هواپیماهایی که شغل به ارمغان می آورند

به‌ازای ورود هر هواپیما به کشور، ‌هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌شود؛ این وعده‌ای است که مسئولان دولت به مردم داده‌اند. حالا که روند فرود هواپیماهای جدید به ایران روبه افزایش است، برآوردهای وزارت راه‌وشهرسازی حکایت از آن دارد که با ورود هر هواپیما تعدادی مهماندار و خلبان، خدمه پرواز در بخش‌های نگهداری و حفظ هواپیماها و کارکنان خدمات فرودگاهی فعال می‌شوند .

به گزارش روز نو، از طرف دیگر اما منتقدان دولت، این تجارت جهانی را ایجاد فرصت شغلی برای کشورهای خارجی می‌دانند. این پرونده به دنبال این است که ضمن بررسی پیامدهای وضع نوسازی ناوگان هوایی کشور نظر کارشناسان اقتصادی را در رابطه با ایجاد فرصت‌های شغلی در این صنعت جویا شود.

گام نخست

رفع تحریم فروش هواپیما به ایران بزرگترین دستاورد برجام بود. صنعت هوایی یکی از فاکتورهای مهم پیشرفت در کشور است و همین هم شد که بازسازی این صنعت در اولویت‌های دولت یازدهم قرار گرفت. هرچند پس از این دستاورد رسانه‌های مخالف دولت و منتقدان این موضوع را به نقد کشیده‌اند اما تاثیر مستقیم این موضوع با ورود هواپیماهای جدید را در فرودگاه‌ها و بین خدمه پرواز و مسافرانش به خوبی می‌توان احساس کرد. ساناز که نخستین بار پرواز با هواپیماهای جدید را در پرواز تهران به مشهد تجربه کرده دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «نخستین‌بار از پرواز نترسیدم. تصور من از هواپیماهای جدید این نبود، اما وقتی سوار شدم، واقعا از مجهزبودنش لذت بردم. صندلی‌ها و فضای کابین هواپیما نیز خیلی شیک و راحت بود، جلوی صندلی‌ها یک مانیتور بود که می‌توانستیم فیلم ببینیم یا موسیقی گوش کنیم که برای بسیاری از مسافران این موضوع خیلی سرگرم‌کننده شده بود و خیلی‌ها ادعا می‌کردند که اصلا طول پرواز را احساس نکرده‌اند.»

کسانی که این‌روزها سوار بر هواپیماهای جدید می‌شوند بدون‌شک به دستاورد کشورشان افتخار خواهند کرد. کشوری که بعد از سه‌دهه تحریم حالا به پشتوانه دوران پسابرجام ناوگان هوایی کشور را احیا کرده است. همان ناوگانی که به دلیل تحریم‌های بین‌المللی ناچار بود از هواپیماهای روسی و از رده خارج‌شده استفاده کند. خانم موسوی یکی از مهمانداران شرکت هواپیمایی طرف قرارداد با این هواپیماها نیز معتقد است که این هواپیماها کیفیت و امنیت کار کارکنانش را بالا برده و در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: «از وقتی با این هواپیماها به سفر کاری می‌رویم انرژی بیشتری برای کار کردن پیدا کرده‌ایم. باور کنید من و همکارانم در حفظ و نگهداری هواپیماهای جدید بیشتر از قبل احساس مسئولیت پیدا کرده‌ایم و به نظر من به غیر از این‌که افزایش هواپیماهای نو باعث می‌شود شرکت‌های هواپیمایی به نیروی کاری بیشتری نیاز پیدا کنند، انگیزه شغلی را نیز در بین کارکنان فعلی‌شان ایجاد کرده‌اند.»

گام دوم

در کنار تامین امنیت مسافران و کارکنان پرواز، تاثیر نو شدن هواپیماها در اقتصاد کشور نیز بسیار مهم است. همین چند روز پیش اصغر فخریه کاشان، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل که در مراسم ورود چهار فروند هواپیما حاضر شده بود، گفت: «خرید هواپیماهای جدید مصداق واقعی تحقق اقتصاد مقاومتی است، در پشت پرده این عملیات، پیچیدگی‌هایی وجود داشت که تنها فهم فنی و تاریخی رئیس‌کل بانک مرکزی و مدیرعامل بانک صنعت و معدن قادر به حل آن بود. با استفاده از این هواپیماها می‌توانیم فرودگاه‌های کوچک و محروم را رونق ببخشیم که براساس برآوردهای کارشناسی ورود هر هواپیمای نو یک‌هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌کند.» موضوع ایجاد اشتغال به دنبال تجارت جهانی خرید هواپیماها یکی از موضوعاتی است که این روزها بشدت مورد توجه کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی، سیاسی و حتی اجتماعی است. با همه اینها خبر امضای‌ قرارداد تحویل ٨٠فروند هواپیمای بویینگ در بازه زمانی ١٠ساله و ورود سومین هواپیمای ایرباس به ایران حکایت از تحقق وعده‌های اشتغالزایی دارد.

