نقش تکنولوژی های پهپادی در بهبود ایمنی شبکه ریلی

مجید بابایی: استفاده از پهپادها در بسیاری از حوزه ها در حال فراگیر شدن است. یکی از این حوزه ها تصویربرداری و ارسال داده های برخط از شبکه ریلی است به ویژه در مناطقی که به دلیل ویژگی های آب و هوایی حضور بازرسین ایمنی به سادگی امکان پذیر نیست و می تواند پر هزینه باشد.

در ادامه خلاصه ای از برنامه شبکه ریلی بریتانیا (Network Rail) در استفاده از تکنولوژی پهپادی برای بهبود ایمنی ارائه شده است.

شبکه ریلی بریتانیا با چالش های قابل توجهی در زمینه ایمنی و کارایی روبرو است، به ویژه در رابطه با ورود غیرمجاز افراد به حریم ریلی و نیاز به نظارت گسترده بر زیرساخت ها. ورود غیرمجاز منجر به تأخیرهای قابل توجه شده و حوادث جدی برای افراد ایجاد می کند، در حالی که بازرسی های سنتی شبکه ریلی زمان بر و پرهزینه بوده و می تواند کارگران را در معرض محیط های خطرناک قرار دهد. برای مقابله با این مسائل، Network Rail در حال بررسی راهکارهای فناورانه برای بهبود مدیریت و ایمنی شبکه گسترده خود است.

یک فناوری امیدوار کننده که در حال آزمایش است، استفاده از پهپادهایی است که قادر به پرواز "فراتر از خط دید بصری" (BVLOS) هستند. (beyond visual line of sight)

برخلاف پهپادهای استاندارد که اپراتور باید دید مستقیم بصری را حفظ کند، پهپادهای BVLOS، می توانند مسافت های بسیار بیشتری را پوشش دهند و به طور موثر شکاف بین بازرسی های سنتی زمینی و استفاده از هلیکوپترهای سرنشین دار را پر کنند. این پهپادها مجهز به سیستم های ناوبری پیشرفته، از جمله فناوری "اتصال دیجیتال" هستند و از پرواز خودران ایمن و دقیق حتی در مناطقی با سیگنال GPS ضعیف اطمینان می دهد. آنها می توانند داده های بصری را به صورت برخط به اپراتورها منتقل کنند و امکان تشخیص و نظارت سریع بر شبکه ریلی و زیرساخت های مرتبط را فراهم آورند.

پیاده سازی فناوری پهپادهای BVLOS فرصت ها و چالش های قابل ملاحظه ای را به همراه دارد. فرصت اصلی در پتانسیل پاسخ بسیار سریع تر و جامع تر به حوادث است که منجر به کاهش زمان توقف قطارها و بهبود ایمنی برای مسافران و کارکنان می شود. علاوه بر این، پهپادهای BVLOS می توانند نظارت بر زیرساخت ها را ساده تر کرده و امکان شناسایی سریع تر مسائل بالقوه مانند ورود حیوانات، سقوط درختان یا آتش سوزی های کنار خط را فراهم کنند، که در نهایت هزینه های نگهداری را کاهش داده و قابلیت اطمینان شبکه را بهبود می بخشد.

با این حال، این تکنولوژی با چالش هایی همراه است از جمله ایجاد پروتکل های ایمنی برای بهره برداری از پهپادها به صورت خودران در مسافت های طولانی، اطمینان از قابلیت اطمینان فناوری در شرایط محیطی مختلف و کسب مجوزهای لازم از مقامات هوانوردی برای عملیات گسترده BVLOS است.

به نظر می رسد آزمایش های فناوری پهپادهای BVLOS توسط Network Rail می تواند گامی مهم در تحول ایمنی و کارایی شبکه های  ریلی به شمار رود.

توصیه های سیاستی:

- شبکه ریلی ایران با گستره بیش از 15 هزار کیلومتری و قرارگیری در مناطق جغرافیایی و آب و هوایی متنوع همواره در حوزه ایمنی با چالش های بسیاری مواجه بوده است.

- استفاده از تکنولوژی های تصویربرداری ثابت و سیار از جمله تصویربرداری از تجهیزات قطارهای در حال حرکت (Train Tracking) مستقر در ایستگاه های تشکیلاتی، واگن های مجهز به سیستم های تصویربرداری و تحلیل داده های خطوط ریلی و همچنین تکنولوژی پهپادی برای تصویربرداری از مناطق خاص شبکه به منظور جمع آوری و تحلیل داده های برخط موضوعی بسیار حیاتی برای بهبود ایمنی و کارایی شبکه ریلی است.

- مهمترین فرصت پیش رو توانایی کشور در توسعه سیستم های پهبادی است که می تواند به صنایع کشور و بخش ریلی کمک کند.

- ادامه رویکردهای سنتی در بازرسی های دوره ای و مدیریت سوانح با توسعه سریع بخش ریلی و الزامات اقتصاد حمل و نقل همراستا نیست.

در پایان، آنچه که مشهود است، پارادایم شیفتِ ایمنی ریلی با قدرت گرفتن هوش مصنوعی و ترکیب با تکنولوژی های تصویربرداری در حال وقوع است. نباید چنین فرصتی را از دست داد. شبکه ریلی کشور نه تنها بایستی به تکنولوژی های روز در حوزه ایمنی مجهز شود، بلکه رویکردهای رایج و تاریخ گذشته نیز نیازمند بازنگری جدی است.

سرمایه گذاری در این حوزه را جدی بگیریم.