پیامدهای خرید هواپیما بدون برنامه‌ریزی
اخبار مختلفی درباره سفارش‌های خرید هواپیما از سوی چند شرکت بخش خصوصی به شرکت‌های هواپیماساز بزرگ جهان در نمایشگاه هوایی اخیر پاریس، منتشر شده است.
اخبار مختلفی درباره سفارش‌های خرید هواپیما از سوی چند شرکت بخش خصوصی به شرکت‌های هواپیماساز بزرگ جهان در نمایشگاه هوایی اخیر پاریس، منتشر شده است.
باید توجه داشت این سفارش‌ها هنوز در قالب تفاهمنامه است؛ نه قرارداد. از سوی دیگر توجه به این نکته مهم است که درحال‌حاضر شرکت‌های هواپیمایی، امکانات لازم و کافی برای بهره‌برداری حداکثری از ناوگان جدید را ندارند.
به دلیل کم بودن هزینه‌های عملیاتی ناوگان جدید، شرکت‌های هواپیمایی موفق، بیشترین تمرکز و حداکثر بهره‌برداری را از ناوگان خود در سال‌های ابتدایی خرید دارند و سعی می‌کنند به اهداف پیش‌بینی شده از درآمد برسند و در نتیجه، شرکت زودتر به سوددهی می‌رسد که این کار، مستلزم برنامه کامل، جامع و کارشناسی‌شده پیش از ورود ناوگان است تا بلافاصله بعد از ورود بهره‌برداری از آن آغاز شود. بیشترین آماده‌سازی‌ها شامل نیروی‌انسانی پرواز و شبکه توزیع جی‌دی‌اس (جدا از مسیر، شبکه پروازی و...) است.
درحال‌حاضر هیچ‌یک از شرکت‌های هواپیمایی داخلی، چنین برنامه و چنین زیرساخت آماده‌ای ندارند، بنابراین احتمالا، در خوشبینانه‌ترین حالت، در ۵ ساله دوم عمر ناوگان به یک برنامه مدون خواهند رسید و تازه مسیر اصلی را شروع خواهند کرد.
با توجه به این مطالب و با توجه به سودده نبودن فعلی شرکت‌های هواپیمایی، می‌توان نتیجه گرفت خریدها و سفارش‌های اعلام شده، تجاری نبوده؛ بلکه دستوری است تا درحال‌حاضر از فرصت موجود، استفاده حداکثری شود و بعد اگر شرایط فراهم شد، بقیه زنجیره کامل شود. در واقع سوددهی در درجه دوم قرار دارد.
نتایج این نوع عملکرد، نبود امکان عمل به تعهدات بازپرداخت هزینه‌های تامین ناوگان جدید بوده و خروجی این مسئله، یکی از این ۴ حالت خواهد بود:
۱- دولت هزینه‌ها را تقبل کرده یا در قالب کمک مالی و یارانه، از آن حمایت کند.
۲- دولت، شرکت‌های دولتی جدید راه‌اندازی کند یا یک یا چند شرکت داخلی را خریداری کند که این مسئله نیز در تقابل با خصوصی‌سازی است.
۳- شرکت‌های هواپیمایی مجبور به لغو برخی سفارش‌ها در آینده و پذیرش زیان آن می‌شوند.
۴- راه‌اندازی شرکت‌های هواپیمایی جدید خصوصی و بعد از آن، فروش تعدادی از ناوگان سفارش‌شده به آنها؛ یعنی تامین غیرمستقیم ناوگان.
یاسر جلالی - کارشناس هوانوردی