گام آخر

با همه اینها پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری که سیل انتقادات به عملکرد دولت یازدهم بسیار عریان‌تر شده بود، برخی‌ از منتقدان نه‌تنها موضوع خرید هواپیماهای جدید را ایجاد اشتغال برای کشورهای خارجی دانستند، بلکه وابستگی به هواپیماهای تولیدشده کشورهای دیگر را سد راه نیروهای متخصص و فعال در فرآیند هواپیماهای تولید داخلی قلمداد کردند. اگرچه پس از انقلاب فعالیت‌های زیادی در جهت ساخت هواپیما در داخل کشور برداشته شد و درنهایت صنایع هواپیماسازی هسا با ساخت هواپیمای ۵۰ نفره ایران-۱۴۰ با اخذ گواهینامه‌های لازم از سازمان هواپیمایی کشوری آمادگی پرواز در مسیرهای کوتاه داخلی را پیدا کرد، اما سقوط یک فروند از این هواپیماها در‌ سال٩٣ و در مسیر تهران طبس ٣٩ کشته برجای گذاشت. اتفاقی که باعث شد پرواز این هواپیما ممنوع اعلام شود. این موضوع نشان می‌دهد که شاید به دلیل مشکلات اقتصادی شرکت‌های هواپیماسازی و تحریم‌ها ایران هنوز نتوانسته است، جایگاه خود را در تولید هواپیما‌های داخلی تقویت کند، به همین خاطر در شرایط فعلی ‌باید بحران ناوگان هوایی کشور را از طریق تجارت جهانی ارتقا بخشد. حالا که انتقاد برخی از منتقدان و رسانه‌های مخالف دولت به موضوع اشتغال بازمی‌گردد. با این حال، آمارهای جهانی نشان می‌دهد که هر هواپیمای تجاری ‌هزار شغل ایجاد می‌کند. شغل‌هایی که هم قبل از ساخته‌شدن هواپیما و در نتیجه فرآیند تولید تعدادی نیروی متخصص و کارکنان شرکت‌های هواپیما‌سازی را درگیر می‌کند و هم پس از تولید و در نتیجه پرواز در خطوط هوایی. برخی از کارشناسان معتقدند جایگاه صنعت هوانوردی ایران در منطقه با امضای قرارداد خرید بیش از ۲۰۰فروند هواپیمای مسافری فرصت‌های اشتغالزایی برای بیش از ۲۰‌هزار نفر در داخل کشور را فراهم خواهد کرد. به همین خاطر امروز در صفحه «یک پرسش چند پاسخ» با کارشناسان اقتصادی گفت‌وگو کردیم تا از دیدگاه موافقان و مخالفان این موضوع را بررسی کنیم که در ادامه می‌خوانید.

پیشینه تعدیل نیرو به خاطرتوپولوف

هزارو٧٠٠قربانی و کشته‌های سوانح هوایی در دهه‌های اخیر را در یک کفه ترازو و کاهش نیروهای کار وابسته به صنعت هوایی در نتیجه از رده خارج‌شدن و توقف پرواز برخی از هواپیماها را در کفه دیگر ترازو که بگذاریم، تازه می‌فهمیم چرا دولت نوسازی ناوگان هوایی کشور را در اولویت قرار داده بود. ناوگانی که با بیش از دو دهه تحریم هواپیمایی و قطعات هواپیما علیه ایران روزهای پرفرازونشیبی را پشت سر گذاشت.

اگرچه در دولت پهلوی دوم نیز آمریکا با وجود روابط نزدیکی که با ایران داشت باز هم محدودیت‌هایی برای فروش هواپیماها به کشور ما قایل بود، نمونه آن هم مخالفت با فروش «آواکس» است. با همه اینها اما اوج تحریم‌های هواپیماها و به تبع آن قطعات آنها به پس از پیروزی انقلاب اسلامی بازمی‌گردد. اتفاقی که باعث شد صنعت هوایی کشور در دهه‌های گذشته رشد چشمگیری نداشته باشد.

