نخست امسال، ترانزیت کالا از کشور با رشد ۸,۶ درصدی مواجه شده و این در حالی است که شرایط خاص منطقه‌ای و برخی اختلافات در روابط ترانزیتی بین ایران با ترکیه و تعدادی از کشورهای آسیای میانه به مشکلات این حوزه در سال‌های گذشته، دامن زده بود.

بهار ترانزیت

با توجه به اظهارات محمدجواد عطرچیان، مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی، از مجموع ۲۲ مرز زمینی و ۱۰ مرز آبی یعنی ۳۲ مرز فعال کشور، حدود یک میلیون و ۴۴۰ هزار تن کالا طی دو ماهه نخست سال جاری، ترانزیت شده که از این میان، یک میلیون و ۸۱ هزار و ۸۷۷ تن را مواد غیرنفتی و ۳۵۷ هزار و ۹۲۳ تن را مواد نفتی تشکیل داده‌اند.

این آمار، غیر‌از رشد ترانزیت، بیانگر ترانزیت ۷۵ درصدی کالاهای غیرنفتی در برابر ۲۵ درصدی کالاهای نفتی است که نشانه مثبتی در اقتصاد کالا محسوب می‌شود. در این رابطه، گزارش کالاهای عبوری ۱۲ ماهه سال ۹۵ که توسط سازمان راهداری منتشر شده، برای مقایسه وضعیت کنونی ترانزیت با گذشته بسیار راهگشا خواهد بود.

بر این اساس، طی سال ۹۵، حدود ۷۸۱۶ هزار تن کالا (هفت میلیون و ۸۱۶ هزار و ۲۴۷ تن) از ۳۲ مرز فعال زمینی و آبی کشور ترانزیت شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن، ۲۸ درصد کاهش داشته است. جدول میزان ترانزیت کالاهای نفتی و غیرنفتی در ۱۲ ماهه سال ۹۵ (بدون محاسبه ترانزیت ریلی) بیانگر جزئیات این موضوع است.

فعالان: مرزها، استان‌ها، کشورها و کالاها

در سال گذشته، بندر شهید رجایی با نقش ۳۶ درصدی ترانزیت کالا، فعال‌ترین مرز کشور بوده و بعد از آن، مرزهای پرویزخان با ۱۵ درصد و بازرگان با حدود ۱۳,۵ درصد قرار داشته‌اند. آمار دو ماهه ترانزیت امسال نیز بیانگر همین وضعیت است؛ یعنی در ماه‌های فروردین و اردیبهشت ۹۶، بندر شهید رجایی با ۳۴,۸ درصد فعال‌ترین مرز بوده و پرویزخان با ۱۵ درصد و بازرگان با ۱۲,۴ درصد در ردیف‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

از نظر سهم استان‌های کشور در ترانزیت کالا طی دو ماهه نخست سال جاری، استان‌های هرمزگان، کرمانشاه و آذربایجان‌ غربی با توجه به فعال‌تر بودن مرزها در این استان‌ها رتبه‌های اول تا سوم را کسب کرده‌اند که همین رتبه‌بندی نیز در آمار ترانزیت سال ۹۵، بر حسب استان‌ها وجود داشته و استان خراسان رضوی نیز رتبه چهارم را کسب کرده است.

بیشترین حجم تردد کامیون‌های حمل بار ترانزیتی بر حسب مبدا (بارگیری) – مقصد (تخلیه) در سال ۹۵، به عراق (مبدا) - امارات (مقصد) ، امارات (مبدا) - افغانستان (مقصد) ، ترکیه (مبدا) - ترکمنستان (مقصد) اختصاص داشته اما براساس گزارش دو ماهه ترانزیت در امسال، بیشترین حجم تردد کامیون‌های حامل بار ترانزیتی، از مبدا امارات به مقصد افغانستان بوده است.

همچنین عمده‌ترین کالاهای عبوری در سال ۹۵ از مرزهای کشور، به ترتیب شامل مازوت (مبدا عراق به مقصد امارات) ، نفتا (مبدا عراق به مقصد امارات) و انواع پنبه (مبدا ترکمنستان به مقصد ترکیه) بوده است. گزارش ترانزیت دو ماهه امسال نیز حاکی است عمده‌ترین کالاهای عبوری، به ترتیب مازوت، برنج و انواع پنبه بوده است. غیر‌از این کالاها، قطعات اتومبیل، پارچه، انواع لاستیک، اتومبیل سواری، وسایل نقلیه باری، لوازم اتومبیل، مصالح ساختمانی، سیگار، تخته و... در سال گذشته از جمله کالاهای عبوری جاده‌ای از کشور بوده‌اند.

کامیون‌ها: ملیت و تعداد

ملیت و تعداد کامیون‌های ترانزیتی نیز از جمله موضوعات قابل توجه در گزارش ترانزیت کالا در سال ۹۵ است. بر این اساس، به غیر‌از کامیون‌های ایرانی با ۲۵۸ هزار و ۷۸۱ سفر در سال ۹۵، سایر کامیون‌ها با ملیت‌های ارمنستان، ازبکستان، افغانستان، اوکراین، آذربایجان، آلمان، بلغارستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ترکیه، روسیه، رومانی، عراق، قرقیزستان، قزاقستان، گرجستان، لتونی و مولداوی، کامیون‌های ترانزیتی از مرزهای کشور به تفکیک ملیت بوده‌اند که سهم ترکیه با ۵۱ هزار و ۵۹۵ کامیون، عراق با ۲۹ هزار و ۷۶۶ کامیون، افغانستان با ۲۵ هزار و ۳۶۱ کامیون و آذربایجان با ۱۱ هزار و ۹۸۴ سفر کامیون بیش از دیگر کشورها و رومانی با یک کامیون و لتونی با دو سفر کامیون، کمترین میزان را به خود اختصاص داده‌اند. در مجموع ۳۹۰ هزار و ۲۶ سفر کامیون ترانزیتی از مرزهای کشور در سال گذشته ثبت شده است.

به سوی ظرفیت ۲۰ میلیونی

بنا بر اظهارات مسئولان، بهبود وضعیت ترانزیت با تکیه بر کریدور شمال به جنوب شکل گرفته، اما توجه به سایر مبادی ورود و خروج کالا در شمال، جنوب، شرق و غرب به عنوان مکمل کریدورهای بین‌المللی، بسیار مهم است. البته متولیان امور ترانزیت در نهادهای دولتی و بخش خصوصی، کاملا به این امر واقفند که ظرفیت ترانزیت کشور بسیار بالاتر از وضعیت موجود است و به گفته برخی فعالان حمل‌ونقل بین‌المللی و ترانزیت، با توسعه ترانزیت جاده‌ای طی چهار سال، این ظرفیت می‌تواند به ۲۰ میلیون تن گسترش یابد. این امر البته نیازمند ایجاد زیرساخت‌های لازم در زمینه توسعه تعاملات بین‌المللی و ثبات سیاسی منطقه، نوسازی وسایل نقلیه باری و تبدیل خودمالکی کامیون‌ها به شرکت‌محوری است.

لینک خبر