◄ دولت صنعت هوایی را رها کند
زمانی نگاه صنعت هوایی از بودجه دولتی کاهش خواهد یافت که دولت این صنعت را رها کند و اجازه دهد بخش خصوصی به صورت منطقی به آن ورود پیدا کند.
دولت دوازدهم در لایحه بودجه سال ۱۳۹۷، ۱۶۰۰ میلیارد تومان برای توسعه حمل‌ونقل هوایی در قالب برنامه ششم توسعه در نظر گرفته بود؛ این در حالی است که طبق لایحه بودجه سال ۹۸ بودجه حمل‌ونقل هوایی کشور رقمی بالغ‌بر ۱۵۲ میلیارد و ۵۷۹ میلیون تومان است. در این شماره از هفته‌نامه «حمل‌ونقل» گفتگویی با بهزاد مظاهری، رئیس اسبق سازمان هواپیمایی کشوری داشتیم؛ او در این گفتگو عنوان کرد که زمانی نگاه صنعت هوایی از بودجه دولتی کاهش خواهد یافت که دولت این صنعت را رها کند و اجازه دهد بخش خصوصی به صورت منطقی به آن ورود پیدا کند.
آقای مظاهری با توجه به اینکه هر ساله در حوزه حمل‌ونقل هوایی شاهد کاهش بودجه هستیم، به اعتقاد شما این مسئله با توجه به فرسودگی ناوگان و وضعیت بد شرکت‌های هواپیمایی به‌ویژه دولتی‌ها به چه میزان در عملکرد کلی صنعت هوایی تأثیر خواهد گذاشت؟
متأسفانه نگرش دولت به صنعت حمل‌ونقل هوایی نگرش درست و منطقی نیست. دولت به دلیل اینکه قصد دارد در صنعت آقایی کند موظف است که هزینه آن را هم خود بپردازد؛ این در حالی است که صنعت حمل‌ونقل هوایی در تمام دنیا صنعتی پول‌ساز است و نگاهی به بودجه دولتی و عمومی ندارد. دولت در آن کشورها تنها وظیفه تأمین زیرساخت‌ها را بر عهده دارد و صنعت حمل‌ونقل هوایی کاملاً با تکیه‌بر بخش خصوصی اداره می‌شود.
از سمت دیگر ما اکنون بیش از ۵۰ فرودگاه در کشور داریم. حال اگر دولت تصمیم بگیرد این فرودگاه‌ها به جز شش فرودگاه اصلی (امام خمینی (ره)، مهرآباد، مشهد، تبریز، اصفهان، شیراز) را به استانداری‌ها واگذار کند و استانداری‌ها وظیفه اداره آن را به عهده بگیرد، هزینه بسیار بزرگی از سر دولت باز خواهد شد. این در حالی است که شرکت‌های بزرگ در جهان همواره آمادگی سرمایه‌گذاری در فرودگاه‌های بزرگ را داشته‌اند تا به صورت خصوصی این فرودگاه‌ها را اداره کنند. درحال‌حاضر سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به دلیل اینکه بسیاری از فرودگاه‌های بزرگ پول‌سازند حاضر هستند برای اداره فرودگاه‌هایی همچون مهرآباد، امام، شیراز، اصفهان، تبریز به دولت پول بدهند و این اقدام نیز به دلیل اینکه هزینه سنگین نگهداری این فرودگاه‌ها را از سر باز می‌کنند بسیار پراهمیت است.
دولت باید با عدم دخالت در صنعت حمل‌ونقل هوایی اجازه بدهد صنعت روی پای خودش بیاستد؛ نه اینکه به شرکت‌های هواپیمایی مانند یک فرزند لوس مرتباً بودجه بدهد. درحال‌حاضر دولت ماهیانه مبالغ زیادی به شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» و آسمان یارانه می‌دهد و از طرف دیگر ایران‌ایر نیز هواپیماهای ای‌تی‌آر خریداری کرده است که به درد این شرکت نمی‌خورد و تنها مجبور است که هزینه آن‌را پرداخت کند. متأسفانه سیستمی که این شرکت‌های دولتی را به وجود آورده ناچار است که به دلیل جبران آن اشتباه، بودجه به این شرکت‌ها تزریق کند.
یعنی شما معتقد هستید درحال‌حاضر درآمد در صنعت حمل‌ونقل به‌حدی است که نگاه سازمان هواپیمایی کشور و شرکت فرودگاه‌ها از بودجه عمومی برداشته شود؟
به نظر من اگر دولت بیاید درآمدهای صنعت حمل‌ونقل هوایی که بخشی از آن از پروازهای عبوری است -که بالای ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار درآمد دارد- را در خود صنعت هوایی مانند اداره زیرساخت‌ها، تجهیزات ناوبری، نگهداری هواپیما و ... هزینه کند به خودی خود نگاه سازمان هواپیمای کشور و شرکت فرودگاه‌ها از بودجه دولتی برداشته خواهد شد.
لذا اگر دولت درآمد پروازها و عوارض فرودگاهی را به خود هواپیما و برای اداره زیرساخت‌ها و دستگاه‌های نوآوری بگذارد، سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه‌ها آن‌چنان نیاز به بودجه دولتی نخواهند داشت.
در بخشی از سخنان خود به این اشاره کردید که خرید هواپیماهای ای تی آر خرید مناسبی برای ایران‌ایر نبوده است و نتوانسته برای این شرکت درآمدی را به همراه داشته باشد، اما خانم شرفبافی اخیراً در نشست خبری خلاف این موضوع سخن گفته و اعلام کرده این هواپیماها کاملاً در درآمد شرکت تأثیرگذار بود.
قطعاً نظر ایشان محترم است؛ اما خرید این هواپیماها و در مسیرهایی که پرواز می‌کند و با تعداد مسافری که جابه‌جا می‌کند خلاف این را نشان می‌دهد و احتمالاً ایشان در آمار، هزینه سرمایه‌گذاری را لحاظ نکرده‌اند.
صنعت هوایی چگونه می‌تواند در شرایط فعلی راه نجاتی پیدا کند؟
شاید تنها را نجات صنعت حمل‌ونقل هوایی کشور عدم دخالت دولت در این صنعت باشد. دولت باید صنعت را رها کند و بدون تبعیض و بدون اینکه به شرکتی یارانه و یا سوخت رایگان بدهد راه خصوصی‌سازی منطقی را پیش روی صنعت بگذارد و با این اقدام نیز صنعت هوایی می‌تواند به‌صورت کامل خودش را اداره کند. یعنی دولت این صنعت را رها کند. خود صنعت می‌تواند بدون تبعیض و بدون اینکه به آسمان و ایران‌ایر سوبسید بدهد یا برای شرکتی هواپیما بخرد و سوخت مجانی بدهد و از شرکت‌هایی که اگر به موقع پول سوختشان را ندهند جلوی پرواز آن شرکت گرفته می‌شود حمایت نکند، به‌صورت کامل خودش را اداره بکند. در واقع راه اساسی آن خصوصی‌سازی به صورت منطقی است.