در این سال‌ها عمر بیش از ٢٥‌سال هواپیماهای توپولوف یکی از دغدغه‌های شرکت‌های هواپیمایی بود. هواپیماهای باریک و کوچکی که در مقابل ایرباس‌ها و بویینگ‌ها به تعداد کمتری نیرو و خدمه احتیاج داشتند و با سرآمدن عمر و از رده خارج‌شدن‌شان برخی از افرادی که در شغل مستقیم و غیرمستقیم با آنها فعالیت می‌کردند نیز یا مجبور به خانه‌نشینی شده یا در جای دیگری مشغول به کار شدند.‌ سال ٨٩ سازمان هواپیمایی کشوری در بخشنامه‌ای به شرکت‌های هواپیمایی اعلام کرد که توپولوف‌های فعال را از ناوگان خود خارج کنند.

اتفاقی که جنجال زیادی بین ایرلاین‌ها و رئیس سازمان هواپیمایی کشوری نیز ایجاد کرده بود. این بخشنامه باعث شد تا چند شرکت هواپیمایی دست به تعدیل گسترده پرسنل خود بزنند. با این حال باید گفت با ورود هواپیماهای جدید و وعده‌های مسئولان برای جذب نیروهای کاری باید امیدوار بود که این مسأله حل‌وفصل شده است و به‌زودی با ورود درخشش ناوگان هوایی ایران شاهد افزایش اشتغال در کشور نیز خواهیم بود.

نظر موافق /زنجیره اشتغال با ورود هواپیماهای خارجی

احمد انارکی‌محمدی، نماینده کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی| سه دهه تحریم‌های پی درپی به‌خصوص درصنعت هوایی کشور را دراین حوزه با مشکل جدی مواجه کرده بود. حالا با ورود هواپیماهای جدید که نیازمند کارکنان جدید نیز هستند، صنعت هوایی کشور و وضع اشتغال آینده روشنی را پیش‌رو دارد. احمد انارکی‌محمدی نماینده مجلس یکی از کسانی است که بشدت از افزایش قدرت دراین حوزه استقبال می‌کند و در رابطه با این موضوع به «شهروند» می‌گوید: «درچند ‌سال اخیر بسیاری از هواپیماها که عمرشان به بیش از ٢٥‌سال رسیده بود، از رده خارج شدند و جای خالی هواپیماهای تازه‌نفس بشدت درصنعت حمل‌ونقل هوایی کشور احساس می‌شد. من معتقدم که ورود چنین تکنولوژی‌هایی باعث می‌شود ما در رفع برخی ازنواقص و ضعف‌های دیگر نیز گام برداریم. به‌عنوان مثال، وقتی ما ناوگان هوایی کشور را بازسازی کنیم، به ناچار باید زیرساخت‌های آن مانند فرودگاه‌ها را هم گسترده و مجهز کنیم. به‌خصوص فرودگاه‌هایی که درشهرهای کوچک کشور هستند و به این دلیل که وسعت کمی دارند، هواپیماهای جدید نمی‌توانند در آنها تردد کنند. با این حساب وقتی ما هواپیماهایمان را نو کنیم، در ادامه راه باید زیرساخت‌هایش را هم فراهم کنیم و در واقع بازسازی و گسترش فرودگاه‌ها در دستور کار قرار خواهد گرفت. به همین خاطر است که می‌گویند ورود هواپیمای نومشاغل غیرمستقیم هم ایجاد می‌کند؛ چراکه به‌تبع بزرگ بازسازی فرودگاه‌ها نیاز به نیروهای کار دارد و این زنجیره می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم تأثیر گرفته از ورود هواپیماهای جدید به کشور باشند.»انارکی معتقد است؛ این اتفاق حتی باعث استفاده از ظرفیت‌هایی می‌شود که ممکن است سال‌های‌ سال بلااستفاده بوده‌اند و دراین‌باره می‌افزاید: «نیروهای متخصصی که آموزش دیده‌اند اما به دلیل محدودیت نتوانسته‌اند وارد بازار کار شوند، با بزرگترشدن فرودگاه‌ها و افزایش هواپیماهای پهن پیکر به راحتی می‌توانند جذب بازار کار شوند. این اتفاق حتی گردشگری بین‌شهری را نیز افزایش می‌دهد و افزایش گردشگر باز هم برابر با اشتغال غیرمستقیم است.»این نماینده مجلس به عنوان یکی ازموافقان ورود هواپیماهای جدید به کشور با بیان این‌که ما درکشور ظرفیت‌های زیادی داریم اما به دلیل عدم زیرساخت‌های لازم نمی‌توانیم از آنها استفاده و بهره‌برداری کنیم: «این طبیعی است که ورود این هواپیماهای نو فرصت‌های شغلی ایجاد می‌کند، چراکه به‌طور طبیعی شرکت‌های هواپیمایی با افزایش تعداد هواپیماهایشان نیاز به نیرو پیدا می‌کنند و در نتیجه اشتغال مستقیم ایجاد می‌شود. درنهایت این اتفاق زیرساختی خواهد شد برای سرمایه‌گذاری و توسعه بیشتر کشور. بنابراین کسانی که می‌گویند خرید هواپیماهای خارجی باعث ایجاد اشتغال برای کشورهای خارجی می‌شود، کاملا در اشتباه هستند؛ چراکه این موضوع بحث واردکردن کالای غیرلازم به کشور نیست. این یک تجارت جهانی است که می‌توان درکنار ورود تکنولوژی به کشور متخصصان ایرانی را نیز در زمینه دستیابی به این فناوری آموزش داد.»

