سیر زمانی شلیک به هواپیمای اوکراینی از نگاه روحانی
چهارشنبه ۱۸ دی ۱۳۹۸، پرواز مسافربری شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین المللی اوکراین تنها سه دقیقه پس از برخاستن از فرودگاه بین المللی امام خمینی هدف دو موشک پدافند هوایی سپاه پاسداران قرار گرفت.
ساعت ۶:۱۹ صبح چهارشنبه ۱۸ دی ۱۳۹۸، پرواز مسافربری شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین المللی اوکراین تنها سه دقیقه پس از برخاستن از فرودگاه بین المللی امام خمینی هدف دو موشک پدافند هوایی سپاه پاسداران قرار گرفت و کمی بعد این هواپیما در نزدیکی شاهدشهر استان تهران سقوط کرد. در این حادثه همه ۱۷۶ سرنشین این پرواز جان باختند.
به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، این اتفاق در حالی رخ داد که ساعاتی پیش از آن نیروی هوافضای سپاه پاسداران در پاسخ به ترور سردار شهید قاسم سلیمانی، با شلیک ۱۳ فروند موشک، پایگاه عین الاسد در عراق که نیروهای ارتش آمریکا در آن حضور داشتند را مورد هدف قرار داده بود و با توجه به تهدیدات رئیس جمهور ایالات متحده مبنی بر اینکه اگر ایران نیروهای آمریکایی را مورد هدف قرار دهد به ۵۲ نقطه مختلف ایران حمله خواهد شد، این احتمال وجود داشت که پس از حمله موشکی به عین الاسد حملاتی تلافی جویانه از سوی آمریکا علیه ایران صورت گیرد. به همین دلیل نیروهای پدافندی ایران در حال آماده باش کامل قرار داشتند و طبق گزارشات، پدافندی که هواپیمای اوکراینی را هدف گرفته بر مبنای برخی گزارش ها و با دیدن موشک کروز گمان کرده که این هواپیما یک موشک کروز آمریکایی است و آن را مورد اصابت قرار داده است.
پس از این اتفاق مسئولان سازمان هواپیمایی آن را یک سانحه دانستند و تا صبح شنبه ۲۱ دی که ستاد کل نیروهای مسلح در بیانیه ای این حادثه را اشتباه پدافند خودی اعلام کرد، با وجود آنکه نخست وزیر کانادا و رئیس جمهور اوکراین احتمال حمله موشکی را مطرح کرده بودند این موضوع از سوی مقامات ایرانی قویا تکذیب می شد.
اطلاع نداشتن مقامات سازمان هواپیمایی از اشتباه پدافندی با انتشار یک فایل صوتی از هواپیمای دیگری که در همان لحظه شلیک موشک را به برج مراقبت گزارش می کرد زیر سوال رفت و خیلی ها این احتمال را مطرح کردند که مقامات دولتی از همان ابتدا از موضوع شلیک به هواپیما آگاه بوده اند. حالا و پس از گذشت بیش از ۴۰ روز از ماجرا، حسن روحانی رئیس جمهور در نشست خبری یک شنبه ۲۷ بهمن خود گزارشی تقریبا لحظه به لحظه از میزان اطلاع خود از این موضوع ارائه کرده است.
رئیس جمهور در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در این حادثه همچنان ابهاماتی وجود دارد و اینکه زمان اطلاع وی (رئیس جمهور) با توجه به فایل صوتی منتشر شده چه زمانی بوده است، توضیحاتی ارائه کرد که می توان بر مبنای اظهارات روحانی، سیر زمانی این حادثه را از نگاه رئیس جمهور به دست آورد.
