◄ فرودگاه پیام استاندارد نشست‌وبرخاست هواپیمای پهن‌پیکر را ندارد
فرودگاه پیام شرایط و استاندار لازم در خصوص نشست‌وبرخاست هواپیمای پهن‌پیکر را ندارد.
تا زمانی‌که جعبه سیاه این هواپیما بررسی و خوانده نشود تمام اظهارنظرها توسط کارشناسان و حتی صاحب‌نظران صنعت هوایی بدون پشتوانه است. این سخنان علیرضا بحیرایی، کارشناس رسمی دادگستری در امور صنایع هوایی کشور، در خصوص سانحه بوئینگ ۷۰۷ ارتش جمهوری اسلامی ایران در گفتگو با هفته‌نامه «حمل‌ونقل» است. او عنوان می‌کند که فرودگاه پیام شرایط و استاندار لازم در خصوص نشست‌وبرخاست هواپیمای پهن‌پیکر را ندارد.
آقای بحیرایی در ابتدا بگویید آیا نزدیکی دو فرودگاه در یک منطقه می‌تواند نقشی در بروز سوانح هوایی به‌ویژه در سانحه اخیر هواپیمای بوئینگ ۷۰۷ ارتش داشته باشد؟
نزدیکی دو فرودگاه به یکدیگر به‌شرط وجود استانداردهای لازم مشکل خاصی را در ایمنی پروازها ایجاد نمی‌کند. در خصوص سانحه اخیر هواپیمای ارتش در فرودگاه فتح نیز باید عرض کنم که این فرودگاه یک فرودگاه نظامی متعلق به سپاه‌پاسداران است. این فرودگاه دارای یک باند بسیار کوتاه مخصوص هواپیماهای سبک و هلیکوپتر است که توانایی نشست‌وبرخاست هواپیماهای پهن‌پیکر در آن وجود ندارد.
درباره پیام چطور؟ شما معتقدید که فرودگاه پیام هم دارای استانداردهای لازم برای پرواز نیست؟
در ابتدا باید توضیح بدهم که ما اکنون بیش از ۱۵ فرودگاه در کشور داریم که به‌صورت خصوصی اداره می‌شوند. شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران به دلیل اینکه این فرودگاه‌ها زیرمجموعه این شرکت دولتی نیستند در آنها نظارت و نقشی ندارد؛ از همین رو فرودگاه پیام یکی از این فرودگاه‌هاست که زیرمجموعه وزارت ارتباطات است. اما ازآنجایی‌که شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران دارای نیروی انسانی بسیار متخصص است و از سمت دیگر نقش و مسئولیت بهره‌برداری، دستورالعمل‌ها و نظارت بر فرودگاه‌های زیرمجموعه خود را دارد لازم است که تمام فرودگاه‌های خصوصی نیز تابع باشند و از مقررات شرکت فرودگاه‌ها برای انجام عملیات و کارهایشان در راستای برقراری پرواز ایمن، پیروی کنند. از همین رو فرودگاه پیام در آبان‌ماه سال جاری به شرکت فرودگاه‌ها نامه‌ای نوشت و خواستار نظارت بر عملکرد و همکاری با این فرودگاه شد. حال اینکه چرا این فرودگاه در سال‌های گذشته این کار را انجام نداده، جای سؤال است.
از سوی دیگر شرکت پیام تعدادی هواپیمای امبرائر متوسط دوموتوره ساخت برزیل در خدمت خود دارد که در بخش خدمات هوایی از آن استفاده می‌کند. سال‌ها در فرودگاه پیام این هواپیماها نشست‌وبرخاست می‌کردند؛ حال اگر در این فرودگاه بخواهد هواپیمای پهن‌پیکر نظامی و غیرنظامی به‌ویژه هواپیماهای کارگو نشست‌وبرخاست کند همواره دچار مشکل اساسی است و برای حل این مشکلات لازم بود که فرودگاه پیام از دستورالعمل‌های شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران پیروی می‌کرد. برای مثال می‌گویم؛ شرکت خدمات هوایی ویژه که وابسته به وزارت جهاد کشاورزی است دارای یک فرودگاه با طول باند حدود یک و نیم کیلومتر است که به‌طورکلی استاندارد شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران را ندارد بنابراین نمی‌تواند به حوزه کارگو و یا مسافری ورود پیدا کند.
آیا لازم است که سازمان هواپیمایی کشوری به‌عنوان متولی صنعت هوانوردی کشور به روی فرودگاه‌های خصوصی و نظامی نظارت داشته باشد؟
بله؛ سازمان هواپیمایی کشوری به روی فرودگاه‌های نظامی و خصوصی نظارت دارد چراکه پروانه بهره‌برداری این فرودگاه‌ها نیز توسط کمیته هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری صادر می‌شود؛ این در حالی است که این پروانه بهره‌برداری در راستای کاربری آن فرودگاه صادر می‌شود و هر فرودگاهی نمی‌تواند اقدام به برقراری پرواز کارگو، تجاری و مسافری کند.