نظر مخالف /تولید هواپیماهای داخلی اشتغال ایجاد خواهد کرد

حسین کنعانی‌مقدم، دبیرکل حزب اصولگرای سبز| سال گذشته مدیر کل دفتر گواهینامه‌های سازمان هواپیمایی کشوری بیان کرد که با ورود هواپیماهای ایرباس و هواپیماهای جدید مشکل بیکاری خلبان‌ها و گروه پروازی رفع می‌شود. هواپیماهای ایرباس به خاطر پهن‌پیکر بودن به‌طور متوسط برای ۶ خلبان و ۶ کمک‌خلبان اشتغالزایی می‌کند، بنابراین ۱۱۸هواپیمای ایرباس می‌تواند برای بیش از یک‌‌هزار و ۴۰۰ خلبان و کمک‌خلبان اشتغالزایی داشته باشد. همه اینها درحالی مطرح می‌شود که برخی از کارشناسان این نوع اشتغال را کاذب دانسته و معتقدند آمار و ارقامی که برای اشتغال در این حوزه مطرح می‌شود چندان واقعی نیست. حسین کنعانی‌مقدم، دبیرکل حزب اصولگرای سبز در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: «عددها و رقم‌هایی که در مسائل اقتصادی گفته می‌شوند می‌بایست مبتنی بر یک فرمول ریاضی باشد. ما در خدمات ممکن است متناسب با شغل‌های مختلف ٥٠ تا ١٠٠‌میلیون تومان اشتغال ایجاد کنیم، درحالی‌که بعضی از کارشناسان در صنعت پتروشیمی معتقدند برای ایجاد یک شغل به ٦/٢‌میلیارد تومان نیاز است. این رقم‌ها رقم‌هایی است که می‌بایست طبق محاسبات ریاضی باشد.»

کنعانی‌مقدم معتقد است هواپیماهای جدید با شرایط اجاره به شرط تملک هستند و بعد از این‌که هواپیماها ساعات مشخصی را پرواز می‌کنند، هزینه‌های زیادی را برای حفظ و نگهداری به شرکت‌های هواپیمایی تحمیل می‌کنند. او در این‌باره می‌افزاید: «این هزینه‌های گزاف نشان می‌دهد که چنین تجارتی صرفه اقتصادی ندارد و حالا اگر بناست که ما بازار مسافران ایرانی را در اختیار شرکت‌های هواپیمایی خارجی قرار دهیم، ممکن است منافع اقتصادی‌مان را از دست بدهیم، چرا که مشتری برای خطوط هوایی یک سرمایه است.»