جدول زیر زمان اطلاع و اقدامات رئیس جمهور از لحظه وقوع حادثه تا اعلام رسمی پذیرش خطای پدافندی را نشان می دهد:
| روز | زمان | ساعت | اقدامات رئیس جمهور | اظهارات روحانی |
| چهارشنبه ۱۸ دی ۱۳۹۸ | صبح | ۹ |
-برگزاری جلسه هیئت دولت -گرفتن گزارش از وزیر راه |
حادثه صبح چهارشنبه اتفاق افتاد و ما هم صبح چهارشنبه در واقع بعد از آن حادثه در دولت بودیم؛ آنچه در دولت مطرح شد، یک سانحه بود؛ یعنی آنکه وزیر راه آمد موضوع را مطرح کرد که یک سانحه بود و من هم در آن لحظه اول پرسیدم که این ۷۳۷ مکس بود یا مدل دیگری بوده؟ که گفت من نمی دانم و گفتم مدلی است که در این مدت حادثه ساز هست یا نه مارک دیگری بوده؟ که معلوم شد به هر حال آن مدل نبوده است. |
| عصر | ۱۵ تا ۱۷:۳۰ |
-برگزاری جلسه شورای عالی امنیت ملی -مطرح شدن سانحه بودن این اتفاق در جلسه |
ما بعدازظهر آن روز جلسه شورای عالی امنیت ملی داشتیم، البته نه برای هواپیمای اوکراینی، برای مساله عین الاسد و عکس العمل های احتمالی آمریکا و این گونه مسائل. بعدازظهر چهارشنبه ساعت ۳ تا حدود ۵ و ربع الی ۵ و نیم جلسه شورای عالی امنیت ملی داشتیم؛ در آن جلسه هم گرچه بحث هواپیما بحث اصلی ما نبود ولی آخر جلسه که مطرح شد باز هم مساله سانحه مطرح بود نه چیز دیگر. | |
| شب | - |
-گفت وگوی تلفنی با رئیس جمهور اوکراین و شبهات وی -گفت وگو با وزیر راه -مطرح شدن سانحه از سوی وزیر راه |
شب که رئیس جمهور اوکراین با من صحبت کرد لحن او یک مقدار متفاوت بود و یک احتمالاتی را می داد یا اطلاعاتی را برخی از کشورها به او داده بودند و من هم شب با وزیر راه مفصل در این زمینه صحبت کردم که او باز هم می گفت این یک سانحه ای بوده و خبری نبوده است؛ به دلیل اینکه پدافند هوایی کشور می گفت شلیکی از طرف ایران صورت نگرفته است. | |
| پنج شنبه ۱۹ دی ۱۳۹۸ | غروب | - |
-گفت وگو با رئیس ستاد کل نیروهای مسلح -مطرح شدن احتمال خطای پدافندی در این گفت وگو -درخواست از ستاد کل برای اعلام عمومی خطای پدافندی |
پنج شنبه یک مقدار شبهات ما بیشتر شد؛ من باز با مسئولین امر صحبت کردم، غروب پنج شنبه که با رئیس ستاد کل صحبت می کردم تقریبا این احتمال دیگر قوی بود؛ البته تیم بازرسی آنها هنوز گزارش نداده بود، ولی این احتمال قوی بود که این حادثه روی خطایی در پدافند صورت گرفته است؛ به ایشان گفتم که اگر شما همین طور فکر می کنید و به این نتیجه رسیدید الان اعلام رسمی کنید که این خطا بود؛ گفت نه ما هنوز شبهاتی داریم و فردا در دبیرخانه شورای امنیت ملی جلسه ای داریم و آنجا بررسی و نهایی می کنیم؛ گفتم باشد اگر شما شبهه ای دارید، آنجا بررسی شود. |
| جمعه ۲۰ دی ۱۳۹۸ | ظهر | ۱۴ تا ۱۵ |
-گرفتن گزارش از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی -محرز شدن خطای انسانی برای روحانی -درخواست از ستاد کل برای اعلام عمومی خطای پدافندی |