فرودگاهی مانند پیام سال‌هاست که در بخش پست کار می‌کند و مخصوص نشست‌وبرخاست پروازهای هواپیماهای امبرائر است؛ اما متأسفانه چند سالی است که هواپیماهای پهن‌پیکر و باری سنگین با وجود اینکه این فرودگاه استانداردها و دستورالعمل‌های شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران را دنبال نمی‌کند در آن نشست‌وبرخاست می‌کند.
به اعتقاد شما برای حل این مشکل راه‌حلی وجود دارد؟
به اعتقاد من باید طبق دستورالعمل‌های هوانوردی جهانی، یک دستورالعمل کامل نظارتی از طرف هیئت دولت تصویب شود تا این فرودگاه‌ها (خصوصی و نظامی) جهت بهره‌برداری کاملاً تحت نظارت گواهی‌نامه هواپیمای کشوری باشند اما شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران نیز در عملکرد آنها نظارت کند. متأسفانه به دلیل این دوگانگی که وجود دارد در ابتدا باید شاهد بروز چنین حوادث و سوانح غم‌انگیزی در کشور باشیم و بعدازآن به فکر اصلاح نقاط ضعف بپردازیم.
از سمت دیگر باید صلاحیت اشخاصی که در بروز چنین حوادثی سهم و نقش دارند در یک دادگاه صالحه موردبررسی قرار گیرد و درنهایت از آنها سلب مسئولیت کنند. جای سؤال است که چرا شخصی که هیچ‌گونه تجربه و تخصصی در امور فرودگاهی ندارد در یک فرودگاه می‌گذارند و پس از بروز اشتباهی به‌جای سلب مسئولیت از او، او را به فرودگاه دیگری می‌فرستند؟
شما با توجه به تجربه‌ای که در بررسی سوانح داشته‌اید عمده دلیل سقوط این هواپیماها را می‌توانید ذکر کنید؟
اول به این نکته توجه داشته باشید که در روز حادثه، شرایط جوی به‌شدت نامناسب بود اما تا زمانی که جعبه سیاه این هواپیما بررسی و خوانده نشود تمام اظهارنظرها توسط کارشناسان و حتی صاحب‌نظران صنعت هوایی بدون پشتوانه و نادرست است.
اگر فرودگاه پیام در این سانحه نقش داشته باشد ازنظر قانونی چه اتفاقی خواهد افتاد؟
درصورتی‌که مسئولان و افرادی که در بخش عملیاتی این فرودگاه کار می‌کنند در بروز این سانحه نقشی داشته باشند حتماً ازلحاظ قانونی کار آنها بررسی خواهد شد. اما به اعتقاد من باید بررسی شود که چرا فرودگاه پیام طبق مکاتباتی که در آبان‌ماه با شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوای داشت زودتر اقدام نکرد. متأسفانه در کشور ما همیشه در ابتدا باید سانحه‌ای رخ بدهد و در آن نیروی انسانی متخصص و باتجربه از دست بدهیم و کلی سرمایه ملی از بین برود تا متوجه مشکلات و کاستی‌ها بشویم.
یک سؤالی که اخیراً مطرح شده این است که میزان ایمنی هواپیماهای کارگو در ایران به چقدر است؟
پس از انقلاب اسلامی و جنگ با عراق و شرایطی که بعدازآن در کشور تا به امروز حاکم شد به‌ویژه موضوع تحریم باعث شد نتوانیم در بحث خرید هواپیماهای کارگو اقدام جدی انجام بدهیم. اما واقعیت این است تا زمانی که تحریم وجود دارد ما در تمامی صنایع من‌جمله صنعت هوایی با مشکل روبه‌رو خواهیم بود. تحریم‌ها ممکن است در بخش پزشکی هم تأثیر بسیاری داشته باشد و افراد زیادی به دلیل تحریم در اتاق عمل جان خود را از دست بدهند اما این اتفاق به‌اندازه یک سانحه در حوزه هوایی انعکاس نداشته باشد؛ سوانح هوایی به دلیل اهمیتی که دارد در تمام دنیا بازتاب و انعکاس گسترده‌ای دارد چراکه با جان افراد زیادی در ارتباط است.
با سلام بنده ضمن ارادتی که برای مهندس بحیرایی قائل هستم بعرض میرسانم ایشان متخصص تعمیر و نگهداری هواپیما هستند و از امور پروازی اطلاع لازم را ندارند در همین ارتباط آقای مهندس محمود درجی میتوانند اظهار نظر مفیدتری بنمایند.اظهار نظر جناب بحیرایی در کل صحیح است ولی استدلال ایشان در مورد بی پشتوانه بودن نظرات و نادرست بودن آنها درست نیست بلکه باز خوانی جعبه سیاه هواپیما بعنوان یکی از مدارک بررسی قابل استناد قانونی است .اشاره ایشان به شرکت فرودگاه ها در چند مورد نیز قابل بحث است و در واقع تنها مرجع در تایید فرودگاهی برای عملیات پروازی(غیر نظامی)فقط سازمان هواپیمایی کشوری است و خود شرکت فرودگا ها و ناوبری هوایی ایران نیز باید از قوانین و مقررات این سازمان تبعیت نماید.باتشکر جوادزاده معاون اسبق عملیات هوانوردی فرودگاه بین المللی مهرآباد