نوسازی ناوگان هوایی کشور برای تأمین امنیت جان مسافران و خدمه پرواز مسأله‌ای است که همه کارشناسان اعم از موافقان و مخالفان دولت به اتفاق با آن مخالفتی ندارند اما نظریه و راه‌حل نوسازی ناوگان کشور از دیدگاه‌های مختلف قابل‌ تامل است. دبیرکل حزب اصولگرای سبز درباره روش نوسازی ناوگان هوایی کشور اظهار می‌کند: «با توجه به این‌که ما در صنعت هواپیمایی قادر هستیم هواپیماهایی مانند هواپیمای ١٤٠تولید کنیم بنابراین بهتر است که با سرمایه‌گذاری روی صنعت هواپیماسازی، اشتغال ایجاد کنیم، بنابراین من معتقدم این عدد و رقم‌هایی که برای اشتغال گفته می‌شود بر مبنای علم اقتصاد نیست. با توجه به هزینه‌های گزافی که صرف خرید و نگهداری هواپیماها می‌شود، اگر این هزینه در صنعت و خدمات دیگری صرف شود، بیش از این عدد و رقم‌ها می‌توان اشتغال ایجاد کرد.»

نظر کارشناس /ورود هواپیماهای جدید دستاورد بسیار مهمی است

محمد قلی‌یوسفی، اقتصاددان و عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد| از وقتی که ایران و گروه ١+٥ در ژنو بر سر مسائل هسته‌ای کشور به تواق رسیدند، قسمتی از پول‌های بلوکه‌شده ایران، فرصت تازه‌ای را برای صنعت حمل‌ونقل هوایی کشور ایجاد کرد. اتفاقی که باعث شد در پسابرجام هواپیماهای جدید خریداری و به کشور وارد شوند. در ادامه این راه بسیاری از کارشناسان این موضوع را به نقد کشیده‌اند و در رابطه با پیامدهای خوب‌ و بد ورود هواپیماهای جدید اظهارنظر کرده‌اند. درحالی‌که مخالفان دولت معتقدند فرودگاه‌ها و صنعت هوایی کشور ظرفیت افزایش هواپیما را ندارد و با توجه به مشکلات اقتصادی کشور، دولت نباید این هزینه را در اولویت‌های اجرایی‌اش قرار می‌داد، موافقان ورود هواپیماهای نو این اتفاق را از دریچه دیگر نگاه می‌کنند. آنها معتقدند ورود هواپیماهای نو باعث ایجاد اشتغال، حفظ امنیت جان مردم و درنهایت رشد اقتصادی کشور خواهد شد. محمدقلی یوسفی، اقتصاددان و عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: «به ‌نظر من خرید و ورود هواپیماهای جدید به ناوگان هواپیمایی کشور دستاورد بسیار مهمی در اقتصاد ایران است. درواقع با شرایطی که دولت‌های نهم و دهم برای جایگاه ایران در جهان ایجاد کرد و باعث شد برخی از کشورها اعتمادشان را به ما از دست بدهند، حالا ما توانسته‌ایم پس از برجام هواپیماهای غول‌آسا را به کشورمان وارد کنیم. در شرایطی که ما نمی‌توانیم قطعات هواپیما را به کشور وارد کنیم، بستن قرارداد برای واردکردن هواپیما به کشور بدون‌شک یک موفقیت است.»

برخی‌ها می‌گویند ورود هواپیماهای جدید باعث می‌شود متخصصان و تحصیلکرده‌های کشور بیکار شوند، چراکه وقتی فرآیند تولید هواپیما در خارج از کشور صورت بگیرد، متخصصانی که در حوزه ساخت هواپیما فعالیت می‌کنند از بازار کار و اشتغال خارج خواهند شد. قلی‌یوسفی معتقد است که برخی از منتقدان مسائل را از دیدگاه‌های سیاسی تحلیل و بررسی می‌کنند و به همین خاطر این دستاورد را از جنبه‌های مثبتش ارزیابی نمی‌کنند. او در این‌باره می‌افزاید: «ما در داخل کشور ضمن این‌که می‌توانیم فناوری ساخت هواپیما‌ها را نیز تقویت کنیم، نیازهای زیادی به متخصصان و تکنیسین‌ها برای تعمیرات و احیای هواپیماها داریم. تجربه نشان داده همه کشورهایی که در تکنولوژی رشد کرده‌اند از همان ابتدا متکی به خودشان نبوده‌اند، بلکه با کمک کشورهای پیشرفته به تکنولوژی دست یافته‌اند. بنابراین ورود این نوع هواپیماها کمک می‌کند تا از طریق مهندسی معکوس توانایی متخصصان نیز بالا برود.»

این استاد دانشگاه در پایان با تاکید بر این‌که دستاورد ورود هواپیماهای جدید امنیت مسافران را تامین می‌کند، اظهار می‌کند: «تجارت بین کشورها مانع تنش می‌شود. کشورهایی که با یکدیگر وارد تجارت می‌شوند از تجارت نفع می‌برند، بنابراین کاری نمی‌کنند که تنش و درگیری به وجود بیاید. این توافق و قرارداد نیز باعث تنش‌زدایی شده و مراودات اجتماعی و اقتصادی ما را در عرصه بین‌المللی بالا خواهد برد.»