به هر حال مقامات مسئول باید به ما گزارش رسمی بدهند؛ آنها قبل از ظهر در شورای عالی امنیت ملی جلسه ای داشتند و ظهر من سوال کردم و تقریبا دیگر پاسخ آنها روشن بود که جمع بندی ما این است که یک خطای انسانی صورت گرفته، مثلا ساعت ۲ و ۳ بعدازظهر روز جمعه بود. من گفتم اگر این چنین است اعلام کنید و گفتند ما داریم بیانیه آن را می نویسیم. |
| عصر | ۱۶:۳۰ |
-گفت وگوی تلفنی با رئیس ستاد کل نیروهای مسلح -اعلام قطعی از سوی ستاد کل به رئیس جمهور مبنی بر خطای پدافندی |
ساعت ۴ و نیم بعدازظهر رئیس ستاد کل فرماندهی نیروهای مسلح با من تماس گرفت و آنجا رسما به من اعلام کرد که این خطا صورت گرفته است؛ یعنی اولین لحظه ای که به طور رسمی به من اعلام شد سقوط هواپیمای اوکراینی ناشی از خطای انسانی بوده ، ساعت ۴ و نیم بعدازظهر جمعه بود و من همان لحظه هم گفتم که پس همین الان اعلام شود؛ گفتند باشد؛ بعدش که دیدم اعلام نشد پرسیدم و دیدم در نهایت تصمیمی گرفته شده که جلسه شورای عالی امنیت ملی تشکیل شود. گفتم اگر چنین تصمیمی هست همین امشب تشکیل دهیم. | |
| شب | تا ۲۴ |
-برگزاری جلسه شورای عالی امنیت ملی -تصمیم بر پذیرش مسئولیت از سوی ستاد کل |
جمعه شب ما جلسه شورای عالی امنیت ملی را تشکیل دادیم؛ آنجا بحث مفصل انجام و کاملا ابعاد قضیه روشن شد؛ بیانیه ای هم که ستاد کل آماده کرده بود در آن جلسه مطرح شد و تصمیم نهایی اتخاذ شد که رسما اعلام شود و مسئولیت را بپذیرند؛ من ساعت ۱۲ دیدم اعلام نشده تعجب کردم! | |
| شنبه ۲۱ دی ۱۳۹۸ | صبح | ۸ | -توئیت روحانی پس از بیانیه رسمی ستاد کل و پذیرش خطای پدافندی |
به هر حال صبح شنبه اعلام شد. می شد چند ساعتی یا لااقل مثلا جمعه شب این اعلام شود و یک مقدار این پروسه ها را تسریع کنیم، اما اینقدر این خبر عجیب و غریب بود که یک سیستم پدافندی جدا از کل شبکه پدافند یک جایی بوده بعد بدون اینکه هماهنگ شود یک تصمیمی اتخاذ کرده است؛ یک چیز خیلی عجیبی بود و واقعا آدم باورش نمی شد که واقعا چنین حادثه ای اتفاق افتاده باشد. |
در نشست خبری روز یک شنبه رئیس جمهور در پاسخ به این پرسش که چرا دولت، آسمان کشور را کلییر نکرد هم اظهار کرد: آسمان ما باز است و همه هواپیماها به طور طبیعی رفت و آمد می کنند؛ به هر حال در یک شرایطی آسمان باید در یک بخشی و روتی بسته شود؛ اینجا باید هواپیمایی کشوری اعلام کند که این مسیر از این ساعت تا آن ساعت یا این روز تا دو روز یا هر چه که هست بسته است.
وی ادامه داد: این موضوع را که چه کسی باید اعلام کند، معمولا دو مقام بیشتر نیستند؛ یا هواشناسی کشور است که ممکن است یک شرایط فوق العاده جوی پیش بینی کند و بگوید این روت به این دلیل مثلا از این ساعت تا آن ساعت بسته شود و یا نیروهای مسلح هستند؛ یعنی ستاد کل نیروهای مسلح اعلام کند و بگوید این فضا به دلیل مانور، عملیات یا احتمال خطر یا احتمال جنگ یا هر چه هست، بسته شود.
روحانی همچنین یادآور شد: دولت در این زمینه اصلا مسئولیتی برای کلییر کردن به عهده ندارد و این مسئولیت در مسائل امنیتی یعنی غیر مسائل طبیعی و هواشناسی و اینها مربوط به نیروهای مسلح می شود؛ در طول این ۴۱ سال هم همین روال بوده؛ همیشه روال این چنین بوده است.
