توسعه مکران باید همه‌جانبه باشد
حمل‌و‌نقل: یکی از نخستین برنامه‌های دولت یازدهم توجه خاص و ویژه به منطقه مکران بود منطقه‌ای که قرا شد قطب جدید صنعتی – دریایی و البته توریستی ایران باشد و حالا دولت در آستانه ورود به دوره جدید خود است و همچنان منطقه مکران اندر خم تصمیم گیریها و برنامه ریزی هاست.
البته مسئولان وزارت راه تعلل در این زمینه را قبول ندارندو همچنان معتقدند که برنامه‌های لازم برای این منطقه در حال تهیه و تدوین داست به گونه‌ای که زهره داود پور مدیرکل دفتر طرح‌های کالبدی وزارت راه و شهرسازی آخرین جزئیات تدوین نهایی طرح توسعه مکران را با رویکرد گردشگری تشریح کرده و گفته است: در مکان‌های مجاز، ساخت هتل و اقامتگاه‌های گردشگری محدودیت ندارد ولی در مکان‌هایی که مشروط تشخیص داده می‌شوند باید زیرساخت‌ها و رعایت حرایم مربوطه اتفاق بیفتد تا اجازه ساخت داده شود.
این استاد دانشگاه، روند تهیه و آخرین وضعیت طرح توسعه مکران را در وزارت راه و شهرسازی تشریح کرده و ادامه داده است : چند سالی است که بحث تهیه طرح توسعه مکران بر اساس توصیه‌های مقام معظم رهبری در سال ۹۳ و با تشکیل کارگروهی در همین رابطه در ریاست‌جمهوری و ارجاع مأموریت مستقیم وزارت راه و شهرسازی و شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران آغاز شده است.
مدیرکل دفتر طرح‌های کالبدی وزارت راه و شهرسازی با اشاره به اینکه بخش‌های عمده طرح توسعه مکران (شامل منطقه چابهار و بخشی از استان‌های جنوبی حاشیه سواحل خلیج‌فارس و دریای‌عمان) در شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران تهیه شده است در مورد مصوبه‌های این طرح ملی گفت: پهنه‌بندی، ضوابط و مقررات استقرار کاربری‌ها در طرح به تصویب است. همچنین در این طرح حل مسئله آب در شهرهای جنوبی کشور و محیط زیست حساس منطقه در دستور برنامه‌های توسعه‌ای قرار دارد.
به گفته داودپور، طرح توسعه همه جانبه مکران با تأکید بر جلوگیری از تهدیدهای احتمالی که بر اثر توسعه به وجود می‌آید تهیه می‌شود و توجه به میزان جمیعت‌پذیری و ساماندهی حاشیه‌نشینان و جلوگیری از گسترش آنها نیز از دیگر مباحث طرح توسعه‌ای مکران است.
عضو کارگروه تدوین طرح توسعه‌ای مکران با اشاره به اینکه افق کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت طرح توسعه‌ای مکران تهیه شده و در همه آنها مباحث مهمی از جمله مسائل محیط‌زیستی و جمیعت‌پذیری، ساخت اقامتگاه‌های گردشگری، توسعه صنایع مدنظر بوده است گفت: طرح توسعه مکران می‌تواند از تهدیدهایی که بر اثر توسعه به وجود می‌آید جلوگیری کند و فرصت‌های توسعه را در همه زمینه‌ها که بخش عمده آن گردشگری است گسترش دهد.
وی افق بلندمدت توسعه مکران را یکی از مهم‌ترین بخش‌های طرح توسعه‌ای مکران عنوان کرد و گفت: افق بلندمدت به نقش منطقه‌ای سواحل اشاره دارد و جمعیت‌پذیری در آن به گونه‌ای دیده شده که به جای تمرکز در یک منطقه، جمیعت در مکان‌های مناسب توزیع شود. سعی کردیم تراکم جمعیت و فعالیت را در نوار ساحلی تعادل‌بخشی کنیم. احداث بنادر آزاد، صنایع و مراکز تجاری و صنعتی بزرگ، کارخانجات و مراکز گردشگری و تفریحی با بررسی‌های مکان‌یابی تا بخشی انجام شده و به گونه‌ای است که منطبق با سیاست‌های مصوب است و تمامی تلاش ما این است تا از آنها فراتر نرود.
وی حل مسئله آب و محیط‌زیست منطقه را یکی از مهم‌ترین موضوعاتی دانست که در طرح‌های توسعه‌ای مکران مورد توجه جدی مسئولان قرار دارد.
پایه توسعه اقتصادی منطقه مکران بحث گردشگری است که توسعه در بخش گردشگری وابسته به محیط‌زیست حساس و آب منطقه است که در غیر‌اینصورت گردشگری پایدار در منطقه ایجاد نخواهد شد. مطالعات زیست‌محیطی یکی از اصول و پایه‌های کار ما در طرح توسعه مکران است.