تجربه دیگران /ایجاد اشتغال در شرکت‌های هواپیمایی جهان

تعداد نیروی انسانی و افراد شاغل در شرکت‌های هواپیمایی متناسب با تعداد هواپیماها متغیر است، به این معنی که هر چه تعداد هواپیماهای شرکت هواپیمایی بیشتر و اندازه آنها پهن پیکرتر باشد، نیروهای بیشتری در آن شرکت فعالیت خواهند کرد. به‌ازای هر هواپیما در کل دنیا ١٠١٠نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم شاغل می‌شوند. این آمارها در کشورهای درحال‌توسعه ١٠١٨نفر است و در کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه به ٩٧١نفر می‌رسد. در زیر نگاهی به بازار اشتغال بزرگترین شرکت‌های هواپیمایی جهان داریم.

هواپیمایی امریکن ایرلاینز: بزرگترین شرکت هواپیمایی جهان با در اختیار داشتن ٩٣٩فروند انواع هواپیما رتبه نخست را در تعداد کارکنان و ایجاد اشتغال در این زمینه دارد. تعداد کارکنان مستقیم و غیرمستقیم این ایرلاین درحال‌حاضر ١١٣‌هزارو٣٠٠نفر است.

هواپیمایی ایر فرانس: این شرکت هواپیمایی فرانسوی که دفتر مرکزی آن در شمال شهر پاریس قرار دارد با ۲۲۷فروند هواپیما ٦٩‌هزارو٥٥٣ نیروی فعال را استخدام کرده است.

هواپیمایی لوفت ‌هانزا: این شرکت هواپیمایی دومین شرکت هواپیمایی بزرگ جهان از لحاظ تعداد مقصدهای پرواز است. بنا بر داده‌های ماه مه ‌۲۰۱۶میلادی، شرکت هواپیمایی لوفت‌ هانزا به ۱۸مقصد داخلی و ۱۹۳مقصد بین‌المللی در ۸۱کشور جهان ازجمله ایران پرواز انجام می‌دهد. این شرکت با بیش از ٢٨٠فروند هواپیما ١١٨‌هزارو٢١٤نیروی شاغل دارد.

هواپیمایی امارات: هواپیمایی امارات با ٢٥٩فروند هواپیما بیش از ٥٤‌هزار نفر کارمند در بخش‌های مختلف خود دارد. در این شرکت هواپیمایی نیروهای کاری به تفکیک ٢٤‌هزارو٤٤٠نفر به‌عنوان خدمه کابین، خدمه پروازی ٤١٦٩نفر، مهندسان ٣٣٩٢نفر و ١٣هزارو٧٧١نفر در سایر بخش‌های مربوط به این شرکت هواپیمایی مشغول به کار هستند که مجموع آنها ٤٥‌هزارو٧٧٢نفر می‌شود. به عبارت دیگر هر فروند هواپیمای تحت‌مالکیت شرکت هواپیمایی امارات نیز برای ١٧٠ نفر ایجاد اشتغال می‌کند.

منابع دیگر

اگر در رابطه با وضع ناوگان هوایی کشور و پیش‌بینی‌های دولت برای اشتغال نیروهای ماهر، متخصص و تحصیلکرده برای کار در بخش‌های مختلف شرکت‌های هواپیمایی نمی‌دانید از طریق لینک‌های زیر این موضوع را دنبال کنید.

رفع تحریم فروش هواپیما به ایران، یکی از مهمترین دستاوردهای برجام

http://inhnews.ir/fa/news/٢٢٤٨٤

ایجاد اشتغال برای ۲۰‌هزار نفر

http: //www.ana.ir/news/٢٠٧١٢٨

ایجاد ۳۰۰هزار فرصت شغلی با ورود هواپیماهای جدید

https: //damadam.ir/news/ ٨٣٨٨٦٣٦

ورود هر هواپیمای جدید به معنی اشتغال برای متخصصان جوان است

http: //www.irna.ir/fa/News/٨٢٤٧٤٠٤٧/

هر هواپیما ١٠٠٠ شغل می‌سازد

http: //www.isna.ir/news/٩٦٠٢٢٧١٧٩١٢