بدین منظور سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های وزارت راه و شهرسازی نیز هم‌زمان با مطالعات طرح در مورد حل مسئله آب که در وزارت نیرو و محیط‌زیست که در سازمان حفاظت محیط‌زیست دنبال می‌شود بر روی مباحث امواج، مطالعاتی را آغاز کرده است که در تکمیل طرح توسعه مکران مورد توجه ما قرار دارد و به عنوان خطوط قرمز و بایدها و نبایدهای وزارت راه و شهرسازی است.
این مقام مسئول تصریح کرد: مطالعات امکان بروز سونامی در منطقه نیز انجام شده است. به همین دلیل نیز استقرار فعالیت‌ها با فاصله از ساحل است و ضوابط خاس سونامی حتی در ساخت و سازها لحاظ شده و مورد توجه جدی قرار دارد. بحث توسعه پایدار فقط بحث توسعه طبیعی پایدار نیست بلکه پایداری اقتصادی- اجتماعی خیلی مهم‌تر است. اگر پایداری اقتصادی- اجتماعی نداشته باشیم پایداری طبیعی نیز به تنهایی فایده‌ای نخواهد داشت.
وی در بیان برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی برای حمایت از ساخت و توسعه امکانات اقامتی گردشگران در ارائه مجوزهای ساخت هتل در چارچوب قوانین شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران گفت: در مکران هر سازمانی اقدامات خود را انجام می‌دهد که انتظار می‌رود هماهنگ با سیاستگذاری‌ها باشد. در همین راستا سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری طرح‌های جامع توسعه منطقه‌ای را در چهارچوب‌های سازمان خود ارائه می‌دهد که اگر هماهنگ با ضوابط استقرار و پهنه‌بندی باشد استقرار بدون محدودیت اتفاق می‌افتد.
داودپور با تأکید بر آنکه شورای عالی‌شهرسازی و معماری ایران بیشتر سیاستگذاری می‌کند افزود: در مکان‌های مجاز، ساخت هتل و اقامتگاه‌های گردشگری محدودیت ندارد ولی در مکان‌هایی که مشروط تشخیص داده می‌شوند باید زیرساخت‌ها و رعایت حرایم مربوطه اتفاق بیفتد تا بر اساس آن ساخت اقامتگاه اشکالاتی از نظر شهری ایجاد نکند.
طول تهیه طرح به لحاظ اهمیت نظر مسئولان استانی در تمامی جلسات کارگروه از نمایندگان استان‌ها دعوت به عمل آمده است و نظرات مسئولان استانی را نیز با توجه به شناختی که از منطقه دارند و مشکلات، چالش‌ها، نقاط قوت و ضعف را می‌شناسند در برنامه مورد توجه قرار گرفته است و بر همین اساس نیز برنامه‌های استانی چابهار و در سطح کلان‌تر تمامی استان‌های حاشیه‌ای خلیج‌فارس و دریای‌عمان را خواسته‌ایم و قرار است نظرات مسئولان استانی نیز برای همه جانبه بودن طرح در تصویب سند نهایی بیاید.
مدیرکل دفتر طرح‌های کالبدی وزارت راه و شهرسازی تأکید کرد: در وزارت راه و شهرسازی در ارتباط با زیرساخت‌ها (شبکه راه‌ها، راه‌آهن، بنادر و فرودگاه) و توسعه شهری سواحل مکران، وظایف و اقدامات خود را دنبال می‌کنیم.
داودپور با اظهار نگرانی از وضعیت شهر چابهار و مسئله تأمین آب در منطقه با توجه به خشکسالی‌های ۲۰ سال اخیر گفت: توسعه منطقه آزاد چابهار متأسفانه در شرایطی رخ داده که توسعه همه جانبه در آن رخ نداده و این منطقه به تهدیدی برای شهر چابهار تبدیل شده است. در حال حاضر، چابهار، ۶۰ هزار نفر حاشیه‌نشین دارد که واقعا در شرایط ناگواری زندگی می‌گذرانند و این مسئله‌ای است که باید در مورد توسعه چابهار به آن توجه ویژه‌ای شود. زیرا در غیر‌اینصورت توسعه منطقه مکران در مناطقی خاص به ضد خود تبدیل خواهد شد و اینها مباحثی هستند که در وزارت راه و شهرسازی به جدیت دنبال می‌شود.
وی گفت: شهر چابهار به مرور دارد از سکنه و از فرصت‌های اشتغال و فرصت‌های کالبدی همچون هتل، اقامتگاه، مراکز تفریحی، تجاری و صنعتی خالی می‌شود. منطقه آزاد چابهار خارج از محدوده شهر چابهار است در حالیکه باید منطقه آزاد و فرصت‌های شغلی آن در شهر چابهار به عنوان محرک توسعه دیده شود. به لحاظ کارشناسی، ایجاد منطقه آزاد چابهار بدون توجه به شهر چابهار و روستاهای آن تهدیدی برای شهر محسوب می‌شود. معتقدم توسعه باید همه جانبه باشد.
زیرا ممکن است ایجاد منطقه آزاد با تمامی فرصت‌های سرمایه‌گذاری که ایجاد می‌کند برای شهر همجوار خودش تهدید به حساب آید. لذا با برنامه‌ریزی‌های مناسب نباید گذاشت که فرصت ایجاد مناطق آزاد به تهدید تبدیل شود